Mức độ cởi mở của các bộ, ngành khi cắt giảm điều kiện kinh doanh rất khác nhau

Hội thảo “Điểm lại pháp luật kinh doanh năm 2018”. Ảnh: Đức Dũng/BNEWS/TTXVN

Sáng 15/1, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức hội thảo “Điểm lại pháp luật kinh doanh năm 2018”.

Báo cáo Dòng chảy Pháp luật kinh doanh năm 2018 cho biết, qua rà soát, năm 2018, VCCI thấy có 16 Luật, 18 Nghị quyết của Quốc hội, 169 Nghị định của Chính phủ, 51 quyết định của Thủ tướng, 590 Thông tư của các bộ và 47 văn bản khác đang tồn tại trong lĩnh vực kinh doanh, tác động rất lớn đến doanh nghiệp.

Tính đến tháng 10/2018, tất cả các bộ, ngành đều hoàn thành chỉ tiêu cắt giảm ít nhất 50% điều kiện kinh doanh thuộc lĩnh vực mình quản lý.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI, năm 2018, cải cách về điều kiện kinh doanh diễn ra mạnh mẽ và thực chất. Ở một số ngành, cải cách còn mang tính bước ngoặt.

Tuy nhiên, theo đại diện VCCI, mức độ cởi mở của các bộ, ngành khi cắt giảm điều kiện kinh doanh rất khác nhau. Có bộ công khai tham vấn cộng đồng doanh nghiệp và chuyên gia, song có bộ lại âm thầm cắt giảm.

Bên cạnh đó, vẫn tồn tại nhiều điều kiện kinh doanh bất hợp lý như: điều kiện kinh doanh đại lý tàu biển, điều kiện kinh doanh dịch vụ kế toán, điều kiện kinh doanh rượu… chưa được cắt giảm, do nằm ở các luật, không thể sửa ngay được… can thiệp quá nhiều vào quyền kinh doanh của doanh nghiệp.

Về cắt giảm thủ tục hành chính, VCCI đánh giá việc cắt giảm này chưa thực chất. nhiều văn bản mới ban hành có khá nhiều điểm liên quan đến quy định của thủ tục hành chính, khiến cho trình tự phực tạp, thiếu các mốc thời gian và thời hạn giải quyết thủ tục còn dài.

Đáng chú ý, trong hoạt động kiểm tra chứng nhận sự phù hợp còn cho thấy sự độc quyền, thiếu minh bạch.

“Có một số ít tổ chức được quyền chứng nhận sự phù hợp, hoặc các tổ chức do bộ chỉ định… dẫn đến tình trạng độc quyền. Điển hình như chứng nhận sự phù hợp trong lĩnh vực phân bón. Một số trường hợp khác vẫn do cơ quan nhà nước đứng ra kiểm tra như: kiểm dịch thực vật xuất nhập khẩu… gây khó khăn cho doanh nghiệp”, ông Tuấn nói.

Theo kinh nghiệm quốc tế, cơ quan nhà nước chỉ nên ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn và giám sát, còn việc thực hiện nên do các tổ chức độc lập làm. Để đảm bảo chất lượng và tính minh bạch, các tổ chức này cần đáp ứng các tiêu chí rõ ràng, minh bạch.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, hoạt động rà soát các điều kiện kinh doanh nên được tiến hành thường xuyên và trong quá trình đó cần tham vấn rộng rãi các đối tượng chịu tác động, đặc biệt là doanh nghiệp. Phạm vi rà soát không chỉ giới hạn ở cấp nghị định mà nên mở rộng ra cả cấp luật và kiến nghị sửa luật.

Đối với các hoạt động cải cách thủ tục hành chính, cần thực hiện đồng bộ, triệt để giữa các cơ quan nhà nước, từ trung ương đến địa phương; có cơ chế để kiểm soát hiệu quả các quy định về thủ tục hành chính trong các văn bản quy phạm phát luật…

Chia sẻ ý kiến tại hội thảo, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) Phan Đức Hiếu cho rằng, những rà soát, sửa đổi thời gian qua, mới chỉ dừng lại ở việc gỡ bỏ rào cản kinh doanh. Đây là việc tất yếu phải làm, nhưng chưa có các động thái để thúc đẩy kinh doanh.

Mặt khác, động lực cải cách vừa qua đều xuất phát từ Chính phủ. Phải làm gì nếu động lực này không còn. Bên cạnh đó, việc kiểm soát chất lượng kinh doanh cũng vẫn là thách thức.

“Có những Nghị định dài 30 trang, nhưng chỉ có 2 điều về điều kiện kinh doanh, chúng ta mới chỉ đang cắt bỏ một phần rất nhỏ. Còn đó vô số phụ lục cần tiếp tục tháo gỡ”, ông Hiếu nói.

Đại diện CIEM kiến nghị, cần thay đổi cách tiếp cận về cải thiện môi trường kinh doanh. Chính phủ nên bãi bỏ hàng loạt điều kiện kinh doanh như: các điều kiện phải được tập huấn bởi cơ quan nhà nước, dành cho các tổ chức có thể tập huấn chất lượng hơn; cấp chứng chỉ hành nghề tại cơ quan nhà nước; bãi bỏ điều kiện phải có 3 năm kinh nghiệm mới được làm quản lý… Đồng thời, cần đầu tư cả về nhân lực, tài chính cho quá trình chính sách để khi ban hành thực sự có chất lượng…/.