Quảng Ninh hướng tới hệ sinh thái công nghiệp xanh

Với tầm nhìn phát triển bền vững, Quảng Ninh đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2030, toàn bộ khu công nghiệp và khu kinh tế trên địa bàn đạt chuẩn xanh, vận hành theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Đây được coi là trụ cột trong chiến lược tăng trưởng mới, giúp địa phương nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) chất lượng cao.

Một khu công nghiệp tại Quảng Ninh. Ảnh: Hoàng Hiếu - TTXVN

Hiện tại, phần lớn dự án mới của tỉnh tập trung tại các khu công nghiệp, khu kinh tế ven biển như Quảng Yên, Hải Hà, Vân Đồn là những khu vực được quy hoạch phát triển theo tiêu chí xanh, thông minh và bền vững. Theo các chuyên gia, việc phát triển khu công nghiệp xanh theo tiêu chuẩn ESG (môi trường - xã hội - quản trị) đang là xu hướng tất yếu toàn cầu, không chỉ giới hạn ở hạ tầng thân thiện môi trường mà còn đòi hỏi thay đổi trong quản trị và bảo đảm phúc lợi cho người lao động.

Thống kê cho thấy, Quảng Ninh có 8 khu công nghiệp, 2 khu kinh tế ven biển và 3 khu kinh tế cửa khẩu. Dù chưa có mô hình nào đạt chuẩn sinh thái toàn diện, nhiều doanh nghiệp hạ tầng đã tiên phong chuyển đổi. Khu công nghiệp Bắc Tiền Phong, AMATA được quy hoạch theo hướng sinh thái; khu công nghiệp Đông Mai, Texhong Hải Hà vận hành hệ thống xử lý nước thải tự động; Công ty Shinec tại Đầm Hà B triển khai giám sát phát thải trực tuyến theo thời gian thực.

Đặc biệt, tỉnh duy trì 100% khu công nghiệp có hệ thống xử lý nước thải tập trung đạt chuẩn, tổng công suất 65.400 m³/ngày đêm. Nhiều khu công nghiệp đã đầu tư nâng cấp hạ tầng môi trường đáng kể như Texhong Hải Hà (15.000 m³/ngày đêm, quan trắc tự động liên tục) hay Bạch Đằng (mở rộng từ 8.000 lên 12.000 m³/ngày đêm).

Cùng với việc cải thiện hạ tầng, Quảng Ninh trở thành điểm đến của nhiều tập đoàn công nghệ cao như Foxconn, TCL, Jinko, Autoliv, Texhong, Thành Công... Những dự án này không chỉ tạo việc làm mà còn thúc đẩy địa phương nâng cao tiêu chuẩn môi trường, đáp ứng yêu cầu xanh từ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Xác định kinh tế tuần hoàn là nền tảng, Quảng Ninh còn khuyến khích khởi nghiệp trong lĩnh vực tái chế, nghiên cứu vật liệu xây dựng từ chất thải rắn, tro xỉ và đất đá mỏ. Ban Quản lý Khu kinh tế tỉnh đang triển khai Chương trình hành động số 572/CTr-UBND (2023) theo Nghị quyết 10-NQ/TW về định hướng chiến lược địa chất, khoáng sản và công nghiệp khai khoáng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; rà soát toàn bộ hệ thống xử lý nước thải, khí thải, chất thải rắn, đồng thời lập kế hoạch nâng cấp hạ tầng môi trường theo tiêu chí khu công nghiệp xanh.

Nhờ môi trường đầu tư ổn định và hệ sinh thái công nghiệp ngày càng hoàn thiện, đến hết tháng 7 năm 2025, Quảng Ninh đã thu hút tổng vốn FDI đạt 306,3 triệu USD với 14 dự án mới và 12 dự án tăng vốn. Vốn đầu tư trong nước ngoài ngân sách đạt hơn 136.900 tỷ đồng, gấp 14,2 lần so với cùng kỳ năm trước. Tổng cộng có 62 dự án mới; trong đó, nhiều dự án công nghiệp lớn tại các khu kinh tế trọng điểm, cùng 142 dự án điều chỉnh với tổng vốn tăng hơn 57.000 tỷ đồng.

Mới đây, Quảng Ninh tiếp tục ghi dấu ấn khi trao giấy chứng nhận cho hai dự án đầu tư tại phường Móng Cái 3 với tổng vốn gần 1.200 tỷ đồng,gồm: Dự án hạ tầng kỹ thuật Cụm công nghiệp Hải Yên (hơn 1.142 tỷ đồng) do Công ty CP Xuất nhập khẩu quốc tế Tân Đại Dương làm chủ đầu tư và Dự án chế biến, bảo quản thủy hải sản (52 tỷ đồng) của Công ty TNHH MTV Mai Hà. Cả hai dự án đều được định hướng áp dụng công nghệ thân thiện môi trường, tiết kiệm năng lượng ngay từ khâu thiết kế.

Bà Phạm Thị Hoa Hiên, Giám đốc Công ty cổ phần Xuất nhập khẩu quốc tế Tân Đại Dương cho biết: Công ty đang đẩy nhanh việc thực hiện các thủ tục pháp lý, triển khai dự án theo đúng mục tiêu, kế hoạch. Dự kiến vào tháng 6/2026, Cụm công nghiệp Hải Yên sẽ hoàn thành giải phóng mặt bằng, khởi công dự án.

Đặc biệt, trong chiến lược phát triển công nghiệp, Quảng Ninh tập trung quy hoạch, đầu tư bài bản vào các khu kinh tế ven biển và khu vực có tiềm năng logistics. Khu kinh tế ven biển Quảng Yên có quy mô hơn 13.300 ha, thu hút 24 dự án mới (23 dự án FDI) với tổng vốn gần 1,34 tỷ USD, là điểm đến của nhiều tập đoàn toàn cầu như Foxconn, IKO Thompson, Tenma, Yaskawa...

Khu kinh tế Vân Đồn được định hướng trở thành trung tâm công nghiệp - dịch vụ -giải trí cao cấp thu hút hơn 60 dự án với tổng vốn đăng ký khoảng 63.000 tỷ đồng, tạo nền tảng cho sự bứt phá dài hạn. Còn tại khu công nghiệp Hải Hà, tỉnh đang xem xét triển khai Tổ hợp kinh tế tuần hoàn năng lượng xanh GH2 trị giá 5 tỷ USD, hướng tới sản xuất hydrogen và sản phẩm năng lượng tái tạo phù hợp định hướng công nghiệp bền vững.

Không chỉ tập trung ven biển, Quảng Ninh còn phát triển khu kinh tế cửa khẩu như Móng Cái, Hoành Mô – Đồng Văn, Bắc Phong Sinh. Mô hình gắn công nghiệp với logistics và kinh tế cửa khẩu giúp tỉnh khai thác lợi thế địa lý, tăng cường kết nối với Trung Quốc và khu vực Đông Bắc Á. Cùng đó, tỉnh xác định công nghiệp là trụ cột tăng trưởng, ưu tiên phát triển các ngành công nghệ cao, thân thiện môi trường và tiết kiệm năng lượng. Đồng thời, tỉnh cam kết cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, đẩy nhanh cải cách hành chính và đồng hành cùng doanh nghiệp trong suốt quá trình triển khai dự án.

Để hiện thực hóa mục tiêu xanh hóa toàn diện, Quảng Ninh đã và đang triển khai loạt quy hoạch chiến lược Quy hoạch chung Khu kinh tế ven biển Quảng Yên đến năm 2050; Quy hoạch Khu kinh tế cửa khẩu Bắc Phong Sinh đến năm 2045; điều chỉnh Quy hoạch Khu kinh tế Hoành Mô – Đồng Văn; hoàn thành 19/22 đồ án phân khu tại Khu kinh tế cửa khẩu Móng Cái.

Các quy hoạch này được tích hợp yếu tố môi trường ngay từ khâu thiết kế, hướng tới tiết kiệm chi phí vận hành, giảm phát thải và tăng khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Việc áp dụng tiêu chuẩn ESG vào đầu tư hạ tầng được tỉnh coi là tiêu chí quan trọng khi lựa chọn nhà đầu tư.

Bên cạnh đó, Quảng Ninh tập trung đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho công nghiệp xanh. Tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2025 có 87,5% lao động qua đào tạo, hướng tới trên 90% vào năm 2030, đáp ứng nhu cầu nhân lực kỹ thuật trong các ngành điện tử, bán dẫn, công nghệ sinh học, vật liệu mới, năng lượng tái tạo và công nghiệp phụ trợ.

Một số doanh nghiệp trong tỉnh cũng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ xanh trong sản xuất. Tiêu biểu, Tổ hợp Gốm Đất Việt đã nghiên cứu, áp dụng thành công công nghệ nghiền khô siêu mịn kết hợp bài phối liệu siêu mịn, nâng chất lượng gạch ngói đất sét nung cao cấp lên tầm thế giới – minh chứng cho hướng đi công nghiệp hiện đại, thân thiện môi trường.

Với định hướng phát triển công nghiệp xanh, gắn với cải cách hành chính và hoàn thiện hạ tầng chiến lược, Quảng Ninh đang dần trở thành trung tâm công nghiệp mới của miền Bắc. Tỉnh khẳng định kiên định mục tiêu phát triển các khu kinh tế, khu công nghiệp trở thành động lực tăng trưởng mới, đồng thời giữ vững cam kết không đánh đổi môi trường lấy tăng trưởng.

Theo đó, đến năm 2030, toàn bộ khu công nghiệp và khu kinh tế của Quảng Ninh dự kiến đạt chuẩn xanh, góp phần củng cố vị thế trung tâm công nghiệp dịch vụ vùng Đông Bắc, khẳng định vai trò đầu tàu trong tiến trình chuyển đổi xanh của Việt Nam hướng tới nền kinh tế carbon thấp và phát triển bền vững.