Tiếp cận cách quản lý dựa vào cộng đồng trong phát triển nông thôn

Chiều 16/8, tại Hà Nội, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức Tọa đàm "Phát huy vai trò cộng đồng trong thực hiện Chiến lược phát triển nông nghiệp, nông thôn".

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, để ngành nông nghiệp phát triển bền vững phải bắt đầu phát huy từ nội lực người dân. Từ sáng kiến người dân, cộng đồng để thu hút nguồn lực bên ngoài. Phương thức tiếp cận đối với cộng đồng trong phát triển nông nghiệp, nông thôn không phải là một mô hình, thiết chế mà là tư duy, cách tiếp cận mới; trong đó cộng đồng được trao quyền tự chủ và những yếu tố bên ngoài chỉ góp phần hỗ trợ thêm.

Bộ trưởng Lê Minh Hoan kỳ vọng bên cạnh công tác quản lý dựa vào công cụ pháp luật, thể chế, giờ đây có thể tiếp cận cách quản lý dựa vào cộng đồng.

Để có thể phát triển được các mô hình cộng đồng hoạt động hiệu quả, ông Cao Đức Phát, nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chủ tịch Viện Nghiên cứu lúa gạo quốc tế (IRRI) cho rằng, cần có nhận thức rõ ràng và đúng đắn trong các cộng động về mục tiêu hướng đến. Các lãnh đạo địa phương cũng phải quan tâm, ủng hộ bởi đây là yếu tố quan trọng, tạo thuận lợi cho các cộng đồng phát triển.

Bên cạnh đó, có định hướng rõ ràng, từ cấp Trung ương đến cơ sở, đến từng thôn, xóm để có thể phát triển đúng hướng. Xây dựng cộng đồng cần có cán bộ, nhân lực nòng cốt, những nhân tố này phải có tâm huyết và được đào tạo, có kiến thức.

Yếu tố quan trọng nữa để phát triển các mô hình cộng đồng là có môi trường chính sách, pháp lý thuận lợi; trong đó quan tâm đến việc trao quyền cho các cộng đồng để bà con có thể phát huy khả năng của mình.

Chuyên gia nông nghiệp Hoàng Trọng Thủy đề xuất xây dựng mô hình cộng đồng thì Nhà nước cần xác định đây là chương trình và có cơ chế, chính sách hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế cộng đồng. Nếu không phải là chương trình mà chỉ đầu tư theo gói hỗ trợ thì sẽ không bền vững. Đồng thời, phải có cán bộ được đào tạo và trước tiên là thay đổi tư duy cán bộ, chứ không phải tư duy của người dân, nhất là sự vào cuộc của các tổ chức chính trị.

“Không nên tham làm lớn, cần nghĩ rằng phát triển cộng đồng nên dựa trên ba trụ cột chính “Sống tình nghĩa - Tự tin để hòa nhập - Tăng cường hợp tác”. Phát triển hợp tác xã sẽ là cơ sở tốt nhất để thực hiện nguyện vọng của người dân", ông Hoàng Trọng Thủy nói.

Từ thực tế địa phương, ông Nguyễn Thiên Văn, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đắk Lắk cho rằng, để xây dựng được mô hình cộng đồng tốt không thể quên sự liên kết và giúp đỡ nhau về phát triển kinh tế, đặc biệt những vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Đơn cử tại Đắk Lắk, nơi đang chủ trương xây dựng những vùng nguyên liệu lớn, giúp người dân có nghề và ổn định sản xuất. Nhu cầu đảm bảo cuộc sống là rất cấp bách với đại bộ phận người dân. Bên cạnh những mô hình văn hóa, du lịch, phát triển cộng đồng thì rất cần sự ổn định từ sinh kế; trong đó không thể không kể tới vai trò của nông nghiệp.

Tại Tọa đàm, ông Trần Phú Hậu, xã Mỹ Xương, huyện Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp đã giới thiệu về mô hình sản xuất nông nghiệp theo hướng đa tầng gắn với du lịch cộng đồng trải nghiệm nông nghiệp của Minh Tâm hội quán xã Mỹ Xương.

Đến nay, hơn 80 thành viên của hội quán tham gia sinh hoạt định kỳ hàng tháng đã khẳng định được vai trò của mình trong việc tập hợp nông dân cùng nhau bàn bạc về thực hiện chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp, phát triển kinh tế gia đình. Các thành viên cùng chia sẻ cách trồng xoài hữu cơ, xử lý ra quả trái vụ, cách phòng trừ sâu bệnh trên vườn xoài, nhất là áp dụng quy trình sản xuất theo hướng VietGAP, GlobalGAP và hỗ trợ nhau nhiều mặt trong đời sống.

Không chỉ có sản xuất xoài độc canh mà hội quán còn sản xuất, phát triển kinh tế theo hướng tích hợp đa giá trị. Như với 5.000m2 vườn xoài nhà ông Hậu vừa sản xuất xoài an toàn theo hướng hữu cơ vừa tận dụng những khoảng trống để trồng rau nuôi thỏ, lấy phân thỏ ủ phân hữu cơ bón lại cho cây xoài; dưới ao tận dụng phế phẩm từ trái xoài để nuôi ốc bươu đen tăng thu nhập.

Tháng 7/2022, Mỹ Xương đã ra mắt mô hình du lịch cộng đồng trải nghiệm nông nghiệp với 4 hộ tham gia, phục vụ du khách tham quan trải nghiệm sản xuất nông nghiệp./.