Ngành tài chính điều hành thu chi kiểm soát lạm phát

Trong 9 tháng của năm 2022, thị trường hàng hóa thế giới tiếp tục có nhiều biến động và chịu ảnh hưởng của các nhân tố kinh tế, chính trị, giá năng lượng tăng cao gây lạm phát trên toàn thế giới. Ngành tài chính đã nỗ lực điều hành thu chi ngân sách, ổn định mặt bằng giá nhằm kiểm soát lạm phát cả năm theo mục tiêu Quốc hội đề ra ở mức 4%. 

Đảm bảo cân đối thu chi  

Bộ Tài chính cho biết, 9 tháng năm 2022, tổng thu ngân sách nhà nước đạt 1.327,3 nghìn tỷ đồng, bằng 94% dự toán năm và tăng 22% so với cùng kỳ năm trước.

Theo nhận định của các chuyên gia kinh tế, kết quả này cho thấy đà phục hồi khá rõ nét của nền kinh tế, trên cơ sở thực hiện chủ trương thích ứng an toàn linh hoạt, kiểm soát hiệu quả dịch bệnh và việc triển khai nhanh chóng, kịp thời các giải pháp miễn, giảm thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân bị ảnh hưởng của dịch bệnh nhằm hỗ trợ phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội theo Nghị quyết số 43/2022/QH15 ngày 11/01/2022 của Quốc hội. 

PGS.TS. Trần Hoàng Ngân cho rằng, trong thời gian vừa qua Bộ Tài chính đã có những cải cách quan trọng, từ đó giúp tăng thu ngân sách trong điều kiện thực hiện chính sách hỗ trợ miễn, giảm thuế phí lớn cho phát triển kinh tế xã hội. Nhờ mức thu ngân sách tốt mà từ đó có dư địa để tiếp tục hỗ trợ an sinh xã hội, hỗ trợ nhân dân, có nguồn lực cho đầu tư phát triển, phục hồi kinh tế. 

Theo tính toán của Bộ Tài chính, dự kiến trong năm 2022 sẽ hỗ trợ cho doanh nghiệp, người dân với giá trị tiền thuế, tiền thuê đất, phí, lệ phí là khoảng 225,5 nghìn tỷ đồng (bao gồm cả số giảm thuế bảo vệ môi trường đối với các mặt hàng xăng, dầu, mỡ nhờn), cụ thể: số tiền được gia hạn khoảng 135 nghìn tỷ đồng; số tiền thuế, phí, lệ phí, tiền thuê đất được miễn, giảm khoảng 90,5 nghìn tỷ đồng. Thực tế, tính đến hết tháng 9, tổng số tiền thuế, phí, lệ phí được miễn, giảm, gia hạn ước khoảng 157,9 nghìn tỷ đồng, trong đó: số tiền gia hạn khoảng 97,9 nghìn tỷ đồng; số tiền miễn, giảm khoảng 60 nghìn tỷ đồng.   

Trong suốt 9 tháng của năm nay, Bộ Tài chính đã thực hiện một số giải pháp tài khóa như giảm thuế VAT từ 10% xuống 2% một số hàng hóa, dịch vụ, giảm 50% thuế bảo vệ môi trường đối với nhiên liệu bay, xăng dầu; giảm mức thu 37 khoản phí, lệ phí… đã trực tiếp phần nào làm giảm áp lực lên mặt bằng giá, giúp kiểm soát lạm phát trong những tháng đầu năm. 

Bên cạnh đó, hoạt động quản lý chi ngân sách nhà nước được Bộ Tài chính thực hiện theo phương châm tiết kiệm, chặt chẽ, hiệu quả; tiết kiệm chi thường xuyên, tập trung, ưu tiên nguồn lực cho Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế xã hội 347 nghìn tỷ đồng, trong đó 40 nghìn tỷ đồng hỗ trợ lãi xuất 2% cho doanh nghiệp, đảm bảo ổn định đời sống xã hội của người dân. 

Bộ Tài chính đã tham mưu Chính phủ yêu cầu các bộ, cơ quan trung ương và địa phương đề xuất phương án cắt giảm những chương trình, dự án không giải ngân được, bố trí cho chương trình dự án khác nhanh chóng phát huy hiệu quả. Đồng thời, tăng chi đầu tư cho y tế cơ sở, y tế dự phòng, nâng cao năng lực phòng, chống dịch bệnh của ngành y tế; đầu tư xây mới, cải tạo, nâng cấp, mở rộng và hiện đại hóa các cơ sở trợ giúp xã hội, đào tạo, dạy nghề, giải quyết việc làm; hỗ trợ tiền thuê nhà cho người lao động; 6.600 tỷ đồng đầu tư cho các đường cao tốc... 

Nhờ đó, mà chi ngân sách nhà nước 9 tháng năm 2022 ước đạt 1.086,3 nghìn tỷ đồng, bằng 60,9% dự toán năm, đảm bảo các nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng, an ninh, quản lý nhà nước, thanh toán các khoản nợ đến hạn cũng như chi trả kịp thời cho các đối tượng theo quy định. 

Tuy nhiên, trong bối cảnh nguồn thu ngân sách nhà nước chịu nhiều tác động kém thuận lợi bởi dịch COVID-19 những năm vừa qua vừa chịu sức ép từ suy giảm trong sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, vừa giảm thu do thực hiện các giải pháp hỗ trợ), trong khi đó vẫn phải đảm bảo nhu cầu chi ngân sách nhà nước cho các hoạt động thường xuyên, đảm bảo nguồn vốn cho đầu tư phát triển và đặc biệt là việc tăng nhu cầu chi về an sinh xã hội, chi cho phòng chống dịch bệnh... đã tạo ra thách thức lớn với cân đối ngân sách nhà nước.

Song Bộ Tài chính vẫn luôn xác định đồng hành, sát cánh cùng doanh nghiệp thông qua các giải pháp hỗ trợ để cộng đồng doanh nghiệp an tâm vượt qua khó khăn, sớm khôi phục và phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh, qua đó sẽ đóng góp trở lại cho nền kinh tế, cho ngân sách nhà nước và cũng là thực hiện nuôi dưỡng nguồn thu ổn định, lâu dài. 

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc dự báo thời gian tới còn không ít những khó khăn, thách thức, như lạm phát đang có chiều hướng gia tăng, lãi suất tăng sẽ khiến doanh nghiệp gặp khó khăn, tác động tới nguồn thu ngân sách. Do đó, Bộ trưởng đề nghị toàn ngành tài chính cần tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa linh hoạt, hiệu quả, quản lý thu phải phấn đấu hoàn thành nhiệm vụ được giao, tăng cường chống thất thu ở các lĩnh vực; trong đó có việc tăng thu trên nền tảng số, các sàn thương mại điện tử; hoàn thuế giá trị gia tăng... 

Nhiều chính sách tài khoán kiểm soát lạm phát 

Cũng trong suốt thời gian qua, ngành tài chính đã kiểm soát chặt chẽ nợ công, cơ cấu nợ công theo hướng bền vững; sử dụng hiệu quả ngân quỹ nhà nước; kiểm soát chặt chẽ hoạt động của các quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, phối hợp chặt chẽ chính sách tài khoá với chính sách tiền tệ và các chính sách khác nhằm kiểm soát lạm phát, ổn định và giảm mặt bằng lãi suất, chi phí vốn… góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát. 

Đặc biệt, Bộ Tài chính đã tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về quản lý giá; điều hành linh hoạt giá cả trên cơ sở dự báo cung - cầu thị trường; phù hợp với mục tiêu kiểm soát lạm phát năm 2022, đảm bảo tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng CPI trong phạm vi 4%.  

Theo nhận định của Bộ Tài chính, từ nay đến cuối năm 2022, lạm phát ở một số nước tiếp tục có xu hướng gia tăng, giá xăng dầu thế giới diễn biến bất thường, giá nhiều mặt hàng nguyên liệu, vật tư chiến lược vẫn chịu áp lực lớn tăng giá từ nguồn nguyên liệu nhập khẩu, giá một số mặt hàng trong nước có hiện tượng tăng cao… đã gây áp lực lên mặt bằng giá trong nước. 

Tuy nhiên, Bộ Tài chính đã thực hiện nhiều giải pháp nhằm ổn định thị trường như chủ động theo dõi sát diễn biến cung cầu, giá cả thị trường các mặt hàng quan trọng, thiết yếu phục vụ đời sống người dân, nhất là những mặt hàng có xu hướng tăng giá như xăng dầu, gas, vật liệu xây dựng... không để xảy ra tình trạng mất cân đối cung cầu hàng hóa, xử lý nghiêm các trường hợp lợi dụng chính sách, lợi dụng các thời điểm lễ, tết để tăng giá bất hợp lý. 

Với mặt hàng xăng dầu, Bộ Tài chính sẽ chủ động phối hợp chặt chẽ với Bộ Công Thương để điều hành giá xăng dầu linh hoạt, bảo đảm giá xăng dầu trong nước phản ánh, bám sát diễn biến giá thành phẩm xăng dầu thế giới, sử dụng hợp lý Quỹ Bình ổn giá xăng dầu với liều lượng thích hợp, góp phần kiểm soát lạm phát, hỗ trợ hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, đời sống của người dân. 

Đối với giá một số mặt hàng thuộc danh mục Nhà nước định giá, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục điều hành thận trọng, phù hợp với tình hình thực tế trong từng thời kỳ, đánh giá kỹ bối cảnh, tác động, mức độ và liều lượng điều chỉnh để có phương án điều hành phù hợp khi điều kiện cho phép. 

Trong cuộc họp của Ban Chỉ đạo điều hành giá gần đây, Bộ Tài chính đã đưa ra 2 kịch bản điều hành giá. Ở kịch bản thứ nhất, dự báo CPI bình quân năm 2022 so năm 2021 tăng khoảng 3,37%. Ở kịch bản xấu hơn, CPI ở mức 3,87%. Do đó, Bộ Tài chính dự báo CPI bình quân năm 2022 tăng trong khoảng 3,37 - 3,87%. 

Liên quan đến thị trường trái phiếu doanh nghiệp, Bộ Tài chính cũng đã có nhiều động thái quyết liệt để chấn chỉnh lại. Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, trong chiến lược phát triển thị trường chứng khoán và định hướng phát triển thị trường vốn trái phiếu doanh nghiệp, đến năm 2025 thị trường trái phiếu đạt không thấp hơn 47% GDP, trái phiếu doanh nghiệp không thấp hơn 20% GDP.  Vì vậy, cần nhiều giải pháp để thị trường này phát triển ổn định, bền vững, trở thành kênh dẫn vốn trung và dài hạn của nền kinh tế, bổ trợ kênh dẫn vốn của ngân hàng. 

Theo Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi, cần tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý quản lý thị trường; cần đa dạng và cải thiện nhà đầu tư; nâng cao chất lượng các định chế trung gian tài chính, tham gia vào quá trình phát hành trái phiếu doanh nghiệp. Trong đó, cần cải thiện chất lượng, nâng cao năng lực chuyên môn, đạo đức nghề nghiệp của các tổ chức trung gian. 

Đồng thời, tăng cường kiểm tra, giám sát trong quá trình phát hành và thị trường trái phiếu và đẩy mạnh truyền thông để thông tin minh bạch, kịp thời đến công chúng các quy định của pháp luật, khuyến nghị với thị trường đề phòng rủi ro. 

Tuy đạt được khá nhiều thành công trong quá trình điều hành chính sách tài khóa, nhưng ngành tài chính vẫn còn một số những khó khăn vướng mắc như quá trình thoái vốn, cổ phần hóa vẫn luôn “điệp khúc” chậm; giải ngân vốn đầu tư công đến nay mới đạt 42,16% kế hoạch, nếu so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao thì tỷ lệ giải ngân đạt 46,70%, giảm nhẹ so với cùng kỳ năm 2021 (47,38%); trong khi đây là động lực để thúc đẩy tăng trưởng, là động lực để huy động vốn xã hội, là công cụ giải quyết điểm nghẽn về hạ tầng. 

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, những tháng cuối năm 2022, toàn ngành tài chính sẽ nỗ lực phấn đấu, quyết tâm hoàn thành nhiệm vụ tài chính – ngân sách nhà nước năm 2022 ở mức cao nhất, tạo tiền đề thuận lợi cho việc phục hồi và phát triển kinh tế đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô và các cân đối lớn của nền kinh tế./.