Việt Nam - Câu chuyện thành công nhất về giảm nghèo (Bài 2)

Bài 2: Bài học thành công đến từ sự đồng thuận của người dân

Việt Nam đã trải qua 30 năm Đổi Mới với những cải cách sâu sắc và toàn diện. Quá trình Đổi Mới đã đem lại những thành tựu phát triển to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Việt Nam đã ra khỏi khủng hoảng kinh tế-xã hội và tình trạng kém phát triển, gia nhập nhóm nước có mức thu nhập trung bình thấp.

Để có cái nhìn khách quan hơn về thành tựu 30 năm Đổi Mới, phóng viên TTXVN đã phỏng vấn ông Eric Sidgwick, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tại Việt Nam và bà Victoria Kwakwa, Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam.

PV: Bà đánh giá như thế nào về 30 năm Đổi mới của Việt Nam?

Bà Victoria Kwa Kwa: Sau 30 năm cải cách, Việt Nam là một nền kinh tế năng động với mức thu nhập trung bình thấp. Việt Nam đã đạt mức tăng trưởng cao và có các chính sách xã hội tốt đã mang lại những cải thiện đáng kể về an sinh xã hội.

Với việc áp dụng chuẩn đói nghèo mới, tỷ lệ đói nghèo của Việt Nam đã giảm từ mức hơn 50% trong những năm đầu 90 xuống còn mức một con số như hiện nay. Mức đói nghèo cùng cực được tính ở mức 1,25 USD/ngày đã gần như không còn ở Việt Nam.

Không những mức thu nhập cao hơn, tỷ lệ người dân được tiếp cận với giáo dục của Việt Nam còn cao hơn so với hầu hết các nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người.

Bên cạnh đó, việc tiếp cận với các dịch vụ cơ sở hạ tầng cơ bản cũng đã được cải thiện. Hiện nay, 96% dân số Việt Nam được tiếp cận với điện, tăng hơn so với mức gần 50% trong năm 1993. Trong khi đó, tỷ lệ tiếp cận nước sạch và an toàn vệ sinh đã tăng đáng kể từ mức dưới 78% hộ dân năm 1993 lên trên 98% hiện nay.

Sự phát triển toàn diện của Việt Nam đã được công nhận rộng rãi như một mô hình cho các nước đang phát triển khác. Kết quả của 30 năm Đổi mới tạo ra một nền tảng vững chắc để Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển mới với tư cách là quốc gia có mức thu nhập trung bình.

Việt Nam đạt nhiều tiến bộ trong công tác an sinh xã hội. Ảnh: Dương Ngọc/TTXVN

PV: Những thách thức nào đối với sư phát triển kinh tế?

Bà Victoria Kwa Kwa: Để đạt được mức tăng trưởng nhanh và bền vững gắn với quá trình hiện đại hóa và củng cố hệ thống an sinh xã hội là sự cần thiết đối với tương lai phát triển kinh tế xã hội của Việt Nam.

Để tăng trưởng nhanh, bền vững Việt Nam cần cải cách để đảm bảo các nguồn lực của đất nước được huy động tối đa. Việt Nam cần đẩy mạnh các chính sách thúc đẩy khả năng cạnh tranh như đảm bảo quyền sở hữu trí tuệ, cải cách doanh nghiệp nhà nước và cải cách hệ thống tài chính và ngân hàng.

Cùng với đó, Việt Nam cần đầu tư phát triển hơn nữa về hạ tầng; đào tạo các kỹ năng cho người lao động; phát triển và đổi mới khoa học công nghệ để đóng góp tốt hơn vào quá trình tăng trưởng kinh tế.

Ngoài ra, Việt Nam cần tiếp tục đẩy mạnh công tác an sinh xã hội, lĩnh vực đã đạt nhiều thành tựu trước đây nhưng trong bối cảnh ngày nay đang xuất nhiều thách thức mới.

Chính phủ Việt Nam cần quan tâm và phát triển hơn nữa đến lĩnh vực y tế, chăm sóc sức khỏe cho người dân, các vấn đề cải cách tiền lương, tăng đội tuổi nghỉ hưu cho cả nam và nữ cũng cần được chú trọng.

PV: Những bài học nào được rút ra sau 30 năm cải cách?

Bà Victoria Kwa Kwa: Chúng ta có thể rút ra một số bài học thành công từ quá trình cải cách của Việt Nam.

Thứ nhất, Việt Nam đã lựa chọn một phương pháp tiếp cận thực tế trong quá trình cải cách. Theo đó, quá trình cải cách được thực hiện theo trình tự nhất định và với tốc độ cải cách hợp lý. Đặc biệt, Việt Nam đã xây dựng được sự đồng thuận rộng rãi của các cấp trong quá trình cải cách.

Thứ hai, Việt Nam đã biết cách sử dụng những thế mạnh của mình bằng việc tập trung mũi nhọn vào các ngành sản xuất sử dụng nhiều lao động và nông nghiệp hơn là tham gia vào hệ thống công nghệ điều khiển bậc cao.

Thứ ba, việc sớm xây dựng được nguồn nhân lực dồi dào cũng là một điểm nhấn hiệu quả của Việt Nam. Việt Nam đã xây dựng được lực lượng lao động trẻ có tiềm năng và có trình độ học vấn tương đối cao.

Qua quá trình Đổi Mới, nguồn tài nguyên con người cũng đã được mở rộng, qua đó thúc đẩy sự đổi mới kinh tế theo hướng thị trường.

Cả bốn điểm nhấn quan trọng này đã giúp Việt Nam thành công trong tiến trình đổi mới 30 năm qua và sẽ còn đóng vai trò to lớn cho tiến trình cải cách tiếp theo.

Kinh tế Việt Nam có bước tiến triển vượt bậc sau 30 năm Đổi Mới. Ảnh: TTXVN

PV: Một số gợi ý của bà đối với sự phát triển trong dài hạn của Việt Nam?

Bà Victoria Kwa Kwa: Mục tiêu lớn nhất của Việt Nam là trở thành một nước công nghiệp hóa và hiện đại hóa. Trong dài hạn, Việt Nam cần tập trung vào đổi mới một số lĩnh vực trọng tâm như: phát triển khu vực kinh tế tư nhân, phát triển đô thị, đẩy mạnh cải cách và nâng cao giáo dục.

Một số nhân tố thị trường, đặc biệt là các nhân tố đảm bảo sự cạnh tranh và bảo vệ quyền sở hữu tài sản, hiện chưa thực sự phát triển. Nó làm cho quá trình phân bổ nguồn lực không hiệu quả trong chuyển dịch cơ cấu.

Điều này làm cản trở khả năng cạnh tranh của khu vực kinh tế tư nhân trong nước. Việt Nam cần sớm xác định những khoảng trống này, từ đó thúc đẩy khả năng phát triển các doanh nghiệp phụ trợ, tạo sự kết nối với các khối doanh nghiệp đầu tư nước ngoài (FDI).

Nếu Việt Nam xây dựng được sự liên kết giữa hai thành phần kinh tế này, sẽ góp phần gia tăng lợi ích của các bên tham gia trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Việt Nam cũng cần phải tăng cường các chương trình nghị sự liên quan tới giáo dục và đổi mới, để đảm bảo sự duy trì tăng trường cao trong tương lai. Đây chính là nhân tố giúp Việt Nam gia tăng nguồn lực sản xuất.

Bên cạnh đó, Việt Nam cũng cần phát triển khu vực kinh tế tư nhân năng động, cải cách để sử dựng hiệu quả nguồn tài nguyên con người. Nói chung, Việt Nam cần xây dựng một xã hội cởi mở hơn với các ý tưởng mới, công nghệ cải tiến và khả năng đối phó với các tình huống rủi ro tốt.

Ngoài ra, Việt Nam cũng cần đẩy mạnh tiến trình đô thị hóa như là một động lực khác của tiến trình phát triển. Những thành phố lớn như Tp. Hồ Chí Minh, Hà Nội đã phát triển rất mạnh mẽ trong hai thập kỷ vừa qua, nhưng quy mô và phạm vi đô thị hóa toàn nền kinh tế Việt Nam vẫn chưa được chú trọng nhiều./.

Quốc Huy (thực hiện)