Nâng "chất" cho xuất khẩu Việt Nam (phần 1)
Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã ký kết và tham gia 11 Hiệp định thương mại tự do (FTA) và hoàn tất đàm phán 2 FTA quan trọng khác là FTA Việt Nam – EU và Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương. Việc tham gia cùng một lúc nhiều FTA sẽ mở ra thêm cơ hội cho các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam gia tăng thị phần tại một số thị trường “khó tính”.
Tuy nhiên, theo ý kiến của các chuyên gia, để nâng “chất” cho xuất khẩu Việt Nam phù hợp với yêu cầu cao của tiến trình hội nhập, các doanh nghiệp cần chủ động hơn nữa trong việc nâng cao chất lượng và đa dạng hóa các loại hình sản phẩm.
Nhiều ý kiến cho rằng, hàng hóa Việt Nam chưa có lợi thế một cách rõ rệt, xét cả về hàng hóa và quy trình. Các mặt hàng xuất khẩu phần lớn vẫn là nguyên liệu thô. Doanh nghiệp chưa chú trọng và chưa tìm được cách để khẳng định thương hiệu của mình trên thị trường thế giới.
Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam hầu hết được xuất khẩu gián tiếp dưới nhãn hàng của các nước khác hoặc làm nguyên liệu để chế biến thành thành phẩm ở một nước khác, dưới thương hiệu của nước khác.
Chẳng hạn, tuy đã là nước xuất khẩu gạo nhất nhì thế giới nhưng gạo Jasmine trồng tại Việt Nam còn được Thái Lan mua về xử lý và phân loại lại để xuất dưới thương hiệu của Thái Lan.
Do vậy, cho dù giá thấp là yếu tố ưu việt nhất của hàng Việt Nam, nhưng thiếu nguồn cung khiến hàng gia công xuất khẩu của Việt Nam vẫn không thể thực sự tự chủ về giá để làm phương thức cạnh tranh chiến lược.
Bên cạnh đó, việc dành thị phần bằng mức giá thấp còn đặt hàng xuất khẩu của Việt Nam dưới rủi ro bị kiện chống bán phá giá tại các thị trường có quy định khắt khe về vấn đề này như Mỹ hay EU. Điển hình là các vụ kiện chống bán phá giá đối với cá basa của Việt Nam tại thị trường Mỹ và da giày ở thị trường EU.
Một điểm đáng lưu ý nữa đó là đa số hàng xuất khẩu của Việt Nam được xuất phát từ các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Đây là nguồn xuất về cơ bản đã có thị trường và mạng lưới phân phối sẵn có. Các công ty đa quốc gia và các nhà đầu tư lớn chỉ đi tìm điểm sản xuất thuận lợi với giá thành sản phẩm thấp hơn còn việc khai phá thị trường hầu như đã được hoàn tất.
Theo các chuyên gia về ngành hàng và thị trường, xu hướng xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam vẫn là xuất những gì mình có chứ không phải những gì thị trường thế giới cần.
Chẳng hạn, đối với quả vải trồng ra tiêu thụ nội địa không hết thì nghĩ đến xuất khẩu chứ các doanh nghiệp không thực sự nghiên cứu nhu cầu, yêu cầu của các thị trường như EU, Hoa Kỳ hay Nhật Bản rồi có đầu tư tương xứng cho cây vải.
Hoặc tôm, cá tra, hay rau củ quả phần lớn được nông dân nuôi trồng tự phát, học nhau chứ không phải sản xuất theo một quy trình đã xác định rõ, hình thành một vùng nguyên liệu sạch để đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ hay Nhật Bản.
Đến nay, dư lượng kháng sinh hay các chất bảo vệ thực vật vẫn còn là vấn đề đối với các sản phẩm này của Việt Nam khi xuất sang các thị trường khó tính.
Theo GS.TS Trần Công Sách, Viện Nghiên cứu thương mại (Bộ Công Thương) cho hay, để hàng hóa xuất khẩu Việt Nam nâng tầm chất lượng, giai đoạn 2016-2020 sẽ phải tạo bước chuyển mạnh từ phát triển xuất khẩu theo chiều rộng sang phát triển theo chiều sâu, nâng cao chất lượng tăng trưởng và hiệu quả xuất khẩu. Trong đó, đối với các sản phẩm xuất khẩu của các ngành công nghiệp sẽ phải áp dụng công nghệ cao với đặc trưng sử dụng nhiều vốn và hàm lượng kỹ thuật để làm điểm tựa và là đầu tàu trong tăng trưởng xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu của các ngành công nghiệp hóa dầu, kim khí chế tạo, luyện kim, chế biến khoáng sản…sẽ phải chiếm tỷ trọng trên 60% kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Việc xuất khẩu sản phẩm của các ngành công nghiệp hiện nay đang chủ yếu dựa vào gia công cho nước ngoài như dệt may, giày dép, sản phẩm gỗ, nhựa… sẽ phải giảm dần nhịp độ tăng trưởng và tỷ trọng trong kim ngạch xuất khẩu nhưng phải tăng nhanh tỉ lệ giá trị thực thu để tăng hiệu quả xuất khẩu.
Các ngành công nghiệp chế biến thực phẩm và dược phẩm, hóa phẩm tiêu dùng cũng cần tạo giá trị gia tăng cao để có kim ngạch xuất khẩu lớn tạo mũi đột phá tăng trưởng.
Nếu thực hiện thành công các định hướng trên có nhiều khả năng tăng trưởng xuất khẩu giai đoạn 2016-2020 sẽ đạt tốc độ bình quân từ 15,5-16%/năm; kim ngạch đạt khoảng từ 255-265 tỷ USD vào năm 2020./.
Thảo Nguyên/BNEWS - TTXVN
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Tăng cạnh tranh cho doanh nghiệp sản xuất qua giải pháp công nghệ
12:41'
Tăng cạnh tranh cho doanh nghiệp sản xuất qua giải pháp công nghệ nhằm giảm chi phí và tối ưu hóa nguồn lưc.
-
Kinh tế Việt Nam
Trên 20.000 ha bị ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước
11:53'
Hiện khu vực Trung Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ đang có khoảng 20.090 ha bị ảnh hưởng của hạn hán, thiếu nước. Cùng với đó là khoảng hơn 2.600 hộ bị ảnh hưởng thiếu nước.
-
Kinh tế Việt Nam
Gần 1.100 điểm đen và điểm tiềm ẩn có nguy cơ xảy ra tai nạn đường sắt
10:41'
Bộ Giao thông Vận tải, ngành đường sắt và địa phương đã hoàn thành việc lập hồ sơ chi tiết và tổ chức quản lý vị trí nguy hiểm, lối đi tự mở.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng chủ trì Phiên họp thứ 8, Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số
10:18'
Sáng 24/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chủ tịch Ủy ban Quốc gia về chuyển đổi số chủ trì Phiên họp lần thứ 8 của Ủy ban để đánh giá về công tác chuyển đổi số, phát triển kinh tế số thời gian qua.
-
Kinh tế Việt Nam
Khắc phục “thẻ vàng” IUU: Chuyển đổi một số nghề ảnh hưởng đến môi trường sinh thái
20:03' - 23/04/2024
UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Kế hoạch chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2024 - 2030.
-
Kinh tế Việt Nam
Cần Thơ chấn chỉnh việc chậm trễ giải ngân vốn đầu tư công
19:01' - 23/04/2024
Chiều 23/4, Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ Trần Việt Trường yêu cầu các chủ đầu tư chấn chỉnh xử lý các hành vi thiếu trách nhiệm, chậm trễ trong thực hiện nhiệm vụ.
-
Kinh tế Việt Nam
Điều chỉnh Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, tái định cư sân bay Long Thành
18:48' - 23/04/2024
Đồng Nai, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải trình Chính phủ trước ngày 30/4 về điều chỉnh Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
-
Kinh tế Việt Nam
Khởi công nút giao đường Vành đai 3 kết nối cửa ngõ Bình Dương với Tp. Hồ Chí Minh
18:46' - 23/04/2024
Ngày 23/4, nút giao thông đường vành đai 3 Tp. Hồ Chí Minh là nút giao kết nối cửa ngõ tỉnh Bình Dương với đường xa lộ Hà Nội (Tp. Hồ Chí Minh) đã chính thức khởi công xây dựng.
-
Kinh tế Việt Nam
Bế mạc Phiên họp thứ 32 của của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
18:22' - 23/04/2024
Chiều 23/4, tại Nhà Quốc hội, Phiên họp thứ 32 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bế mạc sau 4,5 ngày làm việc.