Kinh tế Trung Quốc va phải nguy cơ mang tính hệ thống. Ảnh: newsmax.com
Thực tế cho thấy vận hành kinh tế vĩ mô ở Trung Quốc vẫn đứng trước nhiều vấn đề. Một là, chưa tìm ra hết các điểm mấu chốt trong cải cách kết cấu nguồn cung.
Hai là chính sách ổn định tăng trưởng không giúp giải quyết vấn đề ở tầng nấc sâu của kinh tế vĩ mô, ngược lại còn làm tăng sự chênh lệch, hiệu quả phân phối tài nguyên kém đi, lòng tin của doanh nhân không được cải thiện.
Ba là cơ chế phản hồi khi kinh tế sụt giảm đã bắt đầu có những thay đổi, sức ép giảm tốc nội tại của kinh tế gia tang.
Bốn là sự phân hoá kinh tế thực thể cho thấy kinh tế vĩ mô chưa hình thành nền tảng ổn định, bền vững và phục hồi, trong bối cảnh sự ổn định ngắn hạn của kinh tế vĩ mô dựa trên nới lỏng chính sách tài chính và sự phục hồi của bất động sản sau thời kỳ bong bóng.
Đồng ý kiến với nhiều chuyên gia trong ngành, ông Triệu Chấn Hoa, giáo sư Trường Đảng Trung Quốc phân tích, khi tổng lượng kinh tế lớn, tốc độ tăng trưởng sẽ giảm; tốc độ tăng trưởng cao trước đây là không bền vững, muốn bền vững không chỉ dựa vào GDP mà còn phải tránh rơi vào bẫy thu nhập trung bình.
Hiện Trung Quốc đang ở giai đoạn chuyển đổi ngành nghề và động lực từ cũ sang mới. Ngành nghề truyền thống mất đi thị trường, song động lực mới chưa theo kịp. Hơn thế khi thực hiện cải cách mang tính kết cấu nguồn cung phải “xoá bỏ năng lực sản xuất, xoá bỏ hàng tồn, xoá bỏ công cụ hỗ trợ, giảm giá thành, bổ sung thiếu hụt” ắt sẽ kéo theo tốc độ tăng trưởng sụt giảm.
Ngoài ra, nếu để xảy ra khủng hoảng mang tính hệ thống, có nghĩa là cùng lúc bùng nổ ở tổ chức tư nhân, chính phủ (trung ương và địa phương) đến doanh nghiệp ngoại thương, thanh khoản và đầu tư sẽ ảnh hưởng đến tiềm năng tăng trưởng trung, dài hạn của nền kinh tế.
Hiện tổ chức tư nhân phải đứng trước hai nguy cơ lớn, đó là nợ cao của doanh nghiệp phi tài chính, tức doanh nghiệp đã được hưởng nhiều đòn bảy hỗ trợ. Tăng đòn bảy hỗ trợ với mục đích được hưởng lợi lớn, có điều đằng sau đó cũng tiềm ẩn rủi ro cao, vì thế đòn bảy hỗ trợ là cơ chế rủi ro hoặc lợi ích tăng gấp bội.
Theo thống kê mới đây nhất, nợ quốc gia của Trung Quốc bằng 225% GDP, trong đó, nợ cá nhân và nợ chính phủ đều chiếm 40%, còn nợ doanh nghiệp chiếm 145%, mức cao nhất trên thế giới. Các doanh nghiệp được hưởng lợi từ đòn bảy hỗ trợ chính là để mở rộng sản xuất, có điều từ sau khủng hoảng toàn cầu, tăng trưởng kinh tế thế giới và Trung Quốc đều giảm sút, nhu cầu trong nước và quốc tế thu hẹp.
Trong tình hình đó nhiều doanh nghiệp Trung Quốc đã dư thừa năng lực sản xuất, nhất là các ngành chế tạo gang thép, xi măng, than hay năng lượng mặt trời, điện gió, đóng thuyền và một phần cơ sở hạ tầng. Điều này làm ảnh hưởng trực tiếp đến tỷ lệ thu hồi vốn. Theo tính toán, trước khủng hoảng, tỷ lệ thu hồi vốn của doanh nghiệp là trên 10%, nhưng hiện nay tỷ lệ này không đạt 5%. Nguyên nhân chủ yếu chính là dư thừa năng lực sản xuất.
Tồn kho bất động sản là mối rủi ro lớn của kinh tế Trung Quốc. Ảnh: suntexasia.com
Ngoài ra tồn kho bất động sản cũng quá lớn và cần một thời gian dài để giải quyết. Đã có nghiên cứu cho thấy, Trung Quốc cần 4-5 năm mới cơ bản giải quyết được, như thế, các doanh nghiệp sẽ phải đứng trước sức ép lớn trong việc giải quyết hàng tồn. Với mức giá cả hiện nay, sẽ có một bộ phận doanh nghiệp không đủ trường vốn để trả ngân hàng, dẫn đến phá sản, kéo theo sự bùng nổ khủng hoảng ngành ngân hàng.
Trong khi đó, chính phủ phải đối mặt với nguy cơ nợ cao và doanh nghiệp ngoại thương, thanh khoản và đầu tư lại đứng trước nguy cơ dòng vốn đổ ra ngoài ngày càng lớn. Từ đó sẽ lan đến tổ chức tư nhân. Một khi ngân hàng gặp phải vấn đề lớn, chắc chắn chính phủ sẽ ra tay cứu giúp và chỉ có chính phủ trung ương mới có đủ khả năng cứu ngân hàng, như thế cũng sẽ khiến nợ chính phủ gia tăng. Đây chính là khả năng bùng phát khủng hoảng mang tính hệ thống của Trung Quốc.
Quay lại phần I