Giá dầu đã tăng 5% sau khi Iran tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào các căn cứ quân sự của Mỹ ở Iraq để trả đũa việc Tướng Qasem Soleimani, Tư lệnh lực lượng đặc nhiệm Quds của Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran bị sát hại, nhưng đến chiều ngày 8/1, giá dầu đã đảo chiều, giao dịch ở mức thấp hơn so với trước khi xảy ra vụ ám sát. Dưới đây là những lý do các chuyên gia kinh tế đưa ra để giải thích về hiện tượng này:
* Cuộc khủng hoảng sẽ lắng dịu đi
Giá dầu trong những ngày tới sẽ phụ thuộc rất nhiều vào việc Mỹ phản ứng như thế nào. Nhiều thương nhân cho rằng việc Mỹ quyết định không tấn công đáp trả ngay lập tức sau các cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran là một dấu hiệu cho thấy Washington không muốn leo thang tình hình thành một cuộc xung đột toàn diện.
Một thương nhân cao cấp của một công ty buôn bán hàng hóa lớn dự báo sẽ có một giai “đoạn tương đối bình lặng” với việc Iran dường như đã giải quyết được việc phải đáp trả đủ mạnh để đáp ứng yêu cầu trả thù cho cái chết của Tướng Soleimani trong nước, nhưng không gây ra một phản ứng quân sự tức thì của Mỹ.
Bob McNally, cựu Cố vấn của Nhà Trắng và là người đứng đầu công ty tư vấn năng lượng Rapidan, đồng ý rằng dường như các cuộc tấn công bằng tên lửa của Iran đã được lên kế hoạch để cố tránh giết lính Mỹ. Tuy nhiên, ông cũng cảnh báo rằng cuộc tấn công này có thể chưa phải là dấu chấm hết cho hoạt động trả thù của Iran.
* Các công ty vận tải dầu thực hiện chính sách “chờ xem”
Mặc dù các cuộc tấn công của Iran không nhằm vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ, nhưng thị trường năng lượng vẫn chưa thoát khỏi tình trạng không an toàn. Saudi Arabia, nước xuất khẩu dầu lớn nhất thế giới và là đồng minh quan trọng của Mỹ, đã tạm đình hoãn việc vận chuyển dầu qua eo biển Hormuz, nơi 20% nguồn cung dầu toàn cầu đi qua hàng ngày.
Năm ngoái, các tàu chở dầu trên vịnh Ba Tư đã trở thành mục tiêu tấn công với nghi ngờ rằng Iran thực hiện các cuộc tấn công này nhằm đáp lại việc Mỹ áp đặt các lệnh trừng phạt đối với xuất khẩu dầu của Iran. Tehran cũng bị Mỹ cáo buộc đã tấn công các cơ sở xử lý dầu của Saudi Arabia hồi tháng 9/2019.
Các nhà môi giới tàu cho biết các nhà khai thác tàu chở dầu khác cũng đang thực hiện các biện pháp phòng ngừa, chẳng hạn như chỉ đi qua eo biển này vào ban ngày. Tuy nhiên, công ty điều hành tàu chở dầu lớn nhất thế giới Frontline cho biết đang theo dõi tình hình một cách chặt chẽ và chưa “đình chỉ các giao dịch trong khu vực này”.
Ông Richard Matthews, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tại công ty môi giới tàu Gibson, nói: “Tôi nghĩ rằng rất nhiều người đang chờ đợi xem liệu có bất kỳ cuộc tấn công hay sự liên quan trực tiếp nào đến tàu chở dầu hay không. Ngoài nguy cơ đã tăng cao rõ rệt, hầu hết mọi người đều ở chế độ chờ xem”.
* OPEC và các đồng minh có thể tăng nguồn cung
Phản ứng có chừng mực của thị trường dầu mỏ đối với sự gia tăng căng thẳng ở Trung Đông, một phần vì bất kỳ sự căng thẳng nào của nguồn cung, hiện tại, chủ yếu là giả tạo. Tổ chức Các nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) và các đồng minh như Nga đã cắt giảm sản lượng trong gần như suốt 3 năm qua nhằm đối phó với việc sản lượng dầu đá phiến của Mỹ tăng.
Nếu giá dầu tăng quá cao, Tổng thống Donald Trump sẽ gây áp lực đối với các đồng minh trong OPEC, như Saudi Arabia và UAE, tăng cường sản xuất để giúp bình ổn thị trường. Trước vụ tấn công tên lửa, Tổng thống Mỹ cho biết ông đã thảo luận về giá dầu với Thứ trưởng Quốc phòng Saudi Arabia Khalid bin Salman.
Trong khi đó Iman Nasseri, Giám đốc điều hành khu vực Trung Đông của công ty tư vấn năng lượng FGE, nói: “Saudi Arabia chắc chắn có thể làm dịu thị trường bằng cách tuyên bố đơn phương tăng nguồn cung của mình. Tuy nhiên, hành động vội vàng đó sẽ là không cần thiết cho đến khi tình hình quân sự giữa Iran và Mỹ bình tĩnh trở lại”.
* Giá dầu hiện đã cao
Một số thương nhân nói rằng phản ứng hạn chế của giá dầu chỉ đơn giản là do giá dầu đã tăng mạnh trong quý IV/2019, tăng khoảng 10 USD khi những lo ngại về khả tăng trưởng toàn cầu yếu và chiến tranh thương mại Mỹ-Trung lắng dịu đi.
Các quỹ đầu tư mạo hiểm đã đặt cược rất lớn vào việc giá dầu tăng nên có thể không mấy hứng thú tiếp tục mở rộng đầu tư nếu không có bằng chứng nguồn cung thực sự gián đoạn.
Bjarne Schieldrop, nhà phân tích hàng hóa tại ngân hàng SEB của Na Uy, cho biết: “Nguồn cung dầu không mất đi một giọt nào do những sự cố gần đây và đây là lý do tại sao giá dầu giảm trở lại nhanh chóng như vậy”.
* Giá cao hơn, nhưng nguồn cung lớn hơn
Mỗi nhà kinh doanh dầu mỏ đều có phép tính đơn giản, đó là điều gì dần trở nên phù hợp hơn với sự nổi lên của ngành công nghiệp dầu đá phiến Mỹ.
Mặc dù tốc độ tăng trưởng của dầu đá phiến được dự báo sẽ chậm lại trong năm nay, do các công ty ưu tiên việc tạo ra tiền mặt hơn là tăng cường khai thác, nhưng giá dầu cao hơn có thể dẫn đến phản ứng mau lẹ của ngành công nghiệp dầu đá phiến nhằm tăng sản lượng. Điều đó có thể làm giảm sự nhiệt tình của các nhà đầu cơ dầu mỏ./.