Nguyên nhân, dấu hiệu ô tô mất phanh và cách xử lý

Vụ tai nạn tại ngã tư đường Xuân La - Võ Chí Công (Hà Nội) khiến nhiều người bị thương. Ảnh: TTXVN

Vụ tại nạn giao thông liên hoàn nghiêm trọng xảy ra vào chiều 5/4 tại ngã tư Võ Chí Công - Xuân La do một chiếc ô tô đâm liên tiếp vào 17 xe máy, xe đạp làm nhiều người bị thương. Nguyên nhân ban đầu có thể là do ô tô bị mất phanh, mất lái gây ra vụ tan nạn giao thông kể trên.

Sau đây là một số nguyên nhân, dấu hiệu nhất biết khi ô tô bị mất phanh và cách xử lý.

Ô tô đang di chuyển mà mất phanh là một trong những tình huống nguy hiểm có thể xảy ra. Nếu nắm được kỹ năng xử lý nhanh khi ô tô bị mất phanh sẽ giúp người lái giải quyết tình huống hiệu quả. Để tránh tình huống ô tô bị mất phanh, lái xe cần tìm hiểu các nguyên nhân ô tô mất phanh để có biện pháp xử lý và thao tác đúng kỹ thuật. Một số nguyên nhân ô tô mất phanh như sau:

Mất áp suất dầu phanh

Một trong những lý do phổ biến nhất là mất áp suất dầu phanh. Phanh ô tô hoạt động dựa vào áp suất thủy lực bên trong hệ thống. Nếu bị rò rỉ dầu phanh trong đường ống dẫn dầu phanh hay xi lanh thì hệ thống phanh sẽ không đủ áp lực để thực hiện việc giảm tốc. 

Hậu quả là phanh bị chậm, quãng đường phanh dài hoặc thậm chí mất phanh. Thông thường khi gặp tình huống mất áp suất dầu phanh, đèn báo lỗi phanh sẽ bật sáng để cảnh báo người lái.

Rò rỉ dầu phanh

Để kiểm tra xe ô tô mất phanh có phải do nguyên nhân này hay không, người lái cần kiểm tra bình chứa dầu phanh. Nếu mức dầu quá thấp báo hiệu tình trạng rò rỉ dầu nghiêm trọng. Lúc này, người lái cần tiến hành rà soát lại toàn bộ hệ thống phanh để tìm ra nơi bị rò rỉ và cách khắc phục.

Hiện tượng rò rỉ dầu phanh có thể do phớt cao su làm kín của hệ thống phanh bị vỡ hoặc đường ống dẫn dầu bị gỉ. Trong trường hợp này, người lái cần đưa xe đến trung tâm bảo trì để xử lý triệt để.

Không khí lọt vào hệ thống phanh

Nếu đạp phanh mà thấy phanh yếu hoặc không hiệu quả thì có thể là do có không khí trong hệ thống phanh. Khi không khí lọt vào đường ống dẫn dầu phanh sẽ dẫn tới tắc nghẽn đường ống, khiến xe không tạo đủ áp suất để hệ thống phanh hoạt động. Cách xử lý nhanh trong trường hợp này là xả gió hệ thống phanh để loại bỏ các bọt khí.

Phanh ABS bị lỗi

Một trường hợp khá hiếm gặp khiến xe ô tô mất phanh là phanh ABS bị lỗi. Phanh ABS là hệ thống hỗ trợ chống bó cứng phanh, giúp đảm bảo an toàn khi xe phanh gấp. Hệ thống này được trang bị trên hầu hết các dòng ô tô hiện đại. Đôi khi hệ thống ABS lỗi làm ngăn cản van nạp/xả thực hiện thao tác đóng/mở khiến xe bị mất phanh.

Thói quen lái xe không tốt

Một trong những thói quen của tài xế như đạp phanh liên tục trong thời gian dài dễ khiến bố phanh bị cháy, dẫn đến phanh hoạt động kém hiệu quả, thậm chí xe mất phanh. Do đó, lái xe không nên đạp phanh liên tục trong thời gian dài mà nên gài về số thấp kết hợp phanh để giảm tốc độ xe.

Lái xe cần thường xuyên kiểm tra hệ thống phanh của ô tô.

Các dấu hiệu ô tô mất phanh

Để kịp thời khắc phục tình trạng ô tô bị mất phanh, tài xế cần lưu ý các dấu hiệu nhận biết cơ bản sau:

Đạp phanh không nhả (bó phanh): Dấu hiệu này cho thấy lò xo kéo hoặc lò xo hồi vị các má phanh bị hỏng, kẹt xi lanh bánh xe, xi lanh tổng phanh bị hỏng, hoặc ô tô mất phanh do các thao tác sai của tài xế như phanh tay điều chỉnh sai, hành trình của chân phanh không đúng…

Đạp phanh thấy nặng: Hệ thống phanh trên các dòng ô tô hiện đại thường dùng trợ lực chân không để giảm vất vả cho người lái khi đạp chân phanh. Do đó, nguyên nhân gây đạp phanh thấy nặng có thể do trợ lực phanh bị hỏng.

Đạp phanh hết cỡ nhưng xe không dừng: trường hợp này thường xảy ra với các dòng ô tô trang bị phanh tang trống. Tình trạng này thường do cần đẩy piston xi lanh chính bị cong, thiếu dầu hoặc má phanh quá mòn.

Đạp phanh có tiếng kêu ken két: tài xế khi đạp phanh thường xuyên nghe thấy tiếng kêu có thể là dấu hiệu cho thấy má phanh bị mòn, cần thay thế.

Cách xử lý nhanh khi ô tô mất phanh

Khi gặp tình huống ô tô mất phanh, giữ bình tĩnh là yếu tố quan trọng tiên quyết. Sự hoảng loạn, luống cuống khi phát hiện xe ô tô bị mất phanh chỉ khiến lái xe không thể xử lý mọi chuyện một cách chính xác.

Tuyệt đối không tắt máy

Khi ô tô bị mất phanh tuyệt đối không tắt máy xe bởi điều này đồng nghĩa tắt trợ lực vô lăng. Lúc này, người lái không thể điều khiển xe trong khi đang di chuyển ở tốc độ cao dẫn tới mất kiểm soát, xe sẽ rơi vào trạng thái chạy tự do theo quán tính, tiềm ẩn nhiều nguy hiểm.

Quan sát và bật đèn cảnh báo khẩn cấp

Ngay khi nhận thấy ô tô mất phanh, tài xế cần bật đèn cảnh báo đồng thời quan sát diễn biến phía trước và sau xe để tránh gây va chạm. Trong trường hợp trên xe có người ngồi ghế phụ hoặc ghế sau thì nên báo hiệu cho các phương tiện khác bằng cách hét to, vẫy khăn...

Thử phanh khẩn cấp

Nếu xe được trang bị hệ thống phanh khẩn cấp, tài xế hãy sử dụng để xử lý ô tô bị mất phanh. Lưu ý tài xế nên kéo phanh khẩn cấp nhẹ nhàng, từ từ nhưng đủ lực. Việc kéo phanh khẩn cấp quá mạnh, quá nhanh có thể làm khóa bánh, gây hiện tượng trượt, mất lái.

Thử đạp phanh liên tục

Dù xe ô tô bị mất phanh, nhưng tài xế vẫn nên thử đạp phanh liên tục vì có thể xe chỉ bị mất áp suất dầu phanh tạm thời. Nếu đạp phanh liên tục có thể giúp lấy lại được áp suất dầu phanh.

Ngoài ra, nếu đạp phanh mà bàn đạp bị cứng, không thể đạp hết hay đạp sâu thì nguyên nhân ô tô mất phanh có thể do vật cản như chai nước, vỏ hộp rơi vào phần bàn đạp, hoặc vướng thảm sàn. Khi đó, tài xế chỉ cần dùng chân đá vật cản ra và xe trở lại bình thường.

Sử dụng phanh tay khi bị mất phanh ô tô.

Sử dụng phanh tay

Ngoài phanh chân, ô tô còn được trang bị hệ thống phanh tay. Phanh tay được thiết kế để sử dụng khi xe dừng hẳn, nhưng trong trường hợp khẩn cấp vẫn có thể dùng phanh tay để tạo lực hãm.

Tuy nhiên, nếu tài xế sử dụng phanh tay để xử lý nhanh khi ô tô mất phanh cần lưu ý chỉ áp dụng khi xe đang chạy ở tốc độ rất thấp. Sử dụng phanh tay khi xe đang chạy ở tốc độ cao có thể khiến xe bị khóa bánh, mất độ bám, bị trượt dài trên đường, dẫn tới các tình huống nguy hiểm như mất lái, xe bị văng. 

Bên cạnh đó khi kéo phanh tay, lái xe nên chú ý dùng đủ lực, không được quá nhanh hay quá mạnh, kết hợp phanh theo ngưỡng, vừa phanh vừa thả và chú ý nếu thấy xe có dấu hiệu mất lái thì nên nhả phanh tay ra ngay.

Chuyển xe về số thấp khi xe ô tô bị mất phanh

Một cách xử lý khác khi ô tô bị mất phanh hiệu quả là tận dụng phanh động cơ bằng việc chuyển xe về số thấp. Đối với xe hộp số tự động, người lái chỉ cần chuyển sang chế độ bán tự động, chế độ số thấp hoặc chuyển số qua lẫy chuyển số trên vô lăng. Với xe hộp số sàn, người lái chỉ cần chuyển cần số về số 1 hoặc 2.

Tuy nhiên, nếu xe đang chạy tốc độ cao đột ngột bị ép về số thấp có thể khiến xe bị vỡ máy, làm phá hủy hệ thống truyền động. Do đó, lái xe không nên cho xe về số thấp ngay từ đầu. Thay vào đó, lái xe nên chuyển số theo từng cấp hoặc 2 cấp, chẳng hạn xe đang ở số 5 thì có thể về số 4 hoặc 3, khi xe ổn định hơn thì tiếp tục về số 2 hoặc số 1.

Chủ động va chạm để xử lý ô tô bị mất phanh

Khi xe ô tô bị mất phanh, người lái nên cố gắng đưa xe vào các con đường vắng, đường gồ ghề, nhiều sỏi đá… để xe giảm tốc hoặc kết hợp dùng cách đánh võng.

Trong trường hợp bất khả kháng, tài xế có thể lựa chọn cách xử lý cuối cùng là đâm xe vào vật cản để xe dừng lại, chú ý quan sát chọn các vật cản như bụi cây, vũng nước, dải phân cách, cho xe lao xuống ruộng… tránh các khu dân cư đông đúc, nhà cửa./.