Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) công bố báo cáo kinh tế thường niên. Ảnh: Ngọc Quỳnh/BNEWS/TTXVN
Theo Báo cáo kinh tế thường niên của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) được công bố sáng 25/9, tại Hà Nội, mặc dù tăng trưởng GDP (tổng sản phẩm quốc nội) có diễn biến chậm lại trong nửa đầu năm 2019, song nền kinh tế Việt Nam vẫn duy trì tốc độ tăng trưởng vững vàng trong năm 2019, bất chấp môi trường bên ngoài có nhiều dấu hiệu suy yếu.
Các chuyên gia kinh tế của ADB dự báo, kinh tế Việt Nam sẽ duy trì mức tăng trưởng mạnh là 6,8% trong năm 2019 và 6,7% trong năm 2020; lạm phát nhiều khả năng cũng sẽ điều chỉnh giảm từ 3,5% xuống còn 3% trong năm 2019 và từ 3,8% xuống còn 3,5% vào năm 2020.
Ông Eric Sidgwick, Giám đốc quốc gia của ADB tại Việt Nam nhận định, mặc dù tăng trưởng xuất khẩu chững lại do xung đột thương mại leo thang giữa Mỹ và Trung Quốc, kéo theo sự sụt giảm về thương mại toàn cầu, nhưng nền kinh tế Việt Nam vẫn tăng trưởng mạnh nhờ cầu nội địa tiếp tục gia tăng và dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài tiếp tục được duy trì.
Triển vọng về tiêu dùng trong nước cũng sẽ tiếp tục sáng sủa và được hỗ trợ bởi sự gia tăng về thu nhập, mở rộng việc làm và lạm phát duy trì ở mức thấp. Tuy nhiên, nếu tiếp tục có thêm những động thái căng thẳng thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc chắc chắn sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới hoạt động thương mại và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam. Hệ lụy của nó có thể sẽ còn lớn hơn đối với thị trường tài chính quốc tế và tạo ra các rủi ro mới đối với nền kinh tế Việt Nam.Do vậy, đây là điều Viêt Nam cần thận trọng.
Ông Eric Sidgwick cũng nhấn mạnh, việc ký kết Hiệp định thương mại tự do giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EVFTA) cũng như Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) hứa hẹn sẽ mở ra khả năng tiếp cận thị trường cho các hoạt động thương mại và đầu tư lớn hơn.
Gần đây, Luật Đầu tư công cũng vừa được sửa đổi và điều chỉnh, góp phần cải thiện hoạt động đầu tư công thông qua việc đẩy nhanh các quy trình, đơn giản hóa thủ tục và tạo điều kiện thúc đẩy tiến độ giải ngân vốn đầu tư công đối với nhiều công trình, dự án.
Ông Nguyễn Minh Cường, Chuyên gia kinh tế trưởng (ADB), Cơ quan thường trú tại Việt Nam phân tích, qua nguồn dữ liệu từ Tổng cục Thống kê, ADB nhận thấy rằng, dù vẫn duy trì ở mức cao, song tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam đang bắt đầu giảm nhẹ ở hầu hết các ngành như: nông nghiệp, công nghiệp và dịch vụ.
Hạn hán kéo dài và dịch tả lợn châu Phi bùng phát khiến tốc độ tăng trưởng của ngành nông nghiệp giảm từ 3,8% trong nửa đầu năm 2018 xuống còn 2,4% trong cùng kỳ năm nay. Ngành công nghiệp và xây dựng đạt mức tăng trưởng tốt, chỉ giảm nhẹ xuống 8,9% so với mức 9,1% trong nửa đầu năm 2018.
Trong khi đó, tăng trưởng của ngành công nghiệp chế biến chế tạo lại giảm nhẹ xuống mức 11,2% và ngành xây dựng thì vẫn duy trì mức tăng trưởng 7,9%. Nhờ nhu cầu trong nước tăng cao để bù đắp lại nên khu vực dịch vụ cũng duy trì mức tăng trưởng 6,7%. Ấn tượng nhất là mức tăng trưởng của ngành dịch vụ tài chính ngân hàng với 8% trong nửa đầu năm 2019.
Với mức lạm phát bình quân đã giảm từ 3,3% trong 6 tháng đầu năm 2018 xuống 2,6% trong nửa đầu năm 2019, ông Nguyễn Minh Cường ghi nhận, đây là mức lạm phát bình quân sáu tháng thấp nhất trong 3 năm trở lại đây. Giá xăng dầu giảm, tăng trưởng tín dụng và cung tiền chậm lại và tỷ giá tương đối ổn định đã bù lại phần nào áp lực lạm phát từ việc tăng giá điện và giá lương thực....
Về cán cân đối ngoại, tăng trưởng xuất khẩu hàng hóa giảm từ hơn 17% trong 6 tháng đầu năm 2018 xuống 7,2% trong cùng kỳ năm nay. Tăng trưởng nhập khẩu hàng hóa trong cùng kỳ cũng giảm tốc, nhưng chỉ giảm từ 10,7% xuống khoảng 8,9% làm cho thặng dư cán cân vãng lai thu hẹp một nửa, từ mức tương đương 3,5% GDP/ năm trước đây xuống khoảng 1,7%/năm.
Trong khi đó, cán cân vốn đạt thặng dư ước tính 7,9% GDP nhờ dòng vốn FDI và vốn đầu tư gián tiếp ròng đều tăng. Thặng dư cán cân thanh toán tổng thể tương đương 8,5% GDP, cao hơn một chút so với mức 8,4% của năm trước.
Chính sách củng cố tài khóa tiếp tục được thực hiện trong nửa đầu năm 2019. Thu ngân sách của Chính phủ tăng từ mức tương đương 28,7% GDP trong sáu tháng đầu năm trước lên 30% trong cùng kỳ năm 2019, trong khi tỷ lệ chi ngân sách trên GDP giảm từ 28,6% xuống 26,8%. Nhờ đó, ngân sách đạt mức thặng dư tương đương 3,2% GDP trong sáu tháng đầu năm, tăng mạnh từ mức thặng dư khiêm tốn 0,1% trong cùng kỳ năm 2018. Trong khi đó, tiến độ cải cách doanh nghiệp nhà nước vẫn chậm. Mặc dù Chính phủ đặt ra mục tiêu cổ phần hoá 127 doanh nghiệp nhà nước trong giai đoạn 2017 - 2020, song tính đến tháng 5/2019 mới chỉ có 34 doanh nghiệp được cổ phần hóa.
6 tháng đầu năm 2019 cũng cho thấy những tiến triển trong cải cách hệ thống ngân hàng. Tỷ lệ nợ xấu được chính thức công bố trên bảng cân đối kế toán của hệ thống ngân hàng giảm từ 2,1% hồi tháng 6/2018 xuống 1,9% vào tháng 6/2019. Đồng thời, tỷ lệ nợ xấu tổng thể (bao gồm cả nợ xấu do các ngân hàng nắm giữ, nợ xấu hiện nay nằm tại Công ty Quản lý Tài sản Việt Nam (VAMC) và nợ của các ngân hàng được coi là có nguy cơ cao trở thành nợ xấu) giảm từ 6,9% vào giữa năm 2018 xuống 5,9%. Ngoài ra, mục tiêu của Chính phủ đề ra cho tất cả các ngân hàng là đáp ứng yêu cầu đủ vốn theo Basel II vào năm 2020 cũng đạt được một số tiến bộ nhất định.
Đánh giá về triển vọng của kinh tế Việt Nam, ông Nguyễn Minh Cường nhấn mạnh, với những nỗ lực không ngừng của Chính phủ nhằm cải thiện môi trường kinh doanh cùng Bảng xếp hạng tín nhiệm quốc gia gần đây được cải thiện sẽ kích thích đầu tư tư nhân, kéo theo nhiều doanh nghiệp và nhà đầu tư có thể sẽ cân nhắc tới Việt Nam như một cơ sở sản xuất thay thế.
Đây cũng có thể sẽ là động lực mới cho dòng vốn đầu tư FDI tiếp tục đổ về mạnh mẽ hơn trong thời gian tới, với minh chứng rõ ràng là đã có 13,1 tỷ USD được cam kết và đăng ký đầu tư trong 8 tháng đầu năm 2019.
Bình luận về xu hướng đầu tư nước ngoài vào Việt Nam trong thời gian tới, ông Cường cho rằng, tổng vốn đăng ký đầu tư trong 8 tháng đầu năm 2019 đạt mức 13,1 tỷ USD tuy có giảm một chút so với cùng kỳ 2018, song đáng chú ý là vốn đầu tư vào các doanh nghiệp sản xuất tăng lên 80%.
Đây là dấu hiệu tích cực cho thấy sự tăng trưởng mạnh và bắt đầu thể hiện sự dịch chuyển đầu tư do cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Tuy nhiên, cũng cần phải xem xét thêm vì mức độ dịch chuyển như thế nào, nhiều hay ít còn tùy thuộc vào các động thái tiếp theo.
Xuất khẩu sẽ là điểm sáng duy trì tốc độ tăng trưởng của Việt Nam từ nay tới cuối năm 2019, tương tự như đầu tư bắt đầu có sự dịch chuyển về thương mại nên nửa đầu năm 2019 đã xảy ra tình trạng xuất siêu với mức 3,4 tỷ USD.
Theo ông Cường, tác động của việc dịch chuyển thương mại là có hay không cần phải tiếp tục nghiên cứu, theo dõi từ nay đến cuối năm để có những đánh giá khách quan và sát với thực tiễn. Các thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam sẽ tiếp tục là các thị trường như Mỹ, Nhật Bản, EU và Trung Quốc...
Xét theo ngành kinh tế, triển vọng các ngành công nghiệp và dịch vụ sẽ tiếp tục tích cực, song nông nghiệp sẽ chậm lại. Sản lượng khai khoáng tiếp tục phục hồi và ngành xây dựng dự báo sẽ duy trì tăng trưởng, dù tín dụng cho lĩnh vực bất động sản được thắt chặt hơn. Khu vực dịch vụ cũng sẽ tiếp tục tăng trưởng cùng với sự mở rộng trong bán lẻ và bán buôn để đáp ứng nhu cầu trong nước, lượng du khách gia tăng và sẽ đạt mục tiêu 15 triệu lượt khách vào cuối năm 2019.
Ông Nguyễn Mạnh Cương lưu ý, từ nay đến cuối năm, Chính phủ sẽ tiếp tục theo đuổi chính sách củng cố tài khóa. Mặc dù phải đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, song Chính phủ vẫn tiếp tục tăng cường nỗ lực thu ngân sách và kiểm soát chặt chẽ đối với các khoản chi tiêu không cần thiết để kiềm chế bội chi và cải thiện tính bền vững của nợ công.
"Mặc dù lạm phát chỉ ở mức thấp, Chính phủ sẽ tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ thận trọng trong năm 2019 và giữ tốc độ tăng trưởng tín dụng ở mức mục tiêu 14%. Các ngân hàng thương mại tiếp tục chịu áp lực đáp ứng chuẩn mực Basel II vào năm 2020. Tín dụng cũng sẽ tiếp tục bị hạn chế đối với các lĩnh vực đầu tư rủi ro cao như bất động sản", ông Cường cho hay.
Trả lời báo chí về quyết định mới đây của Bộ Giao thông Vận tải khi hủy đấu thầu quốc tế đường cao tốc Bắc - Nam, ông Eric Sidgwick, Giám đốc quốc gia của ADB tại Việt Nam cho rằng, môi trường để phát triển cơ sở hạ tầng ở Việt Nam đang có nhiều thay đổi và Chính phủ Việt Nam đặt nhiều kỳ vọng vào việc thu hút tài chính cho phát triển cơ sở hạ tầng.
Đó là quy luật và cũng là xu hướng tất yếu, nhất là trong bối cảnh hiện nay. Do đó, có thể các cơ quan chức năng mong muốn sẽ có những cơ hội tốt hơn, tìm kiếm được các nhà thầu đủ năng lực, trình độ và sự quan tâm cần thiết hơn cho dự án này.
Với một công trình trọng điểm mang tính quốc gia như dự án đường cao tốc Bắc - Nam thì việc mời thầu, tìm kiếm nhà thầu là không dễ dàng, dù mục đích nhằm giảm sức ép và gánh nặng nợ công bằng cách thu hút tài chính và các nguồn lực khác từ khu vực tư nhân. Với một công trình, dự án như vậy sẽ khó có thể triển khai thực hiện nếu chỉ trông vào nguồn lực Nhà nước./.