Các nước xuất khẩu nguyên liệu loay hoay với bài toán tăng trưởng
Báo "Le Monde" (Pháp) số ra mới đây cho biết đã có một sự trùng lặp về thời gian biểu đáng chú ý: Ngày 31/8 Quốc hội Brazil bỏ phiếu phế truất nữ Tổng thống Dilma Rousseff đồng thời cũng là ngày công bố số liệu tăng trưởng chính thức của quý II/2016 với một kết quả xấu là Tổng sản lượng quốc nội (GDP) của Brazil giảm 0,6% và là quý thứ sáu liên tiếp nền kinh tế lớn nhất Mỹ Latinh có tăng trưởng âm.
Vài giờ sau, Nigeria cũng thông báo các số liệu thống kê đáng lo ngại: Nền kinh tế quốc gia co lại tới 2% trong quý II/2016 so với cùng kỳ năm trước, đẩy nước này chìm sâu vào cơn suy thoái.
Giữa hai nước nói trên có một điểm chung là đều là các quốc gia xuất khẩu nguyên liệu lớn của thế giới. Và họ không phải là hai quốc gia riêng rẽ đang phải đương đầu với làn gió "ngược chiều". Trên thực tế, nhiều nước có nền kinh tế mới nổi và đang phát triển hiện đang ghi nhận tỷ lệ tăng trưởng yếu hơn nhiều so với thời điểm trước khủng hoảng 2008.
Các nước này chia làm hai nhóm gồm xuất khẩu và nhập khẩu. Trong báo cáo Triển vọng kinh tế toàn cầu xuất bản tháng 6/2016, Ngân hàng Thế giới (WB) nhận định: "Các nước xuất khẩu nguyên liệu nhìn chung thoát ra khỏi khủng hoảng kém hơn các nước nhập khẩu".
WB mới đây cũng đã hạ dự báo triển vọng tăng trưởng của nhóm nước thứ nhất: Năm 2016, tỷ lệ tăng trưởng của các nước này sẽ chỉ đạt khoảng 0,4%, nhỉnh hơn một chút so với mức 0,2% của năm 2015. Một bức tranh trái ngược đối với nhóm nước nhập khẩu, dự báo sẽ tăng 5,8% năm nay.
Ngoài Nigeria và Brazil, kinh tế Nga nhiều khả năng sẽ bị sụt giảm tới 1,2% trong năm nay, theo nhận định của WB. Nam Phi - quốc gia xuất khẩu vàng, bạch kim và than hàng đầu thế giới - cũng bị ảnh hưởng rất mạnh, với tăng trưởng có thể chỉ đạt 0,6%. Trong khi kinh tế Argentina sẽ giảm 0,5%, Azerbaidjan là -1,9%. Đặc biệt, Venezuela sẽ suy giảm tới 10,7%.
Tăng trưởng yếu chủ yếu bắt nguồn từ nguyên nhân nhu cầu của Trung Quốc, nước tiêu thụ than đá, khoáng sản và phân bón nông nghiệp, giảm sút mạnh từ hai năm nay.
Tuy vậy, đây không phải là nguyên nhân duy nhất. "Họ (các nước xuất khẩu nguyên liệu) đã không tranh thủ được những năm tháng huy hoàng trước khủng hoảng để đa dạng hóa nền công nghiệp, nâng cấp trình độ sản xuất và tăng sức cạnh tranh", ông Christopher Dembik, kinh tế gia của Ngân hàng Saxo tóm tắt.
Sự phụ thuộc quá lớn vào xuất khẩu kim loại hoặc ngũ cốc không chỉ làm suy yếu các doanh nghiệp và việc làm trong các lĩnh vực liên quan mà còn nhấn chìm ngân sách công. Lý do là trước khi giá dầu sụt giảm, tiền thu từ dầu khí chiếm 70% nguồn thu ngân sách của Angola và Nigeria, khoảng 50% của Nga. Do không thể tìm được khoản tiền đủ bù đắp, các nước buộc phải cắt giảm chi tiêu.
Ngoài ra, việc "tài chính hóa" các loại nguyên liệu trao đổi trên thị trường cũng là một yếu tố tác động. Hiện nay, nguyên liệu trên thực tế được giới đầu tư quốc tế coi như là một sản phẩm tài chính, giống như các loại cổ phiếu hay trái phiếu. Với việc tránh xa Brasilia, Luanda và Pretoria, giới đầu tư quốc tế trên thực tế đã khởi động chảy máu dòng vốn khỏi các thị trường đó.
Xu hướng này, càng mạnh hơn kể từ năm 2013 khi họ dự báo Mỹ sẽ tăng lãi suất chủ đạo, kích thích nhiều quỹ đầu tư thu hồi dòng vốn chuyển về Mỹ. "Trên bức tranh đã tương đối phức tạp này còn có thêm nhiều vấn đề chính trị rắc rối khác, như tại Brazil, hay địa chính trị tại châu Phi, khiến cho dòng vốn phải tháo chạy", ông Subran nói.
WB cảnh báo nếu xu hướng này tiếp tục kéo dài, tăng trưởng chậm hoặc suy thoái kinh tế sẽ quét sạch những nỗ lực mà các nước xuất khẩu nguyên liệu đã cố gắng tiến hành từ nhiều năm nay để đuổi kịp mức sống của các quốc gia công nghiệp phát triển. Giá nguyên liệu tới đây được dự báo có thể sẽ tiếp tục duy trì ở mức đáy trong nhiều tháng, thậm chí trong nhiều năm.
"Điều đó phụ thuộc một phần vào Trung Quốc, nước đang tiến hành điều chỉnh mô hình tăng trưởng. Nhưng không ai có thể khẳng định liệu nhu cầu của Trung Quốc một ngày nào đó có thể quay trở lại mức như trước khủng hoảng hay không", Philippe Waechter, chuyên gia của Quỹ quản lý đầu tư Natixis, cho biết.
Trước mắt, sức bật của Trung Quốc sẽ không thể giải quyết được các vấn đề cơ cấu. Để củng cố nền kinh tế, Brazil sẽ phải đầu tư ồ ạt vào cơ sở hạ tầng, Nigeria đặt cược vào đổi mới sáng tạo còn Nam Phi phải tăng cường cho hệ thống đào tạo đồng thời khắc phục tình trạng bất bình đẳng xã hội.
Tuy nhiên, những vấn đề này không thể thực hiện "một sớm một chiều", mà ít nhất cần cả một thập niên. Ngược lại, giá nguyên liệu thấp sẽ mở ra cơ hội cho nhiều nước.
Theo ông Subran, điều đó "sẽ làm cho nền kinh tế châu Âu ‘thở phào nhẹ nhõm’, cho phép họ nối lại tăng trưởng nhanh hơn. Các nền kinh tế mới nổi không sản xuất nguyên liệu cũng được hưởng lợi, nhất là ở châu Á".
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
EU kiện Trung Quốc lên WTO vì hạn chế xuất khẩu nguyên liệu thô
09:53' - 20/07/2016
Ngày 19/7, Liên minh châu Âu (EU) đã đệ đơn kiện Trung Quốc lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về mức thuế và hạn ngạch xuất khẩu mà quốc gia này áp dụng đối với các nguyên liệu thô.
-
Kinh tế Thế giới
IMF: Các nước xuất khẩu dầu mỏ vùng Vịnh cần nỗ lực cân bằng ngân sách
15:16' - 11/06/2016
IMF hoan nghênh những biện pháp "khắc khổ" mà các nước xuất khẩu dầu mỏ Trung Đông thực hiện, song khuyến cáo các quốc gia này phải nỗ lực hơn nữa để ngăn chặn thâm hụt ngân sách do giá dầu giảm mạnh.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Công cuộc phục hồi cảng Baltimore sẽ là chặng đường rất dài
08:28'
Thống đốc bang Maryland, ông Wes Moore, lưu ý công việc tái thiết cảng Baltimore sẽ không mất hàng giờ, không mất vài ngày và cũng không mất vài tuần. Đây là một chặng đường rất dài phía trước.
-
Kinh tế Thế giới
Ngân sách tranh cử của Tổng thống Joe Biden cao gấp 3 lần cựu Tổng thống D.Trump
07:47'
Lợi thế tài chính cho phép ông Biden đi khắp cả nước để vận động cử tri và quyên góp được nhiều tiền hơn.
-
Kinh tế Thế giới
Kinh tế Anh suy thoái nhẹ
07:00'
Theo số liệu chính thức được cập nhật, nền kinh tế Anh đã rơi vào suy thoái nhẹ trong năm 2023.
-
Kinh tế Thế giới
Nhật Bản sẽ tạm dừng chương trình hỗ trợ giá điện và khí đốt
08:43' - 28/03/2024
giải pháp trên đã được hai đảng trong liên minh cầm quyền gồm đảng Dân chủ tự do (LDP) và đảng Công minh nhất trí vào ngày 26/10/2022 và được triển khai từ đầu năm 2023 theo 2 giai đoạn.
-
Kinh tế Thế giới
Vụ sập cầu ở Mỹ: Tìm thấy hộp đen của tàu chở hàng gây tai nạn
20:19' - 27/03/2024
Các nhân viên điều tra của Ủy ban an toàn giao thông quốc gia Mỹ (NTSB) đã tiếp cận và thu thập được hộp đen của con tàu chở hàng đâm sập cầu ở thành phố Baltimore thuộc bang Maryland (Mỹ).
-
Kinh tế Thế giới
Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của EU ảnh hưởng tới xuất khẩu của quốc gia ASEAN
09:27' - 27/03/2024
Nhận định của Ủy ban Chứng khoán Malaysia (SC) cho hay, 75% mặt hàng xuất khẩu của nước này sang Liên minh châu Âu (EU) bị ảnh hưởng bởi Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM).
-
Kinh tế Thế giới
Vụ tấn công tại Moskva: Tổng thống Nga V. Putin chỉ đạo điều tra khách quan
10:11' - 26/03/2024
Ngày 25/3, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chủ trì cuộc họp thảo luận về các biện pháp cần thực hiện sau vụ tấn công khủng bố ở nhà hát Crocus City Hall.
-
Kinh tế Thế giới
Các nước ASEAN đón nhận cơ hội mới từ xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng
16:25' - 25/03/2024
Các công ty đa quốc gia đang đối mặt với tình trạng chuỗi cung ứng bất ổn do biến động địa chính trị toàn cầu và Đông Nam Á hiện đang được hưởng lợi từ sự dịch chuyển dòng vốn đầu tư khỏi Trung Quốc.
-
Kinh tế Thế giới
Trung Quốc cam kết đối xử bình đẳng với các doanh nghiệp nước ngoài
15:03' - 25/03/2024
Ngày 25/3, Thứ trưởng Thương mại Trung Quốc Guo Tingting cam kết không “phân biệt đối xử” giữa doanh nghiệp nước ngoài và doanh nghiệp trong nước nhằm thu hút chuyên môn, hợp tác và đầu tư nước ngoài.