Cân nhắc lựa chọn ngành nghề “độc quyền” Nhà nước
Bộ Công Thương vừa công bố dự thảo Nghị định về hàng hóa, dịch vụ, địa bàn thực hiện độc quyền Nhà nước trong hoạt động thương mại, với 20 ngành nghề Nhà nước độc quyền như sản xuất vàng miếng, xuất nhập khẩu vàng nguyên liệu, phát hành xổ sổ kiến thiết, phát hành tem bưu chính....
Liên quan tới quy định về danh mục các hàng hóa thực hiện độc quyền Nhà nước, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã trao đổi với phóng viên BNEWS/TTXVN về về vấn đề này.
BNEWS: Ông đánh giá như thế nào về dự thảo lựa chọn 20 ngành, nghề đưa vào danh mục độc quyền Nhà nước mà Bộ Công Thương vừa công bố?
Ông Đậu Anh Tuấn: Theo Điều 4.1 của dự thảo và danh mục 20 ngành nghề độc quyền Nhà nước thì thấy rằng, việc lựa chọn các ngành nghề đưa vào danh mục độc quyền là vì 3 lý do. Thứ nhất, đó là những lĩnh vực mà các thành phần kinh tế khác không có nhu cầu tham gia.
Thứ hai, đó cũng là những lĩnh vực mà các thành phần kinh tế khác không có khả năng tham gia. Cuối cùng, nhằm đảm bảo Nhà nước cần phải độc quyền về lĩnh vực liên quan đến quốc phòng, an ninh và bảo đảm lợi ích quốc gia. Cá nhân tôi thấy rằng, các lý do nêu trên là chưa thực sự thuyết phục.
Thêm nữa, theo như Luật Thương mại 2005 quy định: "Nhà nước thực hiện độc quyền Nhà nước có thời hạn về hoạt động thương mại đối với một số hàng hóa, dịch vụ hoặc tại một số địa bàn để bảo đảm lợi ích quốc gia. Chính phủ quy định cụ thể danh mục hàng hóa, dịch vụ, địa bàn độc quyền Nhà nước."
Trong khi đó, dự thảo nghị định này lại không xác định thời hạn độc quyền. Điều này có thể được hiểu rằng, 20 ngành nghề mà Bộ Công Thương lựa chọn là độc quyền Nhà nước là không xác định thời hạn. Như vậy là chưa phù hợp với Luật Thương mại.
Có thể, trong giai đoạn trước mắt, Nhà nước chưa kịp hoàn thiện thể chế và thiết chế để quản lý một số thị trường nhất định thì có thể hạn chế tư nhân đầu tư nhưng cần xác định rõ thời hạn cho việc xây dựng pháp luật và cơ quan quản lý.
Để đến một thời điểm nào đó, phải cho tư nhân tham gia nếu đủ điều kiện. Không nên đưa ra một quy định cấm tư nhân tham gia vô thời hạn như vậy.
BNEWS: Ông có thể phân tích rõ hơn và lý giải về sự bất hợp lý này?
Ông Đậu Anh Tuấn: Thực tế đúng là có một số ngành nghề mà tư nhân không muốn tham gia do doanh thu không đủ bù chi phí nhưng xã hội vẫn có nhu cầu. Đây được gọi là các hàng hóa, dịch vụ công ích.
Hiện nay, chúng ta đã có Nghị định 130/2013/NĐ-CP của Chính phủ về hàng hóa, dịch vụ công ích. Việc tham gia, cung ứng hàng hóa, dịch vụ này không chỉ là doanh nghiệp Nhà nước và cũng không phải dưới hình thức độc quyền Nhà nước, mà còn có thể là doanh nghiệp tư nhân.
Khi ấy, Nhà nước sẽ đặt hàng, giao kế hoạch hoặc đấu thầu. Hà Nội và một số thành phố lớn đã tạo điều kiện cho doanh nghiệp tư nhân tham gia và thực tế, nhiều trường hợp đã làm và làm rất hiệu quả.
Còn với lý do có một số ngành nghề mà tư nhân không thể tham gia tại thời điểm này là bởi vì chi phí đầu tư quá lớn và lâu thu hồi vốn như các dự án hạ tầng đường sắt quốc gia hay hệ thống truyền tải điện....
Do đó, Nhà nước buộc phải đứng ra cung ứng dịch vụ là đương nhiên, khi ấy sẽ dẫn đến tình trạng độc quyền Nhà nước. Rõ ràng, có thể khẳng định lúc này, độc quyền Nhà nước là hệ quả của việc tư nhân không muốn tham gia.
Đúng là hiện nay có một số ngành nghề liên quan đến quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia mà Nhà nước chưa dám cho tư nhân tham gia, vì lo ngại sẽ nảy sinh những tác động tiêu cực không kiểm soát được.
Tuy nhiên, việc cấm tư nhân tham gia là chưa thỏa đáng. Việc kiểm soát tác động tiêu cực có thể được thực hiện bằng phương pháp khác như điều kiện kinh doanh, cơ chế kiểm tra, giám sát… Chẳng hạn như ngành ngân hàng.
Hoạt động của các ngân hàng đều có thể tác động lớn tới an toàn tài chính quốc gia; ổn định kinh tế vĩ mô, thậm chí tác động không kém gì việc vàng miếng cung cấp ra thị trường.
Tuy nhiên, Việt Nam vẫn cho phép thành lập ngân hàng tư nhân, chỉ có điều là toàn bộ việc thành lập cũng như vận hành của ngân hàng tư nhân đó phải được sự kiểm soát rất chặt chẽ và bằng thể chế của Luật Tổ chức tín dụng cùng các thiết chế mà Ngân hàng Nhà nước đặt ra.
BNEWS: Vậy quan điểm của ông như thế nào khi góp ý cho dự thảo về Nghị định danh mục các hàng hóa độc quyền Nhà nước?
Ông Đậu Anh Tuấn: Có lẽ nên loại bỏ toàn bộ các ngành nghề được đưa vào danh mục với lý do tư nhân không thể hoặc không muốn tham gia. Thay vào đó, chỉ nên giữ lại những ngành nghề mà sự tham gia của tư nhân có thể nảy sinh tác động tiêu cực.
Tuy nhiên, cần xác định rõ thời hạn tối đa là 3 năm để Nhà nước chuẩn bị cơ chế quản lý cho phù hợp. Sau hết thời hạn đó, phải để cho tư nhân tham gia. Tóm lại, có thể thay thế nghị định này bằng một đạo luật vì chỉ đạo luật của Quốc hội mới hạn chế quyền tự do kinh doanh của người dân.
BNEWS: Xin trân trọng cảm ơn ông!
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Phản hồi về dự thảo Nghị định hàng hóa, dịch vụ địa bàn thực hiện độc quyền Nhà nước
22:15' - 14/02/2017
Việc ban hành Danh mục hàng hóa, dịch vụ, địa bàn thực hiện độc quyền Nhà nước trong hoạt động thương mại sẽ giúp hệ thống hóa và minh bạch hóa.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng yêu cầu các cấp, các ngành bắt tay ngay vào việc sau nghỉ Tết
11:55' - 03/02/2017
Ngày 3/2, Thủ tướng yêu cầu các cấp, các ngành bắt tay ngay vào công việc sản xuất kinh doanh, đảm bảo hoạt động bình thường tại mọi miền Tổ quốc.
Tin cùng chuyên mục
-
Ý kiến và Bình luận
Thụy Sĩ đàm phán với EU nhằm mở rộng quan hệ hợp tác
09:01'
Theo phóng viên TTXVN tại Geneva, ngày 18/3, Thụy Sĩ và Liên minh châu Âu (EU) đã chính thức khởi động quá trình đàm phán để tăng cường mối quan hệ giữa các đối tác thương mại.
-
Ý kiến và Bình luận
WTO ghi nhận đóng góp của Việt Nam cho hệ thống thương mại đa phương
08:02'
Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala đánh giá cao chủ trương mở cửa, hội nhập quốc tế và sự tham gia, đóng góp tích cực của Việt Nam cho WTO.
-
Ý kiến và Bình luận
Quỹ Heritage: Việt Nam khẳng định vị thế ngôi sao đang lên
05:30'
Ngày 17/3, tác giả Rainer Zitelmann có bài viết trên trang washingtonexaminer.com (Mỹ) cho rằng các nền kinh tế tự do đang suy giảm trên toàn thế giới, nhưng Việt Nam lại đi ngược xu hướng.chung.
-
Ý kiến và Bình luận
Canada cam kết hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi xanh
18:12' - 18/03/2024
Bà Catherine Stewart, Đại sứ Biến đổi khí hậu của Canada, đã trao đổi với phóng viên TTXVN về kế hoạch hỗ trợ Việt Nam thích ứng với biến đổi khí hậu cũng như thực hiện quá trình chuyển đổi xanh.
-
Ý kiến và Bình luận
Các nhà kinh tế tranh luận về tác động của khủng hoảng khí hậu đối với kinh tế Mỹ
10:11' - 18/03/2024
Trong bối cảnh các cuộc khủng hoảng khí hậu tiếp tục gây ra mối đe dọa toàn cầu, các nhà kinh tế hàng đầu đang tranh luận về tác động đối với kinh tế Mỹ.
-
Ý kiến và Bình luận
EU xem xét nới lỏng các quy định về bảo vệ môi trường trong sản xuất nông nghiệp
07:00' - 18/03/2024
Ủy ban châu Âu (EC) đã đề xuất nới lỏng một loạt quy định trong việc để đất hoang hoặc luân canh cây trồng, đưa ra những nhượng bộ với người nông dân khi họ biểu tình khắp châu Âu trong vài tháng qua.
-
Ý kiến và Bình luận
Goldman Sachs: Thị trường bất động sản Mỹ có dấu hiệu chạm đáy
08:54' - 17/03/2024
Giá của các tòa văn phòng và các bất động sản thương mại khác tại Mỹ đã giảm mạnh do lãi suất cao hơn và nhu cầu thuê nhà giảm.
-
Ý kiến và Bình luận
IW: Đầu tư nước ngoài vào Đức thấp nhất trong 10 năm
07:10' - 16/03/2024
Dòng vốn đầu tư lớn chảy ra khỏi nước Đức trong những năm gần đây là dấu hiệu của quá trình phi công nghiệp hóa đang diễn ra, Viện Kinh tế tư nhân Đức (IW) vừa cho biết.
-
Ý kiến và Bình luận
Tổng Giám đốc IMF sẵn sàng cho nhiệm kỳ thứ hai
09:54' - 15/03/2024
Tổng Giám đốc Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva cho biết bà đã sẵn sàng cho nhiệm kỳ thứ hai với vai trò dẫn dắt thể chế tài chính này.