Dấu chấm hết cho “Điều kỳ diệu kinh tế” ở châu Á? (Phần 1)
Theo nhận định của Viện Doanh nghiệp Mỹ (AEI), tại thời điểm Nhật Bản nổi lên thành một thế lực kinh tế trong những năm 1970, nhiều chuyên gia đã dự báo về sự xuất hiện của “Thế kỷ châu Á”. Thế nhưng sự trỗi dậy ấn tượng này chưa được thể hiện trong các vấn đề quốc tế và dường như sẽ không thành hiện thực.
Khi vai trò của châu Á ngày một lớn trên trường quốc tế, người ta lại càng thấy được những hạn chế của nó. Khu vực này hiện bị chia rẽ sâu sắc, bị đe dọa bởi tình trạng đình trệ kinh tế, bất ổn chính trị, nhiều điểm nóng có thể kích hoạt các cuộc chiến tranh mới.
Từ Nhật Bản cho tới Ấn Độ, các nước châu Á đang phải vật lộn để duy trì tăng trưởng, cân bằng kinh tế, chống suy thoái. Những lo ngại hiện hữu gồm có phát triển không đồng đều, bong bóng tài sản, thách thức về lao động và sự kiểm soát của nhà nước đối với các thị trường.
Mối nguy lớn nhất có lẽ là đà giảm tốc của kinh tế Trung Quốc. Khi sàn giao dịch mở cửa hôm 12/6/2015, giá trị vốn hóa thị trường trên sàn chứng khoán Thượng Hải đã tăng tới 100% so với thời điểm mùa Hè năm 2014. Từ đây bong bóng xuất hiện. Lo ngại về kinh tế suy yếu, phá giá tiền tệ cùng với trái bom nợ thiếu bền vững trị giá tới 30.000 tỷ USD khiến các thị trường tại Trung Quốc rơi tự do.
Trong vài tuần, thế giới bắt đầu đặt câu hỏi liệu có phải thời kỳ hoàng kim của Trung Quốc đã chấm dứt? Ngày càng có nhiều dấu hiệu cho thấy quốc gia đông dân nhất thế giới có thể bước vào thời kỳ trì trệ kéo dài, được đánh dấu bởi làn sóng rút vốn khỏi Đại lục, ở mức 725 tỷ USD trong năm 2016. Lãnh đạo Trung Quốc sẽ phải đề ra các chương trình cải cách thực chất để duy trì tăng trưởng dù chỉ ở mức khiêm tốn trong những năm tới đây.
Các nền kinh tế phát triển khác ở châu Á cũng gặp phải những vấn đề riêng. Nhật Bản tiếp tục loay hoay tìm cách thoát khỏi tình trạng kinh tế đình trệ trong suốt 25 năm qua. Đa phần người dân Nhật Bản có mức sống cao, nhưng việc duy trì các gói kích thích kinh tế kéo dài hàng thập kỷ cũng như quá chú trọng vào xuất khẩu đã khiến Nhật Bản thậm chí không thể đạt mục tiêu tăng trưởng hàng năm là 1%.
Các công ty, tập đoàn lớn của Nhật Bản từng thống trị thế giới nay phải vật lộn với thị phần suy giảm, hoạt động kém hiệu quả, thiếu cải tiến. Chương trình cải cách kinh tế của Thủ tướng Shinzo Abe không giúp thay đổi văn hóa kinh doanh ngại rủi ro của các công ty hay xóa bỏ những rào cản không cần thiết để khởi động cải tiến và khởi nghiệp.
Một nguy cơ nữa liên quan đến nhân chủng học. Suy giảm dân số chính thức diễn ra ở Nhật Bản vào năm 2011, do tỷ lệ sinh giảm trong hàng thập kỷ. Bộ Y tế nước này cùng nhiều chuyên gia lo ngại dân số Nhật Bản (127 triệu người theo thống kê tại thời điểm năm 2014) có thể sẽ giảm 1/3 vào năm 2060.
Thất bại trong việc nâng mức sinh đẻ dẫn tới hệ quả Nhật Bản là nước có tỷ lệ dân số già lớn nhất thế giới, với 33% dân số trên độ tuổi 60 vào năm 2015. Quốc gia này hiện có tới hơn 58.000 người thọ trên 100 tuổi và không một xã hội phát triển nào lại phải đối mặt với thách thức lớn đến vậy như Nhật Bản.
Vấn đề dân số của Nhật Bản ngày nay sẽ là câu chuyện của Hàn Quốc, Đặc khu Hành chính Hong Kong, Vùng lãnh thổ Đài Loan và Singapore nay mai. Ví dụ như ở Hàn Quốc, dự báo kịch bản tồi tệ nhất sẽ là quy mô dân số tụt xuống 10 triệu người vào năm 2036 so với mức 50 triệu người hiện nay, do tỷ lệ sinh thấp, trung bình 1,19 trẻ/bà mẹ.
Dân số giảm sẽ khiến các nước này gặp khó trong việc duy trì nguồn lực lao động, nâng cao khả năng cạnh tranh, buộc phải cải cách thiết chế xã hội khi đối mặt với tình trạng già hóa dân số.
Với Trung Quốc, vấn đề nhân chủng học bắt nguồn từ chính sách một con được thực thi từ năm 1979. Từ năm 2012-2014, lực lượng lao động Trung Quốc giảm 9,5 triệu người, cùng với đó là xu thế di dân lao động ra các trung tâm sản xuất ở vùng duyên hải.
Dân số Trung Quốc sẽ bắt đầu suy giảm từ năm 2030, dù Bắc Kinh đã nới lỏng một số quy định về sinh con vào năm 2015. Nó đặt ra những áp lực không nhỏ trong việc cung cấp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe, an sinh xã hội cho người già.
Đối lập với xu thế già hóa, bùng nổ dân số có thể xảy ra ở Ấn Độ và Indonesia. Hầu hết các nước Nam Á và Đông Nam Á phải đối mặt với nguy cơ gia tăng dân số, với Ấn Độ được dự báo sẽ vượt Trung Quốc trở thành nước đông dân nhất thế giới vào năm 2022.
Dân số trẻ đồng nghĩa với các áp lực về giáo dục, việc làm, cơ sở hạ tầng, nâng cao mức sống. Hầu hết các nước nghèo đều thất bại trong việc chuyển nguồn lực lao động dồi dào thành tài sản kinh tế để hướng tới thịnh vượng bền vững.
Xem thêm:
>> Dấu chấm hết cho “Điều kỳ diệu kinh tế” ở châu Á? (Phần 2)
- Từ khóa :
- châu á
- kinh tế châu á
- dân số
- chính trị
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Châu Á là điểm đến của các doanh nghiệp dầu mỏ toàn cầu
05:30' - 23/04/2017
Xu hướng phát triển ổn định trong thời gian dài của các nền kinh tế khu vực châu Á-Thái Bình Dương đã kéo theo nhu cầu sử dụng năng lượng ngày càng tăng.
-
Kinh tế Việt Nam
Việt Nam - cửa ngõ để các doanh nghiệp Italy tiếp cận thị trường ASEAN và châu Á
07:40' - 22/04/2017
Hầu hết các ý kiến đều nhất trí Việt Nam là một thị trường đầy tiềm năng và là cửa ngõ để các doanh nghiệp Italy có thể tiếp cận với thị trường ASEAN và châu Á
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ sẽ tham dự ba hội nghị thượng đỉnh châu Á vào tháng 11/2017
08:07' - 21/04/2017
Tổng thống Mỹ Donald Trump sẽ tham dự ba hội nghị thượng đỉnh ở châu Á diễn ra vào tháng 11 tới.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Iran: Hải quân hộ tống tàu thương mại qua Biển Đỏ
19:28' - 17/04/2024
Truyền thông Iran ngày 17/4 đưa tin lực lượng Hải quân Iran sẽ hộ tống các tàu thương mại nước này di chuyển qua Biển Đỏ.
-
Kinh tế Thế giới
Những rủi ro tiềm ẩn với kinh tế toàn cầu
16:46' - 17/04/2024
Mặc dù kinh tế thế giới đã được chứng minh là có khả năng phục hồi đáng kể nhưng các chuyên gia IMF liệt kê một số rủi ro đè nặng lên nền kinh tế toàn cầu.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ rơi vào thế khó nếu siết trừng phạt xuất khẩu dầu của Iran
15:07' - 17/04/2024
Giới phân tích cho rằng Mỹ khó có thể siết trừng phạt nhằm vào hoạt động xuất khẩu dầu mỏ của Iran, huyết mạch kinh tế của nước này, sau vụ tấn công Israel cuối tuần trước.
-
Kinh tế Thế giới
Xung đột Iran- Israel: Iran khẳng định không theo đuổi gây leo thang căng thẳng
10:49' - 17/04/2024
Theo phóng viên TTXVN tại Trung Đông, ngày 16/4, Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian khẳng định Tehran không theo đuổi việc gây leo thang căng thẳng trong khu vực.
-
Kinh tế Thế giới
Hàn Quốc tập trận bắn đạn thật gần biên giới với Triều Tiên
10:42' - 17/04/2024
Ngày 17/4, Lục quân và Lực lượng lính thủy đánh bộ Hàn Quốc đã tiến hành tập trận bắn đạn thật gần biên giới với Triều Tiên.
-
Kinh tế Thế giới
Kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản tăng cao kỷ lục
10:37' - 17/04/2024
Kim ngạch xuất khẩu của Nhật Bản tháng 3 vừa qua đã tăng cao kỷ lục, giúp thâm hụt thương mại tài khóa 2023 giảm khoảng 70% so với tài khóa trước đó.
-
Kinh tế Thế giới
New York có thể soán ngôi trung tâm công nghệ tài chính của London
06:00' - 17/04/2024
London (Anh) đang có nguy cơ đánh mất vị thế của mình trong lĩnh vực công nghệ tài chính sang New York (Mỹ).
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ hối thúc Triều Tiên quay lại đàm phán
16:31' - 16/04/2024
Ngày 16/4, Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc (LHQ) Linda Thomas-Greenfield đã kêu gọi Triều Tiên quay trở lại đàm phán.
-
Kinh tế Thế giới
Căng thẳng Iran - Israel: Iran tạm thời đóng cửa các cơ sở hạt nhân
16:13' - 16/04/2024
Iran đã tạm thời đóng cửa các cơ sở hạt nhân vì "cân nhắc yếu tố an ninh" sau khi nước này tiến hành cuộc tấn công bằng tên lửa và thiết bị bay không người lái quy mô lớn vào Israel cuối tuần qua.