Nhà nước kiến tạo: Khi Nhà nước ở vị trí “chèo lái” con tàu
Mô hình Nhà nước kiến tạo đã được Chính phủ đặt ra như một mục tiêu hướng tới trên con đường phát triển. Điều này đang mở ra nhiều hy vọng cho cộng đồng doanh nghiệp vào sự đổi mới của môi trường kinh doanh theo hướng thuận lợi hơn và quan trọng là mở ra nhiều kỳ vọng cho giai đoạn phát triển mới của kinh tế Việt Nam.
Vậy Chính phủ kiến tạo được hiểu ra sao, vai trò của Nhà nước trong nền kinh tế như thế nào và đâu là những giải pháp để đạt mục tiêu xây dựng Nhà nước kiến tạo?.
Để hiểu rõ những vấn đề này, Phóng viên BNEWS/TTXVN có cuộc trao đổi với TS. Trần Hữu Huỳnh, Chủ tịch Trung tâm trọng tài quốc tế Việt Nam; nguyên Trưởng ban Pháp chế, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam.
BNEWS: Thông điệp của Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định “Phải chuyển mạnh từ Nhà nước điều hành nền kinh tế sang Nhà nước kiến tạo phát triển”. Tuy nhiên, rất nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về bản chất và khái niệm này. Ông có thể giải thích một cách ngắn gọn nhất?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Khái niệm Nhà nước kiến tạo cần đặt song song với khái niệm Nhà nước điều hành. Khi Thủ tướng nói chuyển từ Nhà nước điều hành sang Nhà nước kiến tạo nghĩa là hai khái niệm phải có những điểm khác nhau. Sự khác nhau ở chỗ, nếu là Nhà nước điều hành thì Nhà nước sẽ chủ yếu tập trung vấn đề thực thi các quy định, chính sách đã có sẵn.
Còn khi Nhà nước kiến tạo thì ngoài vấn đề thực thi các quy định, chính sách đã có sẵn, Nhà nước còn phải tập trung ưu tiên vào các vấn đề như xây dựng kế hoạch, quy hoạch, chính sách.
Tôi muốn lấy một hình ảnh để hình dung rõ hơn cho vấn đề này. Đó là chúng ta hình dung quốc gia như một con thuyền. Ở mô hình Nhà nước kiến tạo, vị trí cầm chèo lái con thuyền chính là Nhà nước.
Vị trí này không thể thay đổi được vì người chèo lái con tàu là để “trông gió bỏ buồm”, để vượt qua phong ba bão táp và để định vị con đường mà đã đặt ra trước đó.
BNEWS: Theo ông vai trò của Nhà nước trong mô hình này và mối quan hệ giữa Nhà nước và thị trường, giữa nhà nước với doanh nghiệp như thế nào?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Mối quan hệ giữa nhà nước và thị trường cần đặt trong mối quan hệ giữa nhà nước và xã hội. Đây là mối quan hệ chân kiềng. Đầu tiên là mối quan hệ xã hội. Ở đây tôi chỉ nói về mối quan hệ giữa nhà nước và thị trường.
Trong mối quan hệ này, nhà nước phải không can thiệp vào thị trường mà chỉ thúc đẩy cho thị trường phát triển. Nhà nước phải xây dựng được một môi trường cạnh tranh, công bằng, bền vững. Nhà nước phải xây dựng được môi trường mà ở đó “cá lớn” không được “nuốt cá bé”, các doanh nghiệp vừa và nhỏ có điều kiện phát triển.
Ở mối quan hệ này, khi cần thiết nhà nước sẽ dùng công cụ chính sách khắc phục khó khăn, khiếm khuyết của thị trường nhưng chủ yếu dùng là công cụ, chính sách chứ không sử dụng nguồn lực của nhà nước để làm thay công việc sản xuất và kinh doanh của thị trường.
BNEWS: Mục tiêu trở thành chính phủ kiến tạo phát triển là một bước tiến đáng kể, phù hợp với xu thế phát triển kinh tế của các nước trên thế giới. Tuy nhiên, đây không phải là việc dễ dàng. Theo ông, chúng ta sẽ vấp phải những khó khăn gì khi tiến tới mục tiêu Nhà nước kiến tạo?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Theo tôi có ba thách thức lớn sau. Thách thức lớn nhất đối với Việt Nam hiện nay là thách thức về mặt tư duy, làm sao đổi mới tư duy. Đây là vấn đề khó, vì một số bộ phận cán bộ công chức hiện nay vẫn còn nghĩ nhà nước này là nhà nước cai trị và mức độ nhẹ hơn thì coi là nhà nước quản lý.
Thách thức thứ hai, theo khảo sát của chúng tôi, hiện tại, nhiều chính sách tốt nhưng thực thi rất yếu.
Thách thức thứ 3 đến từ sự cộng hưởng từ phía xã hội để thúc đẩy, để phản biện góp ý, tăng cường giám sát hoạt động của Nhà nước.
Nếu không vượt qua ba thách thức này thì xây dựng mô hình Nhà nước kiến tạo chỉ là khẩu hiệu và sáo rỗng.
BNEWS: Mô hình Nhà nước kiến tạo đã tạo nên sự thần kỳ của các nước Đông Á như Nhật Bản, Hàn Quốc, cũng như sự phát triển ấn tượng của một số nước Đông Nam Á như Singapore, Thái Lan, Malaysia. Theo ông, Việt Nam có thể rút ra những bài học kinh nghiệm gì từ các nước đã thực hiện thành công đi trước?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Chúng ta cần phải học là từ Hàn Quốc và Nhật Bản, đó là bài học sau khi đã xác định được chiến lược phát triển quốc gia thì tập trung nỗ lực để làm được chiến lược đó thành công.
Không có chuyện lừng chừng, ba phải. Điển hình như sự phát triển ngành thép của Hàn Quốc. Hàn quốc đã tập trung để đưa ngành thép cũng như ngành công nghiệp đóng tàu thành ngành mũi nhọn của họ. Hay chiến lược phát triển công nghiệp của Nhật Bản, một khi đã lựa chọn thì họ sẽ dồn toàn bộ sức lực để làm việc đó.
Trong những trường hợp như vậy, thì khả năng huy động sự tham gia của công chúng, điều đó hết sức cần thiết, đặc biệt với Việt Nam hiện nay. Việt Nam cũng đã từng xây dựng chiến lược trong quá khứ, những chiến lược kinh tế của chúng ta thường bị những chuyên gia gọi là chiến lược “quả mít”, tức đâu cũng là mũi nhọn, nhưng chỉ là mũi nhọn mà không tập trung vào một mũi nhọn cụ thể nào.
BNEWS: Theo ông, những yếu tố nào quyết định đến việc thực hiện thành công mô hình Nhà nước kiến tạo?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Những quốc gia thành công xây dựng mô hình Nhà nước kiến tạo trên là những quốc gia đã xây dựng trên một triết lý gọi là “khả năng dung hợp”.
Triết lý này gắn liền với khả năng kiến tạo của nhà nước. Bởi nói cho cùng, kiến tạo là tập hợp được những “tinh hoa” của xã hội, của quốc gia tham gia hoạch định chiến lược phát triển cho đất nước. Nhưng nếu không có nền tảng triết lý “khả năng dung hợp” để tập trung các tinh hoa của xã hội thì rất khó định ra được chiến lược phát triển cho đất nước và hiện thực hóa chiến lược đó.
BNEWS: Có doanh nghiệp từng ví von rằng “điều hành kinh tế đất nước như bản nhạc giao hưởng, Thủ tướng là nhạc trưởng, cơ quan chức năng là nhạc công và doanh nghiệp là ca sĩ. Điều quan trọng là điều hành làm sao có bản nhạc hay và phối hợp nhịp nhàng. Ông bình luận gì về ví von này?
TS. Trần Hữu Huỳnh: Đây là hình ảnh so sánh rất đẹp. Tôi chia sẻ thêm rằng, không chỉ nhạc trưởng là Thủ tướng mà vấn đề là của cả Nhà nước và bộ máy của nhà nước. Doanh nghiệp cũng không chỉ đơn thuần là các ca sĩ mà còn là những người góp ý để bổ sung cho “bản nhạc” đó có sức sống. Và chúng ta thường bỏ sót vai trò của người dân trong bản nhạc đó. Bản nhạc hay hay dở sẽ quyết định việc người dân có tiếp tục ngồi lại để “thưởng thức” nó tiếp hay không.
Tôi vẫn muốn sử dụng sự ví von sát thực hơn giữa Nhà nước và thị trường như là “con thuyền” và “người chéo lái” như đã đề cập ở trên.
BNEWS: Xin cảm ơn ông!
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Hoàn thiện thể chế pháp luật trong TPP
17:11' - 05/07/2016
TPP đưa ra cơ chế tranh chấp giữa các nhà đầu tư đặt ra rất nhiều thách thức đối với Việt Nam trong việc thực thi pháp luật.
-
DN cần biết
Đẩy mạnh cải cách thể chế hỗ trợ doanh nghiệp
21:35' - 28/06/2016
Chính phủ đang tập trung thực hiện cải cách, xây dựng thể chế theo hướng hội nhập, minh bạch, trách nhiệm và kiến tạo để hỗ trợ doanh nghiệp.
-
Tài chính
Xây dựng thể chế đủ mạnh để quản lý nợ công
06:30' - 13/06/2016
Cần chú trọng xây dựng thể chế quản lý nợ công đủ mạnh. Bộ máy quản lý nợ công cần thay đổi theo hướng tập trung vào một đầu mối, và thực hiện đầy đủ quy định về công khai, minh bạch về nợ công.
-
Kinh tế Việt Nam
Chính phủ sẽ có thể chế chính sách hỗ trợ quá trình khởi nghiệp
15:26' - 03/06/2016
Chính phủ sẽ có thể chế chính sách để hỗ trợ quá trình khởi nghiệp bằng cách phát triển công cụ chính sách như quỹ khởi nghiệp, quỹ đầu tư mạo hiểm…
-
Kinh tế Việt Nam
Nghiên cứu thể chế các nước để hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường
12:15' - 17/03/2016
Để tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, việc nghiên cứu thể chế pháp luật kinh tế các nước trên thế giới là cần thiết và bổ ích.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
TTXVN tổ chức nhiều hoạt động chào mừng 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ
16:26'
Chiều 19/4, tại Trụ sở Trung tâm Thông tấn quốc gia, TTXVN khai trương chuyên trang 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ tại địa chỉ: http://dienbienphu.vnanet.vn.
-
Kinh tế Việt Nam
Khoan 37 mũi bơm bê tông gia cố, dự kiến 22/4 thông hầm Đèo Cả
16:00'
Lực lượng chức năng huy động tối đa lực lượng để sớm khắc phục sự cố sạt lở hầm đường sắt Đèo Cả, đưa giao thông trở lại bình thường tại điểm đường sắt nối hai tỉnh Phú Yên - Khánh Hòa.
-
Kinh tế Việt Nam
Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Quản lý theo không gian biển để gỡ “thẻ vàng” IUU
14:06'
Phải kiểm soát được mọi diễn biến tàu từ ra khơi đến cập bến ở bất kỳ địa phương nào. Dù tàu có vi phạm ở bất kỳ địa phương nào đều có các thông tin xử lý.
-
Kinh tế Việt Nam
Nhà thầu Thuận An ngừng thi công, chủ đầu tư dự án Tham Lương – Bến Cát yêu cầu báo cáo
21:38' - 18/04/2024
Công ty cổ phần Tập đoàn Thuận An đã ngưng thi công và các nhân sự ban chỉ huy công trường, nhân công... không có mặt trên công trường.
-
Kinh tế Việt Nam
Chuyển đổi công năng khu công nghiệp - Bài cuối: Hài hòa mục tiêu chuyển đổi
09:48' - 18/04/2024
Do nhiều doanh nghiệp hoạt động từ lâu, người lao động cũng ổn định công việc suốt hàng chục năm tại Khu công nghiệp Biên Hòa 1 nên những khó khăn là không thể tránh khỏi trong quá trình di dời.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Quốc Giỗ, dâng hương các Vua Hùng
09:45' - 18/04/2024
Sáng 18/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính về dự Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng tại Điện Kính Thiên trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh, Khu Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Đền Hùng ở thành phố Việt Trì.
-
Kinh tế Việt Nam
Chuyển đổi công năng khu công nghiệp - Bài 1: Định hướng phát triển xanh
09:40' - 18/04/2024
Việc di dời và chuyển đổi công năng Khu công nghiệp Biên Hòa 1 theo đề án mới vừa được UBND tỉnh Đồng Nai phê duyệt vào tháng 2/2024 sẽ đẩy mạnh phát triển xanh tại địa phương.
-
Kinh tế Việt Nam
Những vấn đề nóng tại Hội nghị thượng đỉnh bất thường EU
08:53' - 18/04/2024
Trong hai ngày 17-18/4, hội nghị thượng đỉnh bất thường của các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) diễn ra tại thủ đô Brussels của Bỉ.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số trong lĩnh vực hải quan
08:52' - 18/04/2024
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính vừa ký văn bản yêu cầu các bộ ngành, địa phương tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hơn nữa hiệu quả công tác chuyển đổi số trong lĩnh vực hải quan.