Canada và 12 nền kinh tế vào cuộc "giải cứu" WTO
Hệ thống thương mại toàn cầu đang đứng trước nhiều nguy cơ, nhất là trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung chưa có dấu hiệu dừng leo thang.
Điều này đặt ra thách thức đối với Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), có trụ sở tại Geneva, Thụy Sĩ, khi mà vai trò dẫn dắt của WTO đang tỏ ra lu mờ, đồng thời cũng cho thấy yêu cầu cải cách WTO ngày càng cấp thiết.
Thảo luận các đề xuất cụ thể để cải cách WTO cũng là nội dung chính của Hội nghị cấp bộ trưởng do Canada chủ trì diễn ra tại Ottawa trong hai ngày 24-25/10, với sự tham gia của giới chức 13 nền kinh tế gồm Canada, Australia, New Zealand, Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore, Brazil, Chile, Mexico, Kenya, Na Uy, Thụy Sĩ và Liên minh châu Âu (EU).
Đây là những đối tác được Canada nhận định “cùng chí hướng”. Lý do Mỹ không được mời dự hội nghị này, theo Bộ trưởng Thương mại Canada Jim Carr, là vì Washington không cùng quan điểm về WTO với các bên tham dự hội nghị.
WTO chính thức ra đời ngày 1/1/1995, từng được coi như một thành công đặc biệt trong dòng chảy thương mại và pháp lý cuối thế kỷ XX với một hệ thống đồ sộ các hiệp định, thoả thuận, danh mục nhượng bộ thuế quan điều chỉnh các quyền và nghĩa vụ thương mại của 164 quốc gia thành viên.
Tuy nhiên, gần đây, nhiều nền kinh tế thành viên đang tự giải quyết bất đồng mà không thông qua WTO, điển hình như các biện pháp trừng phạt- trả đũa thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc, đã khiến WTO từ vị trí lãnh đạo, bị gạt ra khỏi cuộc chơi thương mại toàn cầu.
Mỹ đang bị coi là “thủ phạm” châm ngòi cho cơn khủng hoảng tại WTO Nhiều nhà quan sát cho rằng chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang dốc toàn lực tuyên chiến với WTO.
Washington cáo buộc tổ chức này “ngược đãi” nước Mỹ và đã thất bại trong việc “kiềm chế” Trung Quốc. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thẳng thừng cảnh báo nếu WTO không “cải tiến”, ông sẽ đưa Mỹ rút khỏi tổ chức này.
Không chỉ dừng lại ở lời nói, Mỹ đã “lặng lẽ” làm tê liệt WTO, khi Washington ngăn cản việc bổ nhiệm thẩm phán mới cho Cơ quan phúc thẩm WTO, một sách lược khiến các vụ kiện nhằm giải quyết tranh chấp tại WTO có nguy cơ bị tạm dừng.
Đến cuối tháng 9/2018, số thẩm phán tại Cơ quan phúc thẩm của WTO đã giảm từ 7 xuống còn 3 – mức tối thiểu để có thể mở phiên tòa xét xử. Đặc biệt, 2 trong số 3 thẩm phán này sẽ hết nhiệm kỳ vào tháng 12/2019.
Đáng chú ý, trong bộ ba thẩm phán này, một từ Mỹ, một từ Trung Quốc và một từ Ấn Độ, làm nảy sinh nguy cơ bộ ba thẩm phán rơi vào cuộc chiến xung đột lợi ích quốc gia, nhất là trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đang trong vòng xoáy tranh chấp thương mại.
Giới chuyên gia cho rằng với những động thái quyết liệt của mình, ông Donald Trump đang tiến tới một thế giới không có những quy định chung cũng như không có một cơ quan trọng tài độc lập, một thế giới nơi cường quốc kinh tế số 1 này có thể “thả phanh” áp dụng công cụ thuế quan như một vũ khí để đạt được các mục đích của mình. Và đây sẽ là “điềm dữ” đối với phần của lại của thế giới.
Trên thực tế, Mỹ không phải là quốc gia duy nhất cảm thấy bất mãn và phàn nàn về tiến độ giải quyết tranh chấp chậm chạp của WTO, hay WTO tỏ ra bất lực trong việc trừng phạt các thành viên không thực thi phán quyết của tổ chức này.
Nhiều quốc gia cũng thất vọng khi WTO thất bại trong việc hiện đại hóa một thỏa thuận để giải quyết các vấn đề như thương mại kỹ thuật số hay các khoản trợ cấp.
Những bất cập trong WTO ngày càng bộc lộ, trong khi chủ nghĩa bảo hộ và chủ nghĩa đơn phương lan rộng cản trở tăng trưởng thương mại toàn cầu. Ủy viên thương mại EU Cecilia Malmstrom (Xê-xi-lia Man-trôm) đã phải thừa nhận rằng hệ thống của WTO đang dần tới điểm ngừng trệ và đây là một cuộc khủng hoảng sâu sắc nhất từ trước tới nay của WTO.
Trong bối cảnh đó, cải cách được coi con đường tất yếu để cứu WTO. Tổng Giám đốc WTO, ông Roberto Azevedo trong một phát biểu hồi đầu tháng 10 đã thừa nhận rằng cần thiết phải cải cách thể chế thương mại toàn cầu này.
Trước đó, bên lề khóa họp Đại hội đồng Liên hợp quốc tại New York, EU, Mỹ và Nhật Bản đã lần đầu tiên nhất trí ủng hộ một đề xuất nhằm cải cách WTO. EU mới đây cũng công bố kế hoạch giải quyết một số “lỗ hổng” của WTO, trong đó có đề cập những quy định mới nhằm xử lý các khoản trợ cấp mà Trung Quốc dành cho lĩnh vực công nghiệp và các doanh nghiệp quốc doanh.
Tại cuộc họp cấp bộ trưởng Thương mại ở Ottawa lần này, Canada cùng 12 nền kinh tế vào cuộc “giải cứu” WTO, trong đó Canada kiến nghị tổ chức này cần tập trung cải tiến hệ thống giải quyết tranh chấp và cơ chế giám sát các hành vi thương mại.
Cơ chế giải quyết tranh chấp của WTO vận hành trục trặc là mối lo lớn đối với Canada. Ottawa hiện đang phản đối việc Mỹ áp thuế nhập khẩu đối với nhôm và thép của Canada.
Hai quốc gia Bắc Mỹ này cũng kiện nhau ra WTO do tranh chấp trong lĩnh vực gỗ xẻ mềm. Hơn nữa, bất cứ nhân tố nào làm suy yếu WTO cũng là một “tin buồn” đối với một quốc gia vốn phụ thuộc vào hoạt động thương mại như Canada.
Giới chuyên gia nhận định nỗ lực cải cách WTO của các nước trên khó có thể thuyết phục được Tổng thống Mỹ. Ông Donald Trump cho rằng việc Mỹ bị thua ở hầu hết các vụ kiện tại WTO là một thực trạng “vô lý và nhảm nhí”. Mỹ bị kiện lên WTO nhiều hơn bất kỳ quốc gia nào khác kể từ khi WTO được sáng lập năm 1995, và bị thua trong 87% các vụ kiện.
Tuy nhiên, nhà khoa học chính trị Jeffrey Kucik thuộc Đại học Arizona chỉ ra rằng tỷ lệ thua kiện 90% là tỷ lệ “điển hình” với tất cả các quốc gia bị kiện, và Mỹ không phải là ngoại lệ.
Các nguyên đơn hiếm khi đi kiện trừ khi họ đã có cơ sở vững chắc vì tiến trình kiện tụng kéo dài và tốn kém. Bản thân Mỹ cũng dẫn đầu về số vụ thưa kiện tại WTO (120 vụ kiện kể từ năm 1995) và đã thắng trong 90% các vụ kiện này.
Một hệ thống những quy định được áp dụng trên quy mô toàn cầu và việc tiếp cận với một cơ chế giải quyết tranh chấp độc lập sẽ hỗ trợ để sân chơi thương mại được công bằng, tránh việc các nước lớn dùng ảnh hưởng kinh tế của mình để “chơi gian”.
Khi vai trò lãnh đạo và điều phối của WTO bị bỏ qua thì cả hệ thống thương mại toàn cầu cũng trong tình trạng “lâm nguy”. Cải cách để nâng cao hiệu quả hoạt động của WTO chắc chắn không phải chuyện đơn giản bởi nó đụng chạm tới ảnh hưởng chính trị và lợi ích kinh tế của các bên, song là nhiệm vụ cấp bách hiện nay./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Các bộ trưởng thương mại kiến nghị cải cách WTO
08:24' - 24/10/2018
Canada tổ chức cuộc họp với sự tham dự của các bộ trưởng thương mại đến từ nhiều nước nhằm vạch ra những kiến nghị cải cách đối với hệ thống thương mại toàn cầu.
-
Kinh tế Thế giới
Brazil kiện Trung Quốc lên WTO về thuế nhập khẩu đường
09:30' - 23/10/2018
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) ngày 22/10 thông báo Brazil đã đệ đơn khiếu nại việc Trung Quốc áp các mức thuế đối với mặt hàng đường nhập khẩu lên tới 95%.
-
Kinh tế Thế giới
Đề nghị WTO thành lập ủy ban giải quyết tranh chấp về mức thuế bổ sung của Mỹ
13:20' - 19/10/2018
EU, Na Uy và một số quốc gia khác, gồm cả Trung Quốc, ngày 18/10 đề nghị WTO thành lập một ủy ban giải quyết tranh chấp để phân xử việc Mỹ đánh thuế đối với mặt hàng nhôm, thép nhập khẩu.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ yêu cầu WTO điều tra các biện pháp áp thuế trả đũa của nhiều đối tác
12:38' - 19/10/2018
Trong khi đó, cuối ngày 18/10, Bộ Thương mại Trung Quốc cũng thông báo đã yêu cầu WTO thành lập một nhóm chuyên gia để xác minh tính hợp pháp của các biện pháp thuế mà Washington áp dụng.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Đàm phán hiệp ước rác thải nhựa toàn cầu bước vào giai đoạn quan trọng
15:02' - 24/04/2024
Đại diện từ 175 quốc gia bắt đầu đàm phán từ 23/4 về đề xuất hiệp ước toàn cầu để giảm ô nhiễm nhựa, vốn hiện diện ở khắp mọi nơi từ đỉnh núi đến đáy đại dương, cũng như trong máu người và sữa mẹ.
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ đẩy nhanh tốc độ xây dựng hệ thống đường sắt cao tốc
09:07' - 24/04/2024
Theo cnbc.com, Mỹ đã khởi công xây dựng hệ thống đường sắt cao tốc mới nối Nam California và Las Vegas.
-
Kinh tế Thế giới
Hoạt động kinh doanh của Mỹ giảm tốc trước thềm cuộc họp của Fed
07:55' - 24/04/2024
S&P Global cho biết chỉ số PMI tổng hợp theo dõi các lĩnh vực sản xuất và dịch vụ của Mỹ, đã giảm xuống mức 50,9 trong tháng 4/2024, từ mức 52,1 của tháng Ba.
-
Kinh tế Thế giới
Doanh thu du lịch toàn cầu năm 2024 dự báo đạt gần 6.000 tỷ USD
07:38' - 24/04/2024
Doanh thu du lịch toàn cầu được dự báo sẽ đạt 5.800 tỷ USD trong năm 2024, đánh dấu mức tăng 139,6% so với thời kỳ trước đại dịch vào năm 2019.
-
Kinh tế Thế giới
Kinh tế châu Á "thấm đòn" của thiên tai
05:39' - 24/04/2024
Tổ chức Khí tượng thế giới (WMO) ngày 23/4 công bố báo cáo cho hay châu Á là "khu vực chịu nhiều thiên tai nhất thế giới" trong năm 2023.
-
Kinh tế Thế giới
Xuất khẩu thép của Trung Quốc tăng mạnh và tác động
19:16' - 23/04/2024
Làn sóng xuất khẩu thép lớn nhất của Trung Quốc đang gia tăng kể từ khi xảy ra tình trạng dư thừa toàn cầu vào giữa những năm 2010. Điều này đang gây ra căng thẳng thương mại trên toàn thế giới.
-
Kinh tế Thế giới
Chính phủ Hàn Quốc kêu gọi cộng đồng y tế cải cách
08:45' - 23/04/2024
Ủy ban đặc biệt về cải cách y tế của Hàn Quốc sẽ tiến hành trao đổi với các bên liên quan về các giải pháp cải cách nhằm đổi mới hệ thống y tế, phương hướng định kỳ xem xét cung cầu nhân lực y tế.
-
Kinh tế Thế giới
Ngành thép Trung Quốc đứng trước nhiều mối lo lớn
07:00' - 23/04/2024
Do giá thép trong nước thấp, những nhà sản xuất và các công ty kinh doanh thép Trung Quốc đang trên đà đạt hoặc vượt qua mức xuất khẩu của năm ngoái.
-
Kinh tế Thế giới
Thái Lan đặt mục tiêu tăng tỷ trọng điện tái tạo
12:03' - 22/04/2024
Thái Lan đang hướng tới mục tiêu tăng tỷ lệ sản xuất điện tái tạo lên cao hơn mục tiêu 50% được đề ra trong Kế hoạch phát triển điện lực (PDP).