Vụ Tập đoàn Thuận An: Phân hóa trách nhiệm từng bị cáo để có mức án đề nghị phù hợp

Ngày 11/9, trong phần tranh luận tại phiên tòa xét xử sơ thẩm 29 bị cáo trong vụ án sai phạm xảy ra tại Tập đoàn Thuận An, đại diện Viện Kiểm sát giữ quyền công tố tại phiên tòa đã đối đáp lại những luận điểm, luận cứ mà các bị cáo, luật sư bào chữa đã nêu. Trong đó, kiểm sát viên nhấn mạnh, đây là vụ án điển hình của vi phạm về đấu thầu. Viện Kiểm sát đã nghiên cứu, phân tích kỹ mức độ hành vi của các bị cáo để phân hóa trách nhiệm cụ thể, đưa ra mức án đề nghị phù hợp.

Xem xét đầy đủ các tình tiết giảm nhẹ

Trước đó, trong phần tranh luận, hầu hết các bị cáo, luật sư bào chữa đều không có ý kiến về tội danh, song cho rằng các mức án mà đại diện Viện Kiểm sát đề nghị là cao và chưa xem xét hết các tình tiết giảm nhẹ, chưa cân nhắc vai trò, bối cảnh, tính chất phạm tội của từng bị cáo.

Đối đáp với các quan điểm bào chữa của bị cáo, luật sư, công tố viên khẳng định đã cân nhắc kỹ vai trò, tính chất, mức độ hậu quả hành vi của từng bị cáo; xem xét toàn diện, áp dụng tối đa các tình tiết giảm nhẹ… từ đó phân hóa trách nhiệm hình sự của từng bị cáo để đưa ra mức án đề nghị phù hợp. Trên thực tế, mức án đề nghị mà Viện Kiểm sát đưa ra là đã cân nhắc giảm nhẹ hình phạt cho các bị cáo.

Kiểm sát viên phân tích, trong vụ án này, 27 bị cáo bị truy tố về tội “Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng” với khung hình phạt từ 10 - 20 năm tù. Song, chỉ duy nhất bị cáo đầu vụ trong vụ án này là Nguyễn Duy Hưng (cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Thuận An) bị đề nghị từ 10 - 11 năm tù; các bị cáo còn lại bị đề nghị từ 18 tháng tù nhưng cho hưởng án treo đến 7 năm tù, trong đó có 7 bị cáo được đề nghị cho hưởng án treo.

Đối với bị cáo Lê Ô Pích (cựu Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang cũ) bị Viện Kiểm sát đề nghị từ 3 - 4 năm tù về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ”, trong khi khung hình phạt mà bị cáo bị truy tố là từ 7 - 15 năm tù.

Bị cáo Phạm Thái Hà (cựu Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội) bị Viện Kiểm sát đề nghị mức án từ 5 - 6 năm tù về tội “Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi” dù khung hình phạt truy tố bị cáo lên tới 20 năm tù hoặc tù chung thân.

Đại diện Viện Kiểm sát khẳng định vụ án Tập đoàn Thuận An là điển hình của vi phạm về đấu thầu. Theo đó, Tập đoàn Thuận An câu kết với lãnh đạo một số tỉnh, thành phố ngay từ giai đoạn chưa phát hành hồ sơ mời thầu; phía chủ đầu tư chủ động chỉnh sửa hồ sơ mời thầu phù hợp cho doanh nghiệp trúng thầu.

Về vị trí, vai trò của các bị cáo, đại diện Viện Kiểm sát cho rằng các bị cáo có sự phân công, phân nhiệm, tạo thành các mắt xích chuỗi sai phạm trong vụ án. Mỗi bị cáo thực hiện một khâu nhất định. Nhiều bị cáo thuộc các cơ quan quản lý Nhà nước thực hiện hành vi “theo chỉ đạo của lãnh đạo cấp trên”. Song, theo đại diện Viện Kiểm sát, lãnh đạo giao nhiệm vụ không đúng quy định pháp luật thì các cán bộ, nhân viên có quyền từ chối, không thực hiện nhiệm vụ.

Đối với hậu quả vụ án, đại diện Viện Kiểm sát đã thẳng thắn bác quan điểm của luật sư bào chữa khi cho rằng “các bị cáo không hề biết trước hậu quả”. Theo Cơ quan công tố, việc xác định hậu quả vụ án này là có căn cứ pháp luật. Tuy nhiên, đại diện Viện Kiểm sát cũng đề nghị Hội đồng xét xử ghi nhận và xem xét giảm nhẹ cho các bị cáo bổ sung thêm những tình tiết mới, tiếp tục tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả của vụ án… đảm bảo tính nhân văn và khoan hồng cho các bị cáo.

Đối đáp trực diện theo từng nhóm vấn đề

Đối đáp với các luật sư, bị cáo, đại diện Viện Kiểm sát đã tranh luận theo 6 nhóm vấn đề chung và 5 nhóm vấn đề cụ thể; từ đó xác định mức độ trách nhiệm của các bị cáo trong vụ án.

Cụ thể, công tố viên đã đối đáp với các bị cáo, luật sư bào chữa theo 6 nhóm vấn đề chung, gồm: Tội danh và hành vi phạm tội; Tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự; Vấn đề xác định hậu quả, thiệt hại của vụ án và mối quan hệ giữa hành vi phạm tội và hậu quả; Bối cảnh, vị trí, vai trò của các bị cáo khi thực hiện hành vi phạm tội; Vấn đề hình phạt; Vận dụng Nghị quyết 03, Nghị quyết 68 trong hoạt động xét xử.

Bên cạnh đó, công tố viên tập trung nhấn mạnh phân tích 5 nhóm vấn đề cụ thể do các bị cáo tự bào chữa, luật sư bào chữa nêu lên nhằm giảm nhẹ mức độ hành vi vi phạm cho bị cáo.

Theo đó, một số luật sư đề nghị áp dụng tình tiết giảm nhẹ "phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng" đối với các bị cáo được luật sư đánh giá là có vai trò thứ yếu, không đáng kể. Tuy nhiên, đại diện Viện Kiểm sát cho rằng hậu quả thiệt hại trong vụ án là hơn 120 tỷ đồng; trong đó dự án có mức thiệt hại thấp nhất là hơn 2 tỷ đồng, cao nhất là hơn 96 tỷ đồng. Như vậy, hành vi phạm tội của các bị cáo đều thuộc tội phạm rất nghiêm trọng. Mặc dù nhân thân các bị cáo chưa có tiền án, tiền sự nhưng các bị cáo phạm tội rất nghiêm trọng nên không thể xem xét áp dụng tình tiết giảm nhẹ "phạm tội lần đầu và thuộc trường hợp ít nghiêm trọng".

Luật sư bào chữa cho bị cáo Nguyễn Duy Hưng (cựu Chủ tịch Hội đồng quản trị Tập đoàn Thuận An) đề nghị áp dụng “hình phạt dưới mức thấp nhất của khung hình phạt” cho bị cáo Hưng. Công tố viên nhận thấy, bị cáo Nguyễn Duy Hưng phạm tội với khung hình phạt truy tố có mức án từ 10 - 20 năm tù, thiệt hại vụ án là đặc biệt lớn. Dù bị cáo và gia đình đã nộp khắc phục hậu quả, song với hành vi, vai trò của bị cáo Hưng trong vụ án, ngoài hậu quả về vật chất còn có hậu quả kéo theo một loạt cán bộ Nhà nước “nhúng chàm”… Do vậy, theo đại diện Viện Kiểm sát, việc áp dụng hình phạt từ 10 - 11 năm tù là rất khoan hồng và nhân văn đối với bị cáo.  

Cũng trong phần bào chữa, luật sư của bị cáo Vũ Hải Tùng (cựu Chi Cục trưởng Chi cục Quản lý xây dựng đường bộ, Cục Đường bộ Việt Nam) có ý kiến đề nghị áp dụng tình tiết đầu thú cho bị cáo Tùng. Theo luật sư, bị cáo Tùng đã đến Cơ quan điều tra khai báo, trình bày về hành vi phạm tội của mình từ tháng 8/2024; trong khi đó đến ngày 31/12/2024 bị cáo Tùng mới bị khởi tố bị can.

Về nội dung này, đại diện Viện Kiểm sát đã kiểm tra tài liệu trong hồ sơ vụ án thấy bị cáo Tùng khai sau khi biết Tập đoàn Thuận An bị khởi tố, điều tra nên bị cáo đã đến Cơ quan điều tra đầu thú, khai báo về hành vi phạm tội của mình. Tuy nhiên qua rà soát, đối chiếu hồ sơ vụ án, kiểm sát viên xác định bị cáo Tùng đến Cơ quan điều tra làm việc là do có triệu tập của Cơ quan điều tra. Viện Kiểm sát đã áp dụng tình tiết tích cực hợp tác, thành khẩn khai báo cho bị cáo để giảm nhẹ hình phạt đề nghị cho bị cáo. Do vậy, Viện Kiểm sát xác định không có cơ sở chấp nhận đề nghị trên của luật sư bào chữa.

Các bị cáo xin được hưởng khoan hồng của pháp luật

Trình bày lời nói sau cùng tại phiên tòa, tất cả bị cáo đều thừa nhận sai phạm, nhận thức được hậu quả hành vi vi phạm của mình và xin được hưởng khoan hồng của pháp luật.

Bị cáo Nguyễn Duy Hưng xin Hội đồng xét xử xem xét giảm nhẹ hình phạt cho các bị cáo khác trong vụ án và xin nhận trách nhiệm về hành vi của mình với vai trò là người phạm tội chính trong vụ án. Bị cáo Hưng đặc biệt xin giảm nhẹ cho bị cáo Phạm Thái Hà và xin giảm nhẹ cho các bị cáo khác là cấp dưới, nhân viên của Tập đoàn Thuận An.

Các bị cáo nguyên là cán bộ lãnh đạo như: Phạm Thái Hà, Trần Viết Cương, Phạm Hoàng Tuấn… đều trình bày về việc đã nhận thức rõ được hành vi vi phạm của mình, làm ảnh hưởng đến uy tín của Đảng, Nhà nước, cơ quan, đơn vị. Các bị cáo gửi lời xin lỗi sâu sắc đến Đảng, Nhà nước, đến cơ quan, đơn vị và mong mọi người đừng để mắc sai lầm như bị cáo mà phải trả giá bằng cả quãng đời còn lại.

Bị cáo Phạm Thái Hà xin được hưởng sự khoan hồng của pháp luật, được xem xét giảm nhẹ hình phạt để sớm trở về xã hội, chuộc lại lỗi lầm của mình.

Hội đồng xét xử quyết định nghị án kéo dài và tuyên án vào chiều 18/9.