Liệu Trung Quốc có vượt qua bẫy thu nhập trung bình?
Tại Diễn đàn Phát triển Trung Quốc 2024 vốn là cuộc họp thường niên cấp cao nhất giữa các nhà hoạch định chính sách cấp cao của Trung Quốc với các giám đốc điều hành (CEO) hàng đầu, các nhà hoạch định chính sách hiện tại và trước đây, cũng như các học giả, cuộc thảo luận tập trung vào nguy cơ Trung Quốc rơi vào “bẫy thu nhập trung bình”. Nhìn chung, rất ít nền kinh tế mới nổi có thể gia nhập thành công vào hàng ngũ của các quốc gia có thu nhập cao.
Câu hỏi đặt ra là liệu Trung Quốc có phải là một ngoại lệ đối với mô hình này. Sau hơn 30 năm Trung Quốc đạt tốc độ tăng trưởng hằng năm gần 10%, nền kinh tế đã chậm lại đáng kể trong thập kỷ này. Ngay cả năm 2023, với sự phục hồi mạnh mẽ sau thời kỳ COVID-19, mức tăng trưởng chính thức của Trung Quốc chỉ đạt 5,2%.Tuy nhiên, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ước tính tốc độ tăng trưởng của Trung Quốc sẽ giảm xuống còn 3,4% vào năm 2028. Với các chính sách hiện tại của Trung Quốc, giới kinh tế phần lớn dự đoán tốc độ tăng trưởng tiềm năng sẽ chỉ ở mức 3% vào cuối thập kỷ này. Nếu điều đó xảy ra, Trung Quốc thực sự sẽ rơi vào bẫy thu nhập trung bình.
Hơn nữa, các vấn đề của Trung Quốc mang tính cơ cấu hơn là chu kỳ. Các yếu tố khác bao gồm tốc độ chậm lại của nền kinh tế do dân số già hóa nhanh, vỡ bong bóng bất động sản, nợ công và tư lớn (hiện gần 300% GDP)... Đầu tư dựa vào tín dụng đã tăng quá mức khi các ngân hàng quốc doanh chuyên hỗ trợ vay cho các doanh nghiệp nhà nước (SOE) và chính quyền địa phương. Đồng thời, chính phủ đã chỉ trích lĩnh vực công nghệ và các doanh nghiệp tư nhân khác, làm xói mòn niềm tin kinh doanh và đầu tư tư nhân.Trong thời kỳ phi toàn cầu hóa và chủ nghĩa bảo hộ mới này, Trung Quốc dường như đã đạt đến giới hạn của tăng trưởng dựa vào xuất khẩu. Các biện pháp trừng phạt công nghệ có động cơ địa chính trị của phương Tây đang hạn chế sự phát triển của các lĩnh vực công nghệ cao và làm giảm dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), sự kết hợp giữa tỷ lệ tiết kiệm hộ gia đình trong nước cao và tỷ lệ tiêu dùng thấp, do bảo hiểm xã hội yếu và tỷ lệ thu nhập hộ gia đình thấp, đang cản trở tăng trưởng hơn nữa.Mô hình tăng trưởng cũ của Trung Quốc đã bị phá vỡ. Ban đầu, mức lương thấp có tính cạnh tranh quốc tế khiến nước này có thể dựa một phần vào sản xuất và xuất khẩu trước khi theo đuổi các khoản đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng và bất động sản. Giờ đây, Trung Quốc đang ủng hộ tăng trưởng chất lượng cao dựa trên sản xuất và xuất khẩu công nghệ tiên tiến, gồm xe điện, tấm pin mặt trời và các sản phẩm xanh và công nghệ cao khác, nhờ các ưu đãi tài chính dành cho các doanh nghiệp nhà nước.Tuy nhiên, nếu không có sự gia tăng tương xứng về nhu cầu trong nước, đặc biệt là tiêu dùng tư nhân, đầu tư quá mức vào các lĩnh vực này sẽ dẫn đến tình trạng dư thừa công suất và bán phá giá trên thị trường toàn cầu.
Nguồn cung dư thừa của Trung Quốc so với nhu cầu trong nước đã tạo ra áp lực giảm phát, làm tăng nguy cơ trì trệ kéo dài. Khi Trung Quốc vẫn còn nhỏ và nghèo, việc tăng mạnh xuất khẩu có thể kiểm soát được trên thị trường toàn cầu. Hiện nay, Trung Quốc đã là nền kinh tế lớn thứ hai thế giới nên bất kỳ hành động phá bỏ công suất dư thừa nào cũng sẽ phải đối mặt với các mức thuế hà khắc hơn và chủ nghĩa bảo hộ nhắm vào hàng hóa Trung Quốc.
Do đó, Trung Quốc cần một mô hình tăng trưởng mới tập trung vào dịch vụ trong nước bao gồm hàng hóa và tiêu dùng cá nhân. Tỷ trọng dịch vụ trong GDP quá thấp so với tiêu chuẩn toàn cầu. Mặc dù các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc tiếp tục nói về việc thúc đẩy nhu cầu trong nước, họ dường như không sẵn sàng áp dụng các chính sách tài chính và các chính sách khác cần thiết để thúc đẩy tiêu dùng cá nhân và giảm tiết kiệm phòng ngừa của hộ gia đình.Tình hình đòi hỏi phúc lợi hưu trí lớn hơn, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe lớn hơn, bảo hiểm thất nghiệp, thường trú ở thành thị cho những người lao động nhập cư ở nông thôn hiện không được tiếp cận với các dịch vụ công, mức lương thực tế cao hơn được điều chỉnh theo lạm phát và các biện pháp phân phối lại lợi nhuận của doanh nghiệp nhà nước cho các hộ gia đình để họ có thể chi tiêu nhiều hơn.
Trong khi Trung Quốc rõ ràng cần nâng cao niềm tin của khu vực tư nhân và phục hồi tăng trưởng bằng một mô hình kinh tế bền vững hơn, thì vẫn chưa rõ các nhà lãnh đạo Trung Quốc có đánh giá đầy đủ những thách thức mà họ gặp phải hay không. Chủ tịch Tập Cận Bình đã giám sát việc nền kinh tế quay trở lại chủ nghĩa tư bản nhà nước trong thập kỷ qua, trong khi nhà cải cách theo định hướng thị trường nổi tiếng là Thủ tướng Lý Cường dường như đã bị gạt ra ngoài lề.Ông Lý Cường không tổ chức họp báo theo thông lệ sau Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc gần đây, cũng không gặp gỡ toàn bộ phái đoàn nước ngoài tại Diễn đàn Phát triển Trung Quốc mới nhất. Thay vào đó, ông Tập Cận Bình đã chủ trì gặp gỡ phái đoàn nhỏ hơn gồm các lãnh đạo doanh nghiệp nước ngoài.
Cách giải thích dễ hiểu nhất về những tín hiệu này là Trung Quốc đang nhận ra rằng cần thu hút sự tham gia của khu vực tư nhân và các tập đoàn đa quốc gia để khôi phục niềm tin của họ và thúc đẩy FDI, tăng trưởng do khu vực tư nhân dẫn đầu và tiêu dùng tư nhân.Điều quan trọng là các chính sách thực tế mà Trung Quốc theo đuổi trong năm tới sẽ cho thấy liệu nước này có thể vượt qua bẫy thu nhập trung bình và quay trở lại con đường tăng trưởng mạnh mẽ hơn hay không.Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
Xuất khẩu thép của Trung Quốc tăng mạnh và tác động
19:16' - 23/04/2024
Làn sóng xuất khẩu thép lớn nhất của Trung Quốc đang gia tăng kể từ khi xảy ra tình trạng dư thừa toàn cầu vào giữa những năm 2010. Điều này đang gây ra căng thẳng thương mại trên toàn thế giới.
-
Kinh tế & Xã hội
Trung Quốc nâng cảnh báo mưa dông ở tỉnh Quảng Đông lên mức cao nhất
14:37' - 23/04/2024
Ngày 23/4, nhà chức trách Trung Quốc đã nâng mức cảnh báo mưa dông ở tỉnh Quảng Đông (Guangdong) lên màu đỏ - mức cao nhất trong thang cảnh báo thời tiết của nước này.
-
Kinh tế Thế giới
Ngành thép Trung Quốc đứng trước nhiều mối lo lớn
07:00' - 23/04/2024
Do giá thép trong nước thấp, những nhà sản xuất và các công ty kinh doanh thép Trung Quốc đang trên đà đạt hoặc vượt qua mức xuất khẩu của năm ngoái.
-
Hàng hoá
EU đặt mục tiêu tăng xuất khẩu thực phẩm sang Trung Quốc
15:17' - 22/04/2024
Vẫn còn dư địa cho xuất khẩu từ EU sang Trung Quốc tăng trưởng trên các lĩnh vực như thịt lợn, thịt bò và thậm chí cả các sản phẩm từ sữa.
-
Giá vàng
Nhu cầu từ Trung Quốc đã thúc đẩy đà tăng “phi mã” của vàng
13:47' - 21/04/2024
Theo đánh giá của các chuyên gia kinh tế, Trung Quốc, nhà sản xuất và tiêu thụ kim loại quý lớn nhất thế giới, là nguyên nhân chính thúc đẩy giá vàng tăng “phi mã”.
Tin cùng chuyên mục
-
Phân tích - Dự báo
S&P Global Ratings xếp hạng Việt Nam mức “BB+/B” với triển vọng ổn định
20:12' - 21/06/2024
S&P Global Ratings dự báo kinh tế Việt Nam sẽ tăng tốc trong 12 tháng tới khi nhu cầu toàn cầu phục hồi và Việt Nam dần giải quyết được những khó khăn trong nước.
-
Phân tích - Dự báo
Lý do IEA dự báo nguồn cung dầu sẽ dư thừa vào cuối thập kỷ này
05:30' - 21/06/2024
IEA cho rằng tình trạng dư thừa dầu là “đáng kinh ngạc”.
-
Phân tích - Dự báo
Năng lượng mặt trời của Mỹ được dự báo bùng nổ nhờ nhu cầu ngành công nghệ
08:33' - 20/06/2024
Bộ Năng lượng Mỹ (DOE) cho biết năng lượng mặt trời hiện chỉ chiếm 3,9% tổng nguồn điện quốc gia nước này vào năm 2023, so với 43% nguồn điện từ khí đốt tự nhiên.
-
Phân tích - Dự báo
Biến động trên chính trường Pháp và rủi ro đối với các thị trường
06:30' - 20/06/2024
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron vừa kêu gọi bầu cử Quốc hội sớm đã khiến các thị trường lo lắng. Những bất ổn trên chính trường Pháp trong tuần qua đã khiến thị trường tài chính phản ứng tiêu cực.
-
Phân tích - Dự báo
Sầu riêng ngày càng đắt hàng ở Trung Quốc
05:30' - 20/06/2024
Theo bài viết mới đây trên tờ The Straits Times, nhu cầu về sầu riêng tại Trung Quốc đang gia tăng và được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng.
-
Phân tích - Dự báo
“Chất xúc tác” cho đà thăng hoa của chứng khoán Mỹ
06:30' - 19/06/2024
Cổ phiếu của các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) vẫn có khả năng giữ giá trị ngay cả khi kinh tế suy thoái.
-
Phân tích - Dự báo
Di sản “shophouse” của Singapore được giới siêu giàu thế giới săn đón
05:30' - 19/06/2024
Nhà phố thương mại (shophouse) lâu đời của Singapore là mục tiêu săn đón của giới nhà giàu nước ngoài, đưa bất động sản, vốn đã đắt đỏ, của nước này trở thành tài sản có giá trị cao nhất thế giới.
-
Phân tích - Dự báo
Đề xuất cải cách thuế có thể khiến giới siêu giàu rời khỏi Anh
06:30' - 18/06/2024
Các ngân hàng tư nhân và cố vấn cho giới siêu giàu tại Anh cho biết một số khách hàng của họ có thể rời khỏi nước Anh nếu Công đảng giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng tới.
-
Phân tích - Dự báo
Một bức tranh về hai nước Mỹ
05:30' - 18/06/2024
Bằng nhiều thước đo truyền thống, có thể thấy kinh tế Mỹ rất mạnh. Tuy nhiên, những dữ liệu này không phản ánh được sự bất an về tài chính của hàng triệu hộ gia đình.