Anh và EU đạt được sự nhất trí về cái gọi là “hóa đơn ly hôn” Brexit

Bộ trưởng phụ trách Brexit của Anh David Davis (trái) và Trưởng đoàn đàm phán Brexit của EU Michel Barnier. Ảnh: THX/TTXVN

Kết quả này được đánh giá là sẽ mở đường cho một sự đột phá trong các cuộc đàm phán Brexit vào tháng 12 tới.
Tờ Telegraph của Anh dẫn nguồn tin từ chính phủ nước này và các quan chức EU cho biết hai bên đã đạt được sự nhất trí “trên nguyên tắc” trong việc giải quyết điều kiện do EU đặt ra về trách nhiệm tài chính có thể lên đến 60 tỉ euro (71,2 tỷ USD) đối với Anh trước thềm một cuộc gặp quan trọng vào đầu tuần tới giữa Thủ tướng Anh Theresa May và Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC) Jean-Claude Juncker.
Cả hai nguồn tin này đều khẳng định hai bên đã đạt được thỏa thuận về các nội dung trên trong một cuộc gặp tại Brussels vào cuối tuần qua, sau những cuộc thảo luận “kênh sau” đầy căng thẳng dưới sự chủ trì của ông Oliver Robins - quan chức đàm phán chính của Anh về Brexit.
Con số cuối cùng của “hóa đơn ly hôn” được để ngỏ một cách có chủ ý, nhưng sẽ dao động trong khoảng từ 45-55 tỉ euro, tùy thuộc vào cách tính toán của mỗi bên theo các phương pháp tính sẽ được thống nhất sau.

Con số cụ thể về khoản tiền Anh phải bỏ ra sẽ chỉ được tính toán vào thời điểm Anh rời EU, và EU được cho là đang thảo luận cách thức để không đề cập trực tiếp đến khoản tiền cuối cùng này nhằm giúp Thủ tướng Anh vượt qua được sự phản đối trong nước từ phía những người ủng hộ Brexit, nhưng không muốn nước Anh phải trả quá nhiều tiền.
Câu chữ của thỏa thuận về vấn đề nghĩa vụ tài chính cũng sẽ được “giảm nhẹ” để tránh vấp phải sự phản ứng mạnh mẽ từ phía dư luận Anh, nhưng nhiều khả năng số tiền cuối cùng sẽ là hơn 50 tỉ euro như phía EU mong muốn.
Mặc dù hai bên vẫn chưa chính thức đạt được thỏa thuận bằng văn bản nào, song các nguồn tin nói trên cho rằng việc đồng ý trên nguyên tắc về vấn đề nghĩa vụ tài chính sẽ giúp Anh và EU vượt qua được một trong những thách thức khó khăn nhất trong đàm phán Brexit, trước khi các nhà lãnh đạo EU nhóm họp trong hai ngày 14-15/12 tới để đánh giá xem liệu “tiến triển trong đàm phán Brexit” đã đủ để hai bên chuyển tiếp sang đàm phán về thương mại như mong muốn của phía Anh hay không.
Sau vấn đề “hóa đơn ly hôn”, Anh và EU có thể tập trung vào giải quyết hai vướng mắc còn lại liên quan đến vai trò của Tòa án Công lý châu Âu trong việc bảo vệ quyền của khoảng 3,2 triệu công dân EU tại Anh sau Brexit, và bất đồng kéo dài về biên giới giữa xứ Bắc Ireland thuộc Anh và Cộng hòa Ireland.
Theo truyền thông Anh, dự kiến các đề nghị của Anh trong cả 3 vấn đề - trách nhiệm tài chính, quyền công dân EU và biên giới Bắc Ireland- sẽ được Thủ tướng Anh Theresa May đưa ra vào ngày 4/12 tới trong cuộc gặp với ông Jean-Claude Juncker, mở đường cho quan chức phụ trách đàm phán Brexit của EU Michel Barnier có thể báo cáo lên các nhà lãnh đạo khối này rằng hai bên đã đạt “đủ tiến triển” trong đàm phán.
Nếu nhận được sự đồng ý từ phía ông Barnier, một cuộc gặp của đại sứ các nước EU sẽ được tổ chức vào ngày 6/12 để thống nhất dự thảo sẽ được trình lên tại hội nghị cấp cao Hội đồng châu Âu gồm nguyên thủ các nước thành viên của EU vào ngày 14-15/12. Về phần mình, Nghị viện châu  cũng sẽ có một cuộc bỏ phiếu về nghị quyết đánh giá “tiến triển Brexit” vào ngày 13/12.
Bất chấp thông tin về tiến triển đạt được trong vấn đề nghĩa vụ tài chính, hai vấn đề còn lại cũng được đánh giá là không hề dễ dàng đối với  Anh.

Trong vấn đề quyền của công dân EU, hai bên được cho là đã thống nhất được “85%”, nhưng vẫn còn đó những câu hỏi về việc con cái của các công dân EU tại Anh sau Brexit có được quyền đoàn tụ cả đời với bố mẹ hay không, cũng như về các mức chi phí tại Anh cho giáo dục và y tế hay các thủ tục hành chính cho các công dân EU muốn đăng ký “quy chế định cư”.
Khó khăn nhất vẫn là vấn đề biên giới Bắc Ireland, bất chấp việc các nhà đàm phán của cả hai bên đang bàn bạc "gần như liên tục" nhằm đưa ra các đề xuất về cam kết bằng văn bản trong vấn đề biên giới tương lai sau Brexit đáp ứng được những yêu cầu của phía Cộng hòa Ireland.

Dublin đã yêu cầu “cam kết bằng văn bản” về việc xứ Bắc Ireland thuộc Anh sẽ không tách khỏi những quy định và luật lệ của EU- một yêu cầu được cho là mâu thuẫn với quyết tâm của Chính phủ Anh trong việc áp dụng chính sách thương mại độc lập.

Hai bên chỉ còn chưa đầy một tuần để đạt được nhất trí về câu chữ mà có thể làm hài lòng Dublin về việc phía Anh sẽ cam kết bảo lưu Thỏa thuận Ngày thứ Sáu Tốt lành.
Việc các nhà đàm phán Anh đưa ra một loạt nhượng bộ then chốt đối với châu Âu, bất chấp sự phản ứng từ trong nước, cho thấy quyết tâm của bà May trong việc tạo ra đột phá cho đàm phán Brexit trong tháng 12 tới.

Trong đó, việc Anh chấp nhận trả đến hơn 50 tỉ euro cũng sẽ khiến EU không thể “làm căng đến cùng” trong hai vấn đề còn lại là quyền công dân EU và biên giới Bắc Ireland.

Trong trường hợp không đạt được thỏa thuận với EU về việc chuyển tiếp sang đàm phán tương lai quan hệ thương mại hậu Brexit trong tháng 12/2017 hoặc những ngày đầu năm 2018, khó khăn sẽ càng chồng chất đối với chính phủ của bà May.