Từ khắc phục thiệt hại đến củng cố năng lực chống chịu thiên tai

Lũ chồng lũ, mưa vượt lịch sử tại nhiều tỉnh phía Bắc không chỉ gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản. Bên cạnh việc rút ra những bài học kinh nghiệm từ cơn bão số 11, cần thiết đặt ra yêu cầu nâng cấp năng lực phòng, chống thiên tai theo hướng chủ động và bền vững hơn.

Như Thứ Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp chỉ ra, các Bộ, ngành và địa phương tổ chức thực hiện và tăng cường kiểm tra thực hiện nghiêm túc các quy hoạch liên quan đến đê điều, phòng chống thiên tai, quy hoạch phát triển kinh tế xã hội,… trong đó đặc biệt tập trung rà soát lại quy hoạch phòng, chống lũ, quy hoạch đê điều; đầu tư, nâng cấp hệ thống đê điều, hồ đập, công trình cơ sở hạ tầng khác có trọng tâm, trọng điểm...

* Đợt thiên tai nghiêm trọng, lũ chồng lũ

Đánh giá về hoàn lưu bão số 11, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp cho rằng: Đây là một trong những đợt thiên tai nghiêm trọng, lũ chồng lũ trên diện rộng ở nhiều tỉnh phía Bắc; xảy ra gần như đồng thời các loại hình thiên tai đặc biệt nguy hiểm như lũ lớn, đặc biệt lớn, vượt lịch sử... Song với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và toàn dân, sự giúp đỡ lẫn nhau... đã góp phần góp phần giảm thiểu thiệt hại. 

Bão số 11 không gây gió mạnh trên biển và đất liền nước ta (tại Quảng Ninh, Lạng Sơn chỉ bị ảnh hưởng gió mạnh cấp 6-7, giật cấp 8). Tuy nhiên, hoàn lưu bão kết hợp với đới gió Đông Nam của áp cao cận nhiệt đới đã gây mưa rất lớn với tổng lượng mưa từ 200-400mm trong đêm 6 và ngày 7/10 tại các tỉnh phía Đông Bắc Bộ như Lạng Sơn, Cao Bằng, Thái Nguyên, Bắc Ninh và Hà Nội, đặc biệt, tỉnh Thái Nguyên có tổng lượng mưa 300-400mm, cá biệt một số nơi trên 560mm.

Do mưa rất lớn, tập trung trong thời gian ngắn đã làm lũ trên sông Cầu, sông Thương, sông Cà Lồ, sông Trung lên rất nhanh, trong đó 9 trạm/5 tuyến sông vượt mức lũ lịch sử.

Tính đến 13 giờ, ngày 15/10, mưa lũ sau bão số 11 đã làm 8 người chết, mất tích, 16 người bị thương, 2.150 nhà bị thiệt hại, hư hỏng; 239.240 nhà bị ngập; 33.632 ha lúa và hoa màu bị ngập úng, thiệt hại; 84 sự cố đê; 2.122 vị trí quốc lộ, tỉnh lộ bị ách tắc do sạt lở, ngập nước; 553.384 khách hàng tại các tỉnh Thái Nguyên, Bắc Ninh, Cao Bằng, Lạng Sơn bị mất điện.... Tính đến 17h ngày 14/10/2025, vẫn còn khoảng 2.580 nhà tại Bắc Ninh và Hà Nội bị ngập.

Đập thủy điện Bắc Khê 1 (thuộc xã Tân Tiến, tỉnh Lạng Sơn) dung tích khoảng 4 triệu m3, công suất 2MW bị vỡ do lưu lượng lũ về hồ tăng nhanh.

Ước tổng thiệt hại trên 16.920 tỷ đồng, riêng tỉnh Thái Nguyên là 12.200 tỷ đồng.

* Bài học kinh nghiệm và giải pháp trọng tâm

Trước thực trạng trên, những bài học kinh nghiệm trong công tác ứng phó thiên tai được Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Hiệp nêu rõ đó là, lãnh đạo Chính phủ trực tiếp có mặt tại hiện trường để chỉ đạo; các lực lượng vào cuộc... đã tạo niềm tin, phát huy tinh thần chủ động trong ứng phó mưa lũ, đồng thời tập trung, tìm mọi cách, mọi biện pháp để bảo vệ tính mạng, cuộc sống người dân là trên hết, trước hết, hạn chế tối đa số người chết, người bị thương. Biện pháp sơ tán dân đến nơi an toàn để đảm bảo an toàn tính mạng cho nhân dân là phương án hiệu quả và thiết thực nhất.

Ngoài ra, thông tin dự báo, cảnh báo phải từ sớm, từ xa, kịp thời, chính xác; cần coi trọng công tác thông tin, truyền thông, nhất là cung cấp thông tin kịp thời, chính xác về tình hình thực tế và hướng dẫn, phổ biến kỹ năng ứng phó, phòng, chống, khắc phục hậu quả mưa lũ cho người dân; vận dụng linh hoạt phương châm “4 tại chỗ” phù hợp với đặc điểm của địa phương; phát huy vai trò của lực lượng xung kích cơ sở là hết sức cần thiết, cùng với vai trò, kinh nghiệm, sự hiểu biết về thiên tai của người đứng đầu có ý nghĩa quyết định trong giảm thiểu thiệt hại do thiên tai trên địa bàn.