Bạn hiểu gì về chứng khoán phái sinh?
1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh là các công cụ tài chính mà giá trị của chúng phụ thuộc vào giá của một tài sản cơ sở.
Chứng khoán phái sinh quy định quyền lợi và/hoặc nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng đối với việc thanh toán và/hoặc chuyển giao tài sản cơ sở với một mức giá được thỏa thuận trước vào một thời điểm nhất định trong tương lai.
Tài sản cơ sở của chứng khoán phái sinh có thể là hàng hóa như nông sản, kim loại, v,v.. hoặc công cụ tài chính như cổ phiếu, trái phiếu, lãi suất...
2. Loại chứng khoán phái sinh nào sẽ được triển khai trên thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam?
Chứng khoán phái sinh bao gồm 4 loại chính:
– Hợp đồng kỳ hạn: là một thỏa thuận giữa hai bên tham gia để mua và bán một loại tài sản ở một thời điểm nhất định trong tương lai với mức giá được xác định trước ngay ở thời điểm hiện tại.
– Hợp đồng tương lai: là hợp đồng kỳ hạn được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.
– Hợp đồng quyền chọn: Người nắm giữ hợp đồng quyền chọn có quyền, nhưng không có nghĩa vụ, mua hoặc bán một loại tài sản cơ sở tại một thời điểm nhất định trong tương lai theo mức giá được xác định trước. Người bán hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện giao dịch khi người nắm giữ hợp đồng chọn thực hiện quyền. Hợp đồng quyền chọn bao gồm quyền chọn mua và quyền chọn bán.
– Hợp đồng hoán đổi: Hợp đồng hoán đổi là một thỏa thuận giữa hai bên về việc hoán đổi các dòng tiền phát sinh từ các công cụ tài chính trong tương lai. Hợp đồng sẽ quy định rõ thời điểm hoán đổi dòng tiền và phương pháp tính toán cụ thể.
Trong đó, hợp đồng tương lai sẽ là sản phẩm chứng khoán phái sinh đầu tiên được niêm yết và giao dịch trên thị trường Việt Nam, cụ thể là Hợp đồng tương lai trên chỉ số cổ phiếu (VN30 và HNX30) và Hợp đồng tương lai trên trái phiếu chính phủ (kỳ hạn 5 năm).
Các sản phẩm này được lựa chọn trước tiên do tính chất sản phẩm đơn giản, tài sản cơ sở đều là các công cụ có độ rủi ro thấp và có tính đại diện cao. Nguyên tắc giao dịch Hợp đồng tương lai cũng không quá khác biệt so với giao dịch cổ phiếu trên thị trường cơ sở.
3. Chứng khoán phái sinh có điểm gì hấp dẫn đối với nhà đầu tư?
Thứ nhất, chứng khoán phái sinh tiếp cận tới mọi đối tượng mong muốn giao dịch: những nhà đầu tư phòng ngừa rủi ro; nhà đầu cơ và nhà kinh doanh chênh lệch giá.
Những nhà đầu tư cần có một lượng tài sản cơ sở nhất định (chứng khoán; hàng hóa…) trong tương lai và dự đoán thị trường lên sẽ tham gia mua hợp đồng tương lai với giá tài sản cơ sở được xác định tại thời điểm hiện tại để dự phòng rủi ro tăng giá tài sản cơ sở. Và ngược lại những nhà đầu tư đang hoặc sẽ có một lượng tài sản nhất định có thể chuyển toàn bộ rủi ro về biến động giá bằng bán trước số hàng hóa đó trên thị trường giao dịch tương lai.
Những nhà đầu cơ là những người không có nhu cầu thực tế mua/bán loại tài sản cơ sở lại tham gia giao dịch chứng khoán phái sinh nhằm mục đích kiếm lời từ chênh lệch giá mua/bán trên thị trường. Những nhà kinh doanh chênh lệch giá (Acbitragers) có thể đồng thời kinh doanh trên cả thị trường phái sinh và thị trường tài sản cơ sở để kiếm lợi từ chênh lệch giữa hai thị trường.
Hơn nữa, chứng khoán phái sinh có thể hình thành trên mọi loại tài sản mà có đặc tính từ hàng hóa, cổ phiếu, chỉ số cổ phiếu, tiền tệ, … tới các tài sản phi tài chính như thời tiết, khí Carbon… Chúng ta đang chuyển từ thế giới giao dịch hàng hóa hiện vật sang thế giới giao dịch hàng hóa vô hình. Và chứng khoán phái sinh tiếp cận tới mọi nhu cầu.
Thứ hai, tổng số lượng chứng khoán phái sinh không bị hạn chế. Nếu như trên thị trường cổ phiếu, số lượng giao dịch cổ phiếu phụ thuộc vào số cổ phiếu được phát hành (cụ thể hơn nữa là số cổ phiếu đang lưu hành) thì trên thị trường phái sinh, số lượng chứng khoán phái sinh là không bị giới hạn mà phụ thuộc hoàn toàn vào nhu cầu của nhà đầu tư.
Thứ ba, nhà đầu tư có thể bán các chứng khoán phái sinh khi không sở hữu tài sản cơ sở hay thị trường chứng khoán phái sinh cho phép bán khống.
Thứ tư, chứng khoán phái sinh đem lại đòn bẩy tài chính thông qua quy định về ký quỹ. Nhà đầu tư chỉ phải bỏ ra một số tiền ký quỹ bằng một phần giá trị của hợp đồng mà nhà đầu tư muốn giao dịch trong khi trên thị trường chứng khoán, nếu muốn mua chứng khoán nhà đầu tư phải đảm bảo có 100% tiền và muốn bán phải có đủ 100% chứng khoán trong tài khoản. Đây chính là lợi thế đòn bẩy của chứng khoán phái sinh.
Thứ năm, các chứng khoán phái sinh chuẩn hóa có tính thanh khoản cao do được niêm yết và giao dịch tập trung trên Sở giao dịch chứng khoán. Vì người mua và người bán là tập trung nên tạo ra khả năng thanh khoản cao nhất có thể. Hơn nữa, việc định giá, khối lượng và giá trị giao dịch được công bố công khai cũng giúp thị trường minh bạch và tăng thanh khoản.
Thứ sáu, các giao dịch chứng khoán phái sinh được Trung tâm bù trừ (CCP- Central Counterparty) bảo đảm thực hiện. Trong trường hợp một trong hai bên của giao dịch (người mua hoặc người bán) mất khả năng thanh toán, Trung tâm bù trừ (CCP)- Bộ phận thanh toán không thể thiếu cho thị trường chứng khoán phái sinh sẽ đứng ra bảo đảm thanh toán cho bên còn lại. Đây là một ưu điểm vượt trội của các chứng khoán phái sinh được chuẩn hóa, niêm yết và giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán.
(Nguồn: Vndirect, cafef)
Tin liên quan
-
Chứng khoán
Nhà đầu tư cần biết: Đã có trang tin riêng về chứng khoán phái sinh
19:49' - 09/08/2017
Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) mở thêm chuyên trang dành riêng cho thị trường chứng khoán phái sinh.
-
Chứng khoán
Thị trường chứng khoán phái sinh sẽ chính thức vận hành từ ngày 10/8
13:38' - 08/08/2017
Thị trường chứng khoán phái sinh là thị trường rủi ro. Do đó, quan điểm chung của Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước là đi từng bước, chắc chắn.
-
Chứng khoán
Thị trường chứng khoán phái sinh: Thêm công cụ phòng ngừa rủi ro
12:47' - 11/07/2017
Thị trường chứng khoán phái sinh được kỳ vọng sẽ giúp nhà đầu tư có thêm công cụ phòng ngừa rủi ro và yên tâm đầu tư vào thị trường chứng khoán
Tin cùng chuyên mục
-
Chứng khoán
Danh mục cổ phiếu cần quan tâm hôm nay 26/4
08:36'
Ngày 26/4, các công ty chứng khoán khuyến nghị nhà đầu tư nên quan tâm những cổ phiếu DHT, HPG, MWG.
-
Chứng khoán
Chưa đủ cơ sở chấp thuận hệ thống KRX vận hành ngày 2/5
08:30'
Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết chưa đủ cơ sở để chấp thuận đề nghị của HOSE đưa hệ thống công nghệ thông tin KRX vào vận hành chính thức vào ngày 2/5/2024.
-
Chứng khoán
Số liệu tăng trưởng GDP yếu gây áp lực lên chứng khoán Mỹ
07:28'
Phiên 25/4, chứng khoán Mỹ giảm điểm trước số liệu cho thấy kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm hơn dự đoán và lạm phát kéo dài, cùng với đợt bán tháo cổ phiếu vốn hóa lớn do kết quả gây thất vọng của Meta.
-
Chứng khoán
Chứng khoán ngày 25/4: Nhà đầu tư nội thận trọng, khối ngoại bán ròng 4 phiên liên tiếp
15:37' - 25/04/2024
Nhà đầu tư thận trọng trong cả mua và bán khiến thanh khoản giảm mạnh, chỉ số cùng dao động trong biên độ hẹp.
-
Chứng khoán
Vingroup: Dành nguồn lực cho VinFast, chủ tịch có thể tiếp tục hỗ trợ 1 tỷ USD
11:15' - 25/04/2024
Chủ tịch Vingroup Phạm Nhật Vượng khẳng định sẽ không buông bỏ VinFast và có thể tiếp tục hỗ trợ 1 tỷ USD.
-
Chứng khoán
Hàn Quốc triển khai hệ thống giám sát bán khống cổ phiếu bất hợp pháp
11:05' - 25/04/2024
Ngày 25/4, Hàn Quốc công bố kế hoạch triển khai hệ thống giám sát tập trung nhằm phát hiện việc bán khống cổ phiếu bất hợp pháp sau khi nước này tạm cấm các giao dịch bán khống từ tháng 11/2023.
-
Chứng khoán
Giá cổ phiếu của "gã khổng lồ" Meta giảm mạnh dù lợi nhuận tăng
09:59' - 25/04/2024
Meta, chủ sở hữu mạng xã hội Facebook, ngày 24/4 cho biết lợi nhuận hàng quý của “gã khổng lồ” công nghệ này đã tăng cao hơn trong quý trước.
-
Chứng khoán
Danh mục cổ phiếu cần quan tâm hôm nay 25/4
08:55' - 25/04/2024
Ngày 25/4, các công ty chứng khoán khuyến nghị nhà đầu tư nên quan tâm những cổ phiếu GMD, CEO, DXP, GVR.
-
Chứng khoán
PTG trả cổ tức bằng tiền lên tới 50%
08:42' - 25/04/2024
CTCP May Xuất khẩu Phan Thiết (mã chứng khoán PTG) sẽ chốt danh sách cổ đông nhận tạm ứng cổ tức đợt 1/2024 bằng tiền với tỷ lệ 50% (1 cổ phiếu được nhận 5.000 đồng).