Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Bài 1 - Giá trị gia tăng nhỏ
Ngành công nghiệp hỗ trợ được xem như là nền tảng cho sự phát triển của nhiều ngành công nghiệp khác. Trong những năm qua, Việt Nam đón nhận những bước nhảy vọt về hội nhập khi hàng loạt hiệp định thương mại tự do song phương, đa phương lớn được ký kết.
Đứng trước cơ hội ấy, song các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ của Việt Nam mặc dù được sự trợ giúp từ các cơ chế, chính sách nhưng vẫn vướng nhiều khó khăn. Làm sao để chen chân được vào thị trường công nghiệp hỗ trợ của các tập đoàn lớn, ở vị trí có giá trị gia tăng cao hơn đang là thách thức không hề nhỏ với các doanh nghiệp hỗ trợ Việt Nam.
Theo báo cáo từ Bộ Công Thương, những năm qua, Chính phủ đã ban hành nhiều chính sách nhằm phát triển công nghiệp hỗ trợ. Có thể kể đến như Quyết định số 12/2011/QĐ-TTg quy định về chính sách phát triển một số ngành công nghiệp hỗ trợ và Quyết định số 1483/QĐ-TTg ban hành danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển.Tiếp theo, ngày 8 tháng 10 năm 2014, Bộ Công Thương đã có Quyết định số 9028/QĐ-BCT phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển công nghiệp hỗ trợ đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030.
Để tiếp tục xây dựng các chính sách hỗ trợ công nghiệp, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký ban hành Nghị định 111/2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ có hiệu lực từ đầu năm 2016.
Theo đó, Bộ Công Thương cùng các bộ ngành cũng đã có nhiều thông tư quy định trình tự, thủ tục xác nhận ưu đãi cho các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ, hướng dẫn cho vay phát triển công nghiệp hỗ trợ, khai thuế giá trị gia tăng và ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các dự án sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam…
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Cao Quốc Hưng, trong giai đoạn vừa qua, các chính sách cho phát triển công nghiệp hỗ trợ đã được ban hành tương đối đầy đủ. Tuy nhiên, do điều kiện ngân sách còn hạn hẹp, trong khi đó còn nhiều mục tiêu quan trọng khác, nên nguồn lực dành cho phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, công nghiệp chế tạo còn rất hạn chế. Theo PGS. TS. Tạ Lợi, Viện Thương mại và Kinh tế Quốc tế, Đại học Kinh tế Quốc dân, các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, chế tạo chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, thiếu vốn và năng lực tài chính yếu kém nên khó khăn trong đầu tư cũng như mở rộng đầu tư.Trong khi đó, nhân lực, năng suất lao động của Việt Nam đứng ở tầng thấp trong khu vực (cao gấp 2 lần Lào nhưng kém Singapore khoảng 15 lần, kém Malaisia 6 lần, kém Thái Lan 4 lần…) Về mặt công nghệ, Việt Nam vẫn chỉ đạt ở mức trung bình trong khu vực với các sản phẩm làm ra chủ yếu đạt mức độ công nghệ trung bình và thấp, trong khi chi phí đầu vào quá cao so với nhà cung cấp cạnh tranh khác trong khu vực.
Là một trong những ngành có đóng góp cho sự phát triển của công nghiệp Việt Nam, công nghiệp điện tử Việt Nam trong những năm gần đây có tốc độ tăng trưởng mạnh, trung bình hàng năm khoảng 30%; cùng với đó là sự xuất hiện của nhiều tập đoàn công nghệ lớn nước ngoài đầu tư vào Việt Nam như Samsung, Canon, Nokia, Electronic…Trong 6 năm từ năm 2010 - 2015, từ mốc 7,6 tỷ USD doanh thu năm 2010, đến năm 2015 tổng doanh thu của ngành này ước đạt 49,5 tỷ USD, gần gấp 7 lần so với năm 2010.
Theo Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Thành Hưng, mặc dù có tốc độ phát triển mạnh như vậy, song thực tế, trong các sản phẩm sản xuất lắp ráp ở Việt Nam, giá trị nhập khẩu các linh kiện khá lớn, trong khi giá trị gia tăng do sản xuất trong nước lại chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ không đáng kể.Ngành công nghệ điện tử Việt Nam đang là một trong rất nhiều ngành công nghiệp hỗ trợ ở Việt Nam nói chung, đứng ở vị trí gia công, lắp ráp.
Thống kê của Bộ Công Thương cho thấy, hiện nay ngành công nghiệp hỗ trợ phụ thuộc đến 80% nguồn nguyên liệu nhập khẩu, tỷ lệ nội địa hóa nhìn chung chỉ chiếm khoảng 25-30%, sản phẩm thường do các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài đảm nhiệm.
Ở một số ngành trong điểm như ô tô, da giày, dệt may… tỷ lệ cung ứng nguyên liệu cũng chỉ chiếm khoảng 20% chủ yếu với các sản phẩm đơn giản như cây kim, sợi chỉ, ốc vít… Trong khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam mới chỉ tập trung mở rộng quy mô mà thiếu đầu tư chiều sâu vào công nghệ, thiết bị.
Theo ông Huỳnh Lưu Đức Toàn, đại diện Đại học Ngân hàng Tp. Hồ Chí Minh, lý thuyết về khả năng tồn tại trên thị trường của doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước là có thể.Nhưng với sự hạn chế từ nội tại, các doanh nghiệp nước ngoài muốn hỗ trợ, chuyển giao công nghệ nhưng phải liên kết với những doanh nghiệp manh mún, phải xây dựng lại từ con số âm, có chăng sẽ là sự e dè.
Ngay cả khi Việt Nam đã được sự quan tâm, tìm kiếm hợp tác từ Nhật Bản - một cường quốc trong công nghiệp hỗ trợ để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp này nhưng Việt Nam dường như vẫn khó “chen chân” vào thị trường công nghiệp hỗ trợ.Minh chứng cho điều này ông Atsusuke Kawada, Trưởng văn phòng Đại diện Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) tại Hà Nội cho biết, tỷ lệ cung ứng nguyên vật liệu và linh kiện tại chỗ của Việt Nam chỉ là 33,2%, cao hơn Philipines (28,4%), nhưng thấp hơn Trung Quốc (66,2%), Thái Lan (54,8%), Indonesia (43%), Malaisia (40,7%).
Nhiều doanh nghiệp Nhật Bản tại Việt Nam đã phải dựa vào nhập khẩu nguyên vật liệu, phụ tùng từ các nước lân cận này để sản xuất.
Theo các chuyên gia, hệ thống chính sách khuyến khích của Nhà nước về phát triển công nghiệp hỗ trợ đã khá đầy đủ, có rất nhiều ưu đãi vượt trội. Song, để hệ thống chính sách này tới được các doanh nghiệp lại là chuyện khác.Chuyên gia tài chính Cấn Văn Lực cho rằng, trong khi các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ có năng lực tài chính yếu, thì hiện các chính sách về tài chính chưa “chạm” đến được. Chưa kể một số nghị định, thông tư chưa đồng bộ, nhất quán, công khai, minh bạch và chưa dễ tiếp cận.
Ông Huỳnh Lưu Đức Toàn chứng minh, trong bảng lãi suất ưu đãi năm 2015 của ngân hàng có chỉ định ưu tiên lãi suất đối với doanh nghiệp sản xuất công nghiệp hỗ trợ. Tuy nhiên, ưu tiên ấy lại không thật sự đến với doanh nghiệp cần sự giúp đỡ, khi những quy định ràng buộc về quy trình cho vay còn chồng chéo, phức tạp.Chính vì vậy, nhiều năm qua, không chỉ riêng Samsung mà Electronic, Sony, Toshiba… đều yêu cầu phía đối tác phụ trợ cung ứng sản phẩm chất lượng đồng nhất với số lượng lớn nhưng các doanh nghiệp đều cam chịu là doanh nghiệp thứ cấp để từ từ học hỏi kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ và tập trung vốn để trở thành nhà cung cấp chính.Nhưng nếu không có sự hỗ trợ về lãi suất và các ưu đãi từ Chính phủ thì con đường này sẽ rất gian nan với doanh nghiệp sản xuất vừa và nhỏ ở Việt Nam, ông Toàn cho biết.
Xem thêm:
>> Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Bài 2: Đẩy mạnh kết nối chuỗi sản xuất xuất toàn cầu
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
Giải pháp thúc đẩy ngành công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực ô tô
20:36' - 07/09/2016
Sau nhiều năm phát triển “ì ạch”, nhiều luồng thông tin cho rằng, Việt Nam nên bỏ luôn ngành công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực ô tô, vì không hiệu quả và doanh nghiệp Việt cũng không đủ năng lực.
-
Kinh tế Việt Nam
Hỗ trợ các SME phát triển công nghiệp hỗ trợ: Tiếp sức bằng chính sách
17:57' - 07/08/2016
Theo các chuyên gia, hạn chế lớn nhất của doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ là tính liên kết kém nên khó tham gia vào chuỗi cung ứng của các tập đoàn nước ngoài.
-
Doanh nghiệp
Hỗ trợ các SME phát triển công nghiệp hỗ trợ: Còn nhiều trở ngại
05:52' - 04/08/2016
Để ngành xương sống của đất nước phát triển bền vững, điều kiện tiên quyết là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME) phải đổi mới tư duy cũng như phương thức quản lý.
-
DN cần biết
Năng lực và công nghệ của ngành công nghiệp hỗ trợ còn hạn chế
18:55' - 17/06/2016
Đầu tư của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chiếm trên 80% số doanh nghiệp sản xuất linh kiện phụ tùng của Việt Nam.
-
DN cần biết
Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ mất cơ hội vì thủ tục vay vốn kéo dài
15:38' - 31/05/2016
Hiện vẫn còn nhiều bất cập trong hệ thống chính sách hỗ trợ về vốn để phát triển công nghiệp hỗ trợ. Đây cũng là nguyên nhân dẫn tới nhiều doanh nghiệp bị mất cơ hội kinh doanh.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Lào Cai quảng bá thế mạnh nhằm thu hút các nhà đầu tư Nhật Bản
14:51'
Ngày 23/4, tại thủ đô Tokyo đã diễn ra Hội thảo Xúc tiến Đầu tư - Du lịch Việt Nam với chủ đề “Lào Cai – Điểm đến thành công”.
-
Kinh tế Việt Nam
WB: Kinh tế Việt Nam đang có những tín hiệu phục hồi khác nhau
13:09'
WB cũng ghi nhận, kinh tế Việt Nam đang có những tín hiệu phục hồi khác nhau và dự báo tăng trưởng kinh tế sẽ đạt mức 5,5% vào năm 2024 và tăng dần lên 6% vào năm 2025.
-
Kinh tế Việt Nam
Đối thoại để nâng cao nhận thức về chuyển dịch năng lượng
11:57'
Nâng cao nhận thức của cộng đồng về chuyển dịch năng lượng, góp phần đẩy mạnh sử dụng năng lượng xanh, năng lượng tái tạo trong cộng đồng thời gian tới.
-
Kinh tế Việt Nam
Việt Nam luôn coi ASEAN là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại và kinh tế
11:06'
Phát biểu tại Diễn đàn Tương lai ASEAN 2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết, gần 3 thập kỷ tham gia ASEAN, Việt Nam luôn coi ASEAN là ưu tiên hàng đầu trong chính sách đối ngoại, kinh tế...
-
Kinh tế Việt Nam
Kon Tum chủ động ứng phó với khô hạn cục bộ
08:35'
Nhờ hệ thống thủy lợi, kênh mương nội đồng đã được nạo vét, cải thiện, Kon Tum đã hạn chế được thiệt hại của khô hạn trong phạm vi hẹp, cục bộ.
-
Kinh tế Việt Nam
Chương trình hành động của Chính phủ chống khai thác thủy sản bất hợp pháp
20:43' - 22/04/2024
Tạo sự chuyển biến mạnh mẽ nhận thức về vai trò, tầm quan trọng của chống khai thác IUU và từ đó thay đổi hành động của các cấp, các ngành đối với công tác chống khai thác thủy sản bất hợp pháp.
-
Kinh tế Việt Nam
Có giải pháp để gỡ vướng, đẩy nhanh tiến độ các dự án quan trọng quốc gia
18:52' - 22/04/2024
Tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 32, sáng 22/4/2024, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội xem xét kết quả giám sát của Đoàn giám sát của Quốc hội về “Việc thực hiện Nghị quyết số 43/2022/QH15 của Quốc hội.
-
Kinh tế Việt Nam
Hoãn đấu thầu vàng: Doanh nghiệp không mặn mà hay đang "nghe ngóng"?
18:01' - 22/04/2024
Dự đoán về động thái tiếp theo của Ngân hàng Nhà nước, chuyên gia kinh tế bình luận, cơ quan quản lý có thể dời lại việc đấu thầu nhiều lần tới thời điểm nào phù hợp với diễn biến của thị trường.
-
Kinh tế Việt Nam
Vượt qua mùa khô hạn, xâm nhập mặn
17:01' - 22/04/2024
Khô hạn ở Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Đông Nam Bộ đang diễn ra khắc nghiệt. Đồng bằng sông Cửu Long đã bước vào nửa cuối của cuối mùa khô song vẫn có nguy cơ bị thiệt hại nếu chủ quan.