Hé lộ nguyên nhân gây hư hỏng hoa màu ở Bản Lầu (Lào Cai)

Sau nhiều tranh cãi, chiều 30/7, tỉnh Lào Cai đã chính thức công bố kết luận nguyên nhân làm cây dứa thối và táp lá cây cối, hoa màu tại xã Bản Lầu, huyện mường Khương là do axit H2SO4, đồng (Cu), khí SO2 được thải ra từ Nhà máy luyện kim màu Lào Cai thuộc Công ty cổ phần Tứ Đỉnh. 

Theo kết luận từ cơ quan chuyên môn do Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh Lào Cai công bố trước đó, nguyên nhân làm cây cối hoa màu bị cháy táp lá, dứa bị thối tại xã Bản Lầu huyện Mường Khương tỉnh Lào Cai là do lắng đọng axit H2SO4, đồng (Cu), khí SO2. 

Ông Lê Ngọc Dương, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên môi trường tỉnh Lào Cai cho biết, có 5 căn cứ đưa ra kết luận nêu trên. Theo đó, trong giai đoạn từ tháng 6/2017 đến tháng 11/2018, mặc dù UBND tỉnh lào Cai không cho sản xuất nhưng công ty này vẫn hoạt động liên tục với khối lượng tinh quặng đồng đầu vào của tháng 11/2017 là 87 tấn/ngày, tháng 1/2018 là 116,2 tấn/ngày, làm phát sinh ra lượng khí thải SO2 vượt quá khả năng xử lý của hệ thống xử lý thải bằng sữa vôi (đầu vào tối đa là 77,4 tấn/ngày theo quan trắc tháng 12/2017. Quá trình sản xuất không có sự quan trắc, giám sát về môi trường theo quy định để kiểm soát khí thải phát tán ra môi trường. Trong khi đó, theo khảo sát thực tế phạm vi cây cối hoa màu và dứa bị thối vị trí các mẫu có các chỉ số đồng (Cu) vượt quá ngưỡng cho phép đều phân bố gần nhà máy và dọc theo hướng gió chủ đạo từ nhà máy kéo dài theo hướng Tây và Tây Bắc. Thời điểm cây cối hoa màu bị cháy, táp lá và dứa chết, thối quả trùng với thời điểm nhà máy sản xuất khối lượng tinh quặng vượt mức tối đa là 77,4 tấn/ngày. Từ khi nhà máy dừng hoạt động đến nay, cây cối hoa màu và cây dứa đã hồi phục, sinh trưởng và phát triển bình thường. Hơn nữa, trong khu vực xã Bản Lầu và vùng lân cận chỉ có nhà máy luyện kim màu Lào Cai của Công ty cổ phần Tứ Đỉnh là cơ sở sản xuất phát sinh ra các chất thải tạo thành các hóa chất axit sulfuric (H2SO4), đồng (Cu), khí SO2. 

Mặt khác, phạm vi diện phân bố và tính chất của hiện tượng cây cối hoa màu bị cháy táp lá dứa bị thối ở thời điểm cuối năm 2017, đầu năm 2018 hoàn toàn giống với sự việc xảy ra vào tháng 3/2017 mà Công ty cổ phần Tứ Đỉnh đã nhận trách nhiệm và chấp hành các hình thức xử phạm vi phạm hành chính, hỗ trợ khắc phục thiệt hại cho các hộ dân bị ảnh hưởng với số tiền trên 2,6 tỷ đồng. 

Căn cứ vào kết luận nêu trên của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Lào Cai, UBND tỉnh Lào Cai đã có công văn số 3458/UBND-TNMT yêu cầu các cơ quan chức năng có liên quan tiến hành lập hồ sơ xử lý vi phạm hành chính đối với nhà máy luyện kim màu Lào Cai do Công ty Cổ phần Tứ Đỉnh làm chủ đầu tư theo quy định pháp luật về bảo vệ môi trường yêu cầu xong trước ngày 30/8/2018. Các đơn vị chức năng cần hoàn thiện việc xử lý vi phạm của Công ty cổ phần Tứ Đỉnh trong quá trình thực hiện dự án mở rộng nhà máy luyện kim màu Lào Cai theo quy định xong trước ngày 15/8/2018; kiểm tra giải quyết kịp thời những tồn tại vi phạm của dự án mở rộng nhà máy luyện kim màu Lào Cai do Công ty cổ phần Tứ Đỉnh làm chủ đầu tư xong trước ngày 25/8/2018. UBND tỉnh yêu cầu UBND huyện Mường Khương, tỉnh Lào Cai tiếp tục giải quyết các vấn đề liên quan đến bồi thường thiệt hại do ô nhiễm môi trường, tiếp nhận các ý kiên phản ánh của nhân dân để giải quyết, đảm bảo tình hình an ninh trật tự tại khu vực xã Bản Lầu. 

Ông Phan Văn Cương, Phó Giám đốc Sở Công thương tỉnh Lào Cai cho biết, quan điểm của UBND tỉnh Lào Cai là nhà máy luyện kim màu Lào Cai sẽ không được duy trì hoạt động tại vị trí hiện nay (km 15 xã Bản Lầu, huyện Mường Khương tỉnh Lào Cai) và phải di chuyển. Quá trình di chuyển phải đảm bảo các yếu tố về bảo vệ môi trường đúng trình tự thủ tục theo quy định. Nếu nhà máy không hợp tác di chuyển thì Sở Công thương tỉnh Lào Cai sẽ báo cáo với Bộ Công thương đề nghị loại dự án khỏi quy hoạch. 

Trước đó, tháng 1/2018, nhiều hộ dân ở xã Bản Lầu, huyện Mường Khương phản ánh về việc nhiều diện tích dứa bị thối nhũn bất thường. Thậm chí, các hộ dân đã tập trung tại trụ sở UBND và Tỉnh ủy Lào Cai yêu cầu gặp lãnh đạo cao nhất của địa phương để kiến nghị về vụ việc. 

Người dân cho rằng việc không tuân thủ nghiêm quyết định của tỉnh về việc dừng hoạt động và khắc phục các tồn tại, sai sót trong hoạt động của Nhà máy luyện kim màu Lào Cai đã làm thiệt hại khoảng 160ha dứa quả được trồng ở sáu thôn biên giới xã Bản Lầu. Dứa vào kỳ thu hoạch bất ngờ bị thối quả và chết héo làm cuộc sống của nhiều hộ dân ở xã Bản Lầu bị xáo trộn, thiệt hại kinh tế, gây bất ổn về an ninh-trật tự ở địa phương. 

Trước diễn biến của sự việc, ngày 6/3/2018, ông Đặng Xuân Phong, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai đã đối thoại trực tiếp với người dân về vụ việc trên và sau đó có quyết định tạm đình chỉ hoạt động Nhà máy luyện kim màu Lào Cai cho đến khi có kết luận từ cơ quan chuyên môn./.