Xuất khẩu bền vững: Hướng tới giá trị gia tăng cao hơn
10 tháng đầu năm 2016, tình hình xuất khẩu hết sức khó khăn, tốc độ tăng trưởng chỉ đạt trên 7%. Đây là mức thấp và khá xa so với mục tiêu 10% mà Chính phủ đặt ra. Điều đáng nói, rất nhiều các mặt hàng xuất khẩu mũi nhọn của Việt Nam như dệt may, thủy sản, lương thực… cũng khó đạt mục tiêu đề ra.
Để cùng tìm hiểu về nguyên nhân của tình trạng trên và giải pháp trong thời gian tới, BNEWS có cuộc trao đổi với TS. Lê Quốc Phương, Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin Công Thương, Bộ Công Thương.
BNEWS: Ông có thể đánh giá khái quát về tình hình xuất khẩu trong 10 tháng qua? Và những nhóm ngành hàng nào xuất khẩu khó khăn nhất?
T.S Lê Quốc Phương: Trong 10 tháng đầu năm 2016, trong bối cảnh xuất khẩu của nhiều nước tăng rất thấp, thậm chí có nước âm, xuất khẩu của Việt Nam vẫn đạt được hơn 7%. Đây cũng là điểm đáng khích lệ. Tuy nhiên, so với mục tiêu 10% do Quốc hội đề ra thì vẫn chưa đạt được.
Trong 10 tháng đầu năm nay, nhóm hàng gặp khó khăn nhiều nhất là nhóm nhiên liệu và khoáng sản (giảm gần 40% kim ngạch); trong đó, dầu thô giảm rất mạnh, tiếp theo là than đá và cuối cùng là quặng và loại khoáng sản khác.
Nhóm thứ 2 là nhóm nông, lâm thủy sản. Nếu tính tổng chung cả nhóm thì tăng trên 7%, nhưng trong nhóm này những mặt hàng như gạo, sắn và các sản phẩm từ sắn đều giảm rất mạnh.
Nhóm thứ 3 là nhóm hàng công nghiệp chế biến chế tạo. Đây là nhóm tạo động lực thúc đẩy tăng trưởng. Dù đã tăng khoảng 9% nhưng vẫn không đủ mạnh để kéo kim ngạch xuất khẩu của nước ta lên 10%.
BNEWS: Tình hình xuất khẩu nói chung là khó khăn, ngay cả các mặt hàng chúng ta có lợi thế. Vậy đâu là nguyên nhân của vấn đề này?
Ts. Lê Quốc Phương: Có 2 nhóm nguyên nhân chính: nguyên nhân khách quan đến từ kinh tế thế giới và nguyên nhân chủ quan do nội tại nền kinh tế nước ta.
Về nguyên nhân khách quan, vài năm trở lại đây nền kinh tế thế giới nhìn chung là trì trệ và tương đối ảm đạm. Do đó, nhu cầu nhập khẩu hàng hoá giảm nhiều. Điều này dẫn tới giá của hàng hoá của thế giới trong năm 2016 không tăng. Chính vì vậy, xuất khẩu của nước ta bị ảnh hưởng tiêu cực về cả về lượng và về giá.
Về nguyên nhân chủ quan, theo đánh giá của rất nhiều chuyên gia thì việc xuất khẩu các mặt hàng ngành nông, lâm, thủy sản của nước ta đã tới hạn và đã đạt được ngưỡng nhất định. Nhưng để mở rộng được tiếp lĩnh vực nông, lâm, thủy sản không phải là việc đơn giản, vì phải đòi hỏi tái cơ cấu.
Trong khi đó, nhóm hàng công nghiệp chế biến, chế tạo là động lực thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu (chiếm 80% xuất khẩu của nước ta), nhưng ở thời điểm hiện tại cũng chưa xuất hiện những mặt hàng tạo ra kim ngạch tăng đột biến như mặt hàng điện thoại di động cách đây vài năm.Để gỡ khó cho xuất khẩu chúng ta phải tháo gỡ khó khăn cho các doanh nghiệp xuất khẩu về mặt thủ tục hành chính. Bên cạnh đó cần đẩy mạnh xúc tiến thương mại để tiếp tục mở rộng thị trường tìm kiếm đối tác. Ngoài ra, chúng ta cần tận dụng tối đa các hiệp định thương mại mà nước ta đã kí như FTA.BNEWS: Số liệu thống kê cho thấy, những tháng qua, tăng trưởng xuất khẩu của khu vực trong nước và khối ngoại cùng giảm, tuy nhiên xuất khẩu của khối ngoại giảm tốc mạnh hơn. Liệu đây có phải tín hiệu cho thấy xuất khẩu của Việt Nam ít phụ thuộc hơn vào khối ngoại?Ts. Lê Quốc Phương: Trong năm 2016 có hiện tượng tốc độ tăng trưởng của khối ngoại có giảm, và giảm mạnh hơn tốc độ tăng trưởng của các doanh nghiệp Việt Nam. Điều đó vừa mừng vừa lo, điểm mừng là với tỉ trọng như vậy thì vai trò của doanh nghiệp Việt Nam so với của nước ngoài đã có sự chuyển biến theo chiều hướng tích cực.Ngược lại, điểm đáng lo là khi các doanh nghiệp nước ngoài (FDI) giảm tốc độ tăng trưởng xuất khẩu thì lập tức xuất khẩu của chúng ta sẽ giảm tốc độ tăng trưởng. Bởi vì xuất khẩu của nước ta phụ thuộc 70% vào các doanh nghiệp FDI.
BNEWS: Việt Nam đang tham gia nhiều hiệp định thương mại nhưng mới đang ở giai đoạn đầu. Theo ông, đâu là những thách thức và thuận lợi cho xuất khẩu Việt Nam đến từ các hiệp định thương mại quốc tế, nhất là Hiệp định FTA với EU, TPP hay với Liên minh kinh tế Á- Âu vừa có hiệu lực?Ts. Lê Quốc Phương: Khi tham gia FTA thì Việt Nam được mở rộng và tiếp cận tới các thị trường lớn nhưng đồng thời chúng ta cũng phải mở cửa thị trường nội địa cho hàng hóa và dịch vụ nước ngoài vào nước ta.
Trong điều kiện năng lực cạnh tranh của sản phẩm hàng xuất khẩu, năng lực cạnh của các doanh nghiệp xuất khẩu của Việt Nam còn thấp, đây là khó khăn lớn nhất.
Thêm nữa, khi các hiệp định FTA đươc ký Việt Nam cũng phải mở cửa cho các sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp nước ngoài vào nước ta. Đây cũng là khó khăn và thách thức cho các doanh nghiệp Việt Nam nói riêng và cho cả nền kinh tế nói chung. BNEWS: Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, xuất khẩu của Việt Nam đang chịu sức ép cạnh tranh ngay bởi các thị trường trong khu vực Đông Nam Á. Quan điểm của ông về vấn đề này?Ts. Lê Quốc Phương: Việt Nam đã tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế trong khu vực Đông Nam Á, nhất là đã tham gia Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC).Điều đó có nghĩa là 10 nước ASEAN sẽ mở cửa cho hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, lao động... cho tất cả các nước thành viên. Đây là cơ hội rất lớn cho Việt Nam đẩy mạnh xuất khẩu, nhưng đồng thời cũng đặt ra thách thức rất lớn cho nước ta.
Như đã nói ở trên, năng lực cạnh tranh của sản phẩm hàng hóa xuất khẩu, năng lực cạnh của các doanh nghiệp xuất khẩu, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế của Việt Nam còn tương đối thấp nên đã khó cạnh tranh được với các nền kinh tế trong ASEAN.Ngoài ra, Việt Nam có cơ cấu kinh tế khá tương đồng với rất nhiều nước trong ASEAN, vì thế mức độ cạnh tranh lại càng cao.BNEWS: Theo ông, cần làm gì để xuất khẩu của Việt Nam có thể nắm bắt được cũng như đối diện với thách thức khi tham gia các hiệp định thương mại quốc tế?Ts: Lê Quốc Phương: Thứ nhất, chúng ta cần thực hiện nhiều biện pháp đồng bộ để nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm xuất khẩu, nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu.
Thứ hai, chúng ta phải tiếp tục đẩy mạnh tái cơ cấu nền kinh tế, tái cơ cấu lĩnh vực xuất khẩu đề nền kinh tế phát triển bền vững hơn.
Đối với lĩnh vực xuất khẩu, chúng ta phải hướng tới không chỉ đạt kim ngạch cao mà phải đạt được giá trị gia tăng cao. Bởi khi đạt kim ngạch cao mà giá trị gia tăng thấp thì lợi ích đạt được không nhiều.
Để tận dụng được cơ hội từ FTA mang lại thì nước ta phải chuyển dần từ xuất khẩu nguyên liệu thô sang xuất khẩu các sản phẩm chế biến. Bên cạnh đó phải chuyển từ gia công lắp ráp sang xuất khẩu các mặt hàng có tỉ lệ nội địa cao và có giá trị gia tăng cao hơn.
Với những giải pháp như vậy, chúng ta mới có thể thúc đẩy xuất khẩu phát triển thực chất và phát triển bền vững.
BNEWS: Xin cảm ơn!
Tin liên quan
-
Kinh tế Việt Nam
10 tháng, xuất khẩu cả nước đạt hơn 144 tỷ USD
16:46' - 03/11/2016
Bộ Công Thương cho biết, kim ngạch xuất khẩu tháng 10 đạt 15,5 tỷ USD, tăng 0,5% so với tháng 9 và tăng 8,3% so với cùng kỳ năm 2015.
-
Kinh tế Việt Nam
Tăng năng lực cạnh tranh xuất khẩu sang các nước ASEAN
14:29' - 02/11/2016
Theo thống kê từ Bộ Công Thương, ASEAN là một trong các đối tác thương mại quan trọng nhất của Việt Nam, đứng thứ hai sau Trung Quốc.
-
Hàng hoá
Xuất khẩu gạo khó đạt mục tiêu
07:32' - 29/10/2016
Trung Quốc là thị trường chính và tiềm năng của xuất khẩu gạo Việt Nam, nhưng hiện đã hết quota nhập khẩu chính ngạch.
-
Xe & Công nghệ
Xuất khẩu rau quả cần thêm "lực đẩy"
06:35' - 07/10/2016
Với sự bứt phá ngoạn mục và lọt vào top xuất khẩu tỷ USD, rau quả Việt Nam đã đánh dấu mốc tăng trưởng liên tục và mạnh mẽ không kém gì các mặt hàng chủ lực.
-
Kinh tế Việt Nam
Bộ Công Thương tập trung nhiều giải pháp để xuất khẩu cán đích
16:37' - 06/10/2016
Bộ Công Thương đang tập trung nhiều giải pháp để xuất khẩu cán đích 181,5 tỷ USD trong năm 2016.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Khắc phục “thẻ vàng” IUU: Chuyển đổi một số nghề ảnh hưởng đến môi trường sinh thái
20:03' - 23/04/2024
UBND tỉnh Bình Định vừa ban hành Kế hoạch chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2024 - 2030.
-
Kinh tế Việt Nam
Cần Thơ chấn chỉnh việc chậm trễ giải ngân vốn đầu tư công
19:01' - 23/04/2024
Chiều 23/4, Chủ tịch UBND thành phố Cần Thơ Trần Việt Trường yêu cầu các chủ đầu tư chấn chỉnh xử lý các hành vi thiếu trách nhiệm, chậm trễ trong thực hiện nhiệm vụ.
-
Kinh tế Việt Nam
Điều chỉnh Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, tái định cư sân bay Long Thành
18:48' - 23/04/2024
Đồng Nai, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phải trình Chính phủ trước ngày 30/4 về điều chỉnh Báo cáo nghiên cứu khả thi Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành.
-
Kinh tế Việt Nam
Khởi công nút giao đường Vành đai 3 kết nối cửa ngõ Bình Dương với Tp. Hồ Chí Minh
18:46' - 23/04/2024
Ngày 23/4, nút giao thông đường vành đai 3 Tp. Hồ Chí Minh là nút giao kết nối cửa ngõ tỉnh Bình Dương với đường xa lộ Hà Nội (Tp. Hồ Chí Minh) đã chính thức khởi công xây dựng.
-
Kinh tế Việt Nam
Bế mạc Phiên họp thứ 32 của của Ủy ban Thường vụ Quốc hội
18:22' - 23/04/2024
Chiều 23/4, tại Nhà Quốc hội, Phiên họp thứ 32 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã bế mạc sau 4,5 ngày làm việc.
-
Kinh tế Việt Nam
Miễn nhiệm chức vụ Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam
18:18' - 23/04/2024
Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang vừa ký các quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê chuẩn kết quả miễn nhiệm chức vụ Chủ tịch và Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam nhiệm kỳ 2021 - 2026.
-
Kinh tế Việt Nam
Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải thúc tiến độ giải ngân các dự án
18:00' - 23/04/2024
Ngày 23/4, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Thắng đã chủ trì cuộc họp kiểm điểm tình hình thực hiện các dự án trọng điểm.
-
Kinh tế Việt Nam
Nhiều bất cập trong quy định mới về thuỷ sản khai thác xuất khẩu
17:46' - 23/04/2024
Những quy định liên quan đến quản lý hải sản khai thác xuất khẩu mới ban hành gần đây đã xuất hiện bất cập khiến doanh nghiệp không biết làm thế nào để tuân thủ.
-
Kinh tế Việt Nam
Dự báo nhu cầu đi lại dịp lễ 30/4 tại Tp. Hồ Chí Minh tăng cao
17:17' - 23/04/2024
Kỳ nghỉ lễ 30/4 và 1/5 kéo dài, nhu cầu của người dân đi lại qua các bến xe, nhà ga tại Tp. Hồ Chí Minh có thể tăng cao so với kỳ nghỉ lễ năm trước.