Các nhà lãnh đạo ASEAN trong khuôn khổ Hội nghị Cấp cao ASEAN tại Philippines. Ảnh: THX/TTXVN
Báo Jakarta Globe số ra mới đây có đăng bài viết của tác giả Jay Menon thuộc Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) với nội dung bài viết như sau:
Khi các nhà lãnh đạo nhóm họp tại Hội nghị Cấp cao Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) lần thứ 31 ở Philippines, họ cũng sẽ có nhiều hoạt động để kỷ niệm 50 năm thành lập ASEAN nhằm chứng minh cho thế giới thấy sự bền bỉ và phát triển của tổ chức này với vai trò là một trong những tổ chức thành công nhất trên thế giới.
ASEAN đã biến khu vực Đông Nam Á từ nghi kị, đối đầu và xung đột thành một khu vực hòa bình, ổn định và hợp tác thông qua nhiều sáng kiến về chính trị, an ninh cũng như kinh tế.
ASEAN đã dần dần xây dựng được các nguyên tắc, chuẩn mực ứng xử giữa các quốc gia, thống nhất được các mục tiêu chung, tạo dựng được lòng tin và sự hợp tác giữa các quốc gia Đông Nam Á, đảm bảo hòa bình và ổn định không chỉ trong khu vực mà còn góp phần tăng cường hòa bình và hợp tác ở khu vực châu Á-Thái Bình Dương.
Một trong những ưu tiên chính trong chương trình nghị sự của Hội nghị Cấp cao ASEAN lần này sẽ là an ninh khu vực và giải quyết khủng hoảng gia tăng.
Bản tóm lược các kết quả chính từ Hội nghị Bộ trưởng Kinh tế ASEAN lần thứ 49 đã nhấn mạnh rằng ưu tiên tổng thể của Hội nghị Cấp cao ASEAN năm nay là "Hội nhập, Đổi mới tăng trưởng".
Điều này sẽ được hỗ trợ bởi ba chiến lược: Tăng cường thương mại và đầu tư; lồng ghép các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) vào các chuỗi giá trị toàn cầu; phát triển nền kinh tế theo hướng đổi mới.
Sự suy thoái kinh tế dường như đã chạm đáy và có những dấu hiệu cho thấy cả đầu tư tư nhân trong nước lẫn đầu tư trực tiếp nước ngoài đang phục hồi đầy hứa hẹn ở các nước như Malaysia và Indonesia, đồng thời tiếp tục tăng mạnh ở các nước tiểu vùng sông Mekong.
Để duy trì sự tăng trưởng này, các nước cần tiếp tục tiến hành những biện pháp cải cách. Những thành tựu đạt được về tự do hóa thuế quan đã được bù đắp một phần nhờ các biện pháp phi thuế quan vốn là một rào cản lớn đối với thương mại.
Một xu hướng mới và đang phát triển trong đầu tư xuyên biên giới liên quan đến các MSME đã được thể hiện trong Báo cáo Đầu tư của ASEAN mới đây.
Nền kinh tế dựa vào đổi mới phải giải quyết những thách thức và cơ hội được trình bày trong cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư (4IR). Việc thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các quốc gia thành viên ASEAN đang là câu hỏi được các nhà lãnh đạo quan tâm.
Một trong những thách thức lớn của 4IR là sẽ gây ra tình trạng mất việc làm do tự động hóa cao và ngày càng tiên tiến của người máy cũng như trí thông minh nhân tạo.
Việc mất việc làm sẽ ảnh hưởng đến nhiều quốc gia ASEAN. Các công việc có tay nghề thấp chẳng hạn như công nhân dây chuyền lắp ráp có nguy cơ cao nhất. Bên cạnh đó, nhiều công việc dịch vụ như gia công quy trình kinh doanh cũng sẽ bị đe dọa.
Việc dịch chuyển nhiều lao động có tay nghề sẽ hạn chế tình trạng thất nghiệp tại nhiều nước và giúp duy trì tăng trưởng ở các nước tiếp nhận, đồng thời giúp chống lại sự bất bình đẳng về kinh tế giữa các quốc gia.
Về trung hạn, các ngành công nghiệp mới sẽ phát triển và công nhân sẽ cần những kỹ năng mới. Việc đầu tư để nâng cao nguồn nhân lực phải bắt đầu ngay bây giờ. Hơn nữa, tốc độ thay đổi nhanh chóng đòi hỏi công tác đào tạo, huấn luyện phải bắt nhịp với tình hình mới.
Một trong những cơ hội chủ yếu của 4IR như được nêu bật trong báo cáo là tiềm năng của "những công nghệ đột phá" để trao quyền cho các MSME. Hơn 90% doanh nghiệp trong ASEAN là MSME và họ cung cấp phần lớn việc làm tại các quốc gia thành viên.
MSME thường bị hạn chế bởi thiếu tiếp cận với các dịch vụ kinh doanh và tài chính. Công nghệ Blockchain có tiềm năng làm tăng đáng kể an ninh đối với các giao dịch tài chính xuyên biên giới và hậu cần ngay cả ở các nước có dịch vụ tương đối kém phát triển. Công nghệ này có tiềm năng đem lại lợi ích cho các công ty nhỏ nhất ở các nước ASEAN nghèo nhất.
Sự gia tăng của thị trường trực tuyến cũng tạo nền tảng cho MSME tiếp cận thị trường khu vực và toàn cầu. Vì vậy, 4IR tạo cơ hội để ASEAN đạt được mục tiêu bao hàm rộng hơn bằng cách lồng ghép MSME vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Tuy nhiên, 4IR cũng là một thách thức đối với khu vực để đầu tư vào con người nhằm tiếp tục phát triển thương mại và thu hút đầu tư cũng như cho phép các nền kinh tế dựa vào đổi mới.
Với những tác động không đồng đều của các công nghệ mới trong khu vực, việc thúc đẩy tăng trưởng tổng thể cũng phải được xem như là một trụ cột chính trong việc củng cố nền hòa bình trong khu vực. Sự bất bình đẳng về kinh tế gia tăng có thể nhanh chóng gây bất ổn xã hội và bất ổn chính trị.
4IR mang lại những thách thức và cơ hội to lớn. Việc nắm bắt được sự tăng trưởng theo hướng 4IR và toàn cầu sẽ là điều cần thiết để đảm bảo cho ASEAN tiếp tục duy trì hòa bình, ổn định và thịnh vượng trong quá trình phát triển của tổ chức này./.