Áp lực "ghế nóng" trên chính trường Anh
Sự ra đi của bà Truss mở đường cho cuộc bầu thủ lĩnh mới của đảng Bảo thủ cầm quyền, cũng là vị thủ tướng thứ ba của nước Anh trong vòng 3 tháng.
Trong bài phát biểu từ chức bên ngoài Số 10 Phố Downing (Văn phòng thủ tướng), bà Truss cho biết chính phủ của bà đặt ra tầm nhìn về một nền kinh tế có mức thuế thấp, tăng trưởng cao, tận dụng được các quyền tự do của Brexit (Anh rời Liên minh châu Âu).
Bà Truss đã giành chiến thắng trong cuộc tranh cử vào mùa Hè với chương trình nghị sự về một nền kinh tế tăng trưởng nhờ vào thuế thấp và cải cách quy định. Nhưng phản ứng thực tế của thị trường đối với kế hoạch giảm thuế, vốn bị các nhà kinh tế gọi là "một thảm họa chính sách và phá hỏng danh tiếng uy tín tài chính của Anh", đã khiến bà phải ra đi chỉ sau 6 tuần nhậm chức.
Kế hoạch “ngân sách nhỏ” được Bộ trưởng Tài chính khi đó là ông Kwasi Kwarteng công bố ngày 23/9. Theo kế hoạch này, chính phủ sẽ cắt giảm thuế trị giá lên tới 45 tỷ bảng nhưng lại không đưa ra được kế hoạch chi tiết để bù đắp phần thâm hụt thu ngân sách do giảm thuế, gây mất niềm tin của các nhà đầu tư. Đồng bảng Anh lao dốc và thị trường tài chính chao đảo với làn sóng bán tháo trái phiếu chính phủ khiến lợi suất trái phiếu tăng vọt, gây nên cuộc khủng hoảng thanh khoản tại các quỹ hưu trí của Anh, buộc Ngân hàng Trung ương Anh phải can thiệp khẩn cấp bằng chương trình mua trái phiếu chính phủ trị giá 65 tỷ bảng.
Nhằm trấn an thị trường, ngày 14/10, Thủ tướng Truss buộc phải sa thải ông Kwarteng, vốn được coi là một đồng minh thân cận của bà. Người được bổ nhiệm thay thế, tân Bộ trưởng Tài chính Jeremy Hunt, đã đảo ngược hầu hết kế hoạch cắt giảm thuế trong "ngân sách nhỏ", khiến uy tín của bà Truss sụt giảm nghiêm trọng trong nội bộ đảng cũng như đối với cử tri.
Áp lực đối với Thủ tướng Truss càng gia tăng khi chưa đầy 1 tuần sau, Bộ trưởng Nội vụ Suella Braverman từ chức, chỉ trích chính phủ đảo ngược các cam kết đã đưa ra, đồng thời ngụ ý bà Truss phải rời Số 10 Phố Downing vì mắc sai lầm và phải chịu trách nhiệm.
Đã có ít nhất 10 nghị sĩ công khai kêu gọi Thủ tướng Truss từ chức trước những hỗn loạn trong nội bộ đảng và chính phủ khi bà dường như không còn nắm quyền lực và hoàn toàn mất kiểm soát trong đảng. Mặc dù trước đó khẳng định bản thân là một “người chiến đấu, không phải người bỏ cuộc”, bà Truss cuối cùng đã phải tuyên bố từ chức khi không còn nhận được sự ủng hộ trong đảng.
Với sự ra đi của bà Truss, đảng Bảo thủ sẽ bắt đầu một cuộc bầu chọn lãnh đạo khẩn cấp, dự kiến sẽ hoàn tất vào ngày 28/10. Người chiến thắng sẽ là thủ tướng thứ năm của Anh kể từ khi đảng Bảo thủ giành quyền lãnh đạo đất nước năm 2010.
Cho tới tối 20/10, chưa có nhân vật nào chính thức công bố ra tranh cử, song truyền thông Anh đã liệt kê một số ứng cử viên đáng chú ý, trong đó nổi bật là cựu Bộ trưởng Tài chính Rishi Sunak, người đã giành được sự ủng hộ của đa số nghị sĩ trong cuộc tranh cử lãnh đạo đảng Bảo thủ vào mùa Hè song thất bại trước bà Truss tại cuộc bỏ phiếu toàn đảng.
Uy tín của ông Sunak đã tăng cao sau những tuần xáo trộn vừa qua bởi trong chiến dịch tranh cử, ông từng cảnh báo kế hoạch giảm thuế của bà Truss sẽ dẫn đến sự sụp đổ của đồng bảng Anh và khiến chi phí thế chấp tăng vọt.
Các gương mặt tiềm năng khác là bà Penny Mordaunt, lãnh đạo hạ viện, người đứng thứ ba trong cuộc tranh cử lãnh đạo đảng mùa Hè vừa qua; cựu Thủ tướng Boris Johnson; cựu Bộ trưởng Nội vụ vừa từ chức Suella Braverman và Bộ trưởng Thương mại quốc tế Kemi Badenoch.
Theo tờ The Telegraph, tính đến tối 20/10, có 29 nghị sĩ công khai ủng hộ ông Sunak trong khi con số này là 24 đối với ông Johnson và 11 đối với bà Mordaunt.
Hiện còn quá sớm để biết ai sẽ là thủ tướng tiếp theo của Anh, nhưng dù người đó là ai cũng sẽ đối mặt với những thách thức lớn.
Tính từ cuộc trưng cầu dân ý về Brexit năm 2016, nước Anh đã trải qua 5 đời thủ tướng: ông David Cameron, bà Theresa May, ông Boris Johnson, bà Liz Truss và người kế nhiệm bà, trong khi từ năm 1979 đến 2010, chỉ có 4 thủ tướng tại vị: bà Margaret Thatcher, ông John Major, ông Tony Blair và ông Gordon Brown.
Tính từ tháng 7, Anh đã có 4 bộ trưởng tài chính trong khi bộ trưởng nội vụ từ chức chỉ sau 43 ngày tại nhiệm, cho thấy một hệ thống chính trị bất ổn, khiến niềm tin vào chính phủ sụt giảm. Theo các cuộc thăm dò, hiện chưa đến 40% người dân Anh tin tưởng vào chính phủ so với mức 50% vào năm 2010.
Một thách thức khác của người kế nhiệm bà Truss là nhiệm vụ đoàn kết đảng Bảo thủ trong bối cảnh xuất hiện những rạn nứt sâu sắc trong nội bộ đảng, khi uy tín của đảng đang giảm sút nghiêm trọng sau 12 năm cầm quyền.
Kể từ khi bà Truss trở thành thủ tướng và công bố "ngân sách nhỏ", tỷ lệ cử tri Anh dự định ủng hộ đảng Bảo thủ trong cuộc tổng tuyển cử sắp tới đã giảm mạnh trong khi số người ủng hộ Công đảng tăng tương đương.
Đảng Bảo thủ hiện có tỷ lệ ủng hộ thấp nhất kể từ cuộc tổng tuyển cử năm 2019, thậm chí thấp hơn nhiều so với thời điểm ông Johnson chuẩn bị từ chức.
Tại thời điểm ông Johnson từ chức, Công đảng dẫn trước đảng Bảo thủ 6 điểm phần trăm trong khi tỷ lệ này vào giữa tháng 10 đã tăng lên 25 điểm phần trăm.
Lãnh đạo Công đảng Sir Keir Starmer tuyên bố đã đến lúc đất nước cần tổ chức tổng tuyển cử, cho rằng đảng Bảo thủ không thể giải quyết những xáo trộn trong đảng bằng cách tiếp tục chọn ra một lãnh đạo mới mà không có sự đồng ý của người dân Anh.
Các đảng viên Bảo thủ giờ đây đứng trước lựa chọn khó khăn: tìm ra được một thủ lĩnh có thể thống nhất đảng và mang lại sự ổn định để đưa đất nước vượt qua khủng hoảng - một điều kiện tiên quyết để đảng cầm quyền có cơ hội giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử sắp tới./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
6 ứng viên cho vị trí lãnh đạo Đảng Bảo thủ và là Thủ tướng mới của Anh
10:02' - 21/10/2022
Đảng Bảo thủ cầm quyền ở Anh sẽ bầu chọn lãnh đạo mới của đảng, cũng là Thủ tướng mới của nước Anh vào tuần tới sau khi Thủ tướng Liz Truss từ chức ngày 20/10 sau 45 ngày cầm quyền đầy biến động.
-
Kinh tế Thế giới
Anh: Người kế nhiệm bà Truss sẽ được bầu vào tuần tới
20:25' - 20/10/2022
Ngày 20/10, Thủ tướng Anh Liz Truss đã thông báo từ chức Chủ tịch đảng Bảo thủ sau 6 tuần tại vị, đồng thời cho biết người kế nhiệm bà sẽ được bầu vào cuối tuần tới.
-
Kinh tế Thế giới
Thủ tướng Anh Liz Truss tuyên bố từ chức
20:01' - 20/10/2022
Ngày 20/10, Thủ tướng Anh Liz Truss thông báo rằng bà sẽ từ chức, song sẽ tiếp tục giữ chức vụ này cho tới khi bầu được người kế nhiệm.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Nguy cơ kinh tế Đức suy thoái kéo dài
08:10'
Ngày 6/10, truyền thông Đức đưa tin chính phủ nước đã giảm dự báo và thừa nhận nền kinh tế sẽ suy thoái trong năm thứ 2 liên tiếp khi không còn hy vọng rằng tiêu dùng thúc đẩy phục hồi kinh tế.
-
Kinh tế Thế giới
Cái giá quá đắt đối với kinh tế Israel
07:46'
Bộ trưởng Tài chính Smotrich tin tưởng rằng kinh tế Israel sẽ phục hồi sau khi chiến sự kết thúc, nhưng các nhà kinh tế lại lo ngại rằng thiệt hại thực tế sẽ kéo dài hơn nhiều.
-
Kinh tế Thế giới
Kỳ vọng "làn sóng mới" tại hội nghị đầu tư toàn cầu ở Anh
15:14' - 06/10/2024
Hội nghị đầu tư toàn cầu với sự tham dự của nhiều giám đốc điều hành các tập đoàn hàng đầu thế giới, được kỳ vọng mang lại làn sóng FDI tại Anh.
-
Kinh tế Thế giới
Các công ty điện Mặt Trời đang phát triển nhanh chóng ở châu Phi
20:21' - 05/10/2024
Trong số các công ty lọt vào bảng xếp hạng thường niên của Financial Times về phát triển nhanh nhất châu Phi năm 2023 có Easy Solar, một công ty địa phương cung cấp năng lượng Mặt Trời.
-
Kinh tế Thế giới
Thêm động lực nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam và Pháp
08:50' - 05/10/2024
Chuyến thăm chính thức của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm tới CH Pháp là dấu mốc quan trọng, sẽ tạo thêm động lực để nâng cấp quan hệ đối tác chiến lược Việt Nam - Pháp lên một tầm cao mới.
-
Kinh tế Thế giới
EU nhất trí áp thuế bổ sung đối với ô tô điện Trung Quốc
22:21' - 04/10/2024
Liên minh châu Âu nhất trí áp thuế bổ sung đối với xe ô tô điện nhập khẩu của Trung Quốc, trong bối cảnh các cuộc đàm phán với Trung Quốc nhằm tìm giải pháp cho tranh chấp thương mại vẫn đang diễn ra.
-
Kinh tế Thế giới
Nhật Bản sẽ tập trung tái thiết kinh tế hậu thiên tai
16:59' - 04/10/2024
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đã chỉ thị cho các bộ trưởng khởi động việc soạn thảo những biện pháp kinh tế, dự kiến sẽ hoàn tất vào mùa Thu năm nay.
-
Kinh tế Thế giới
Goldman Sachs: Giá dầu sẽ tăng 20 USD/thùng nếu Trung Đông "tăng nhiệt"
16:21' - 04/10/2024
Ngân hàng đầu tư Goldman Sachs ngày 4/10 đã nhận định rẳng giá dầu thế giới có thể tăng vọt, thêm 20 USD mỗi thùng, nếu sản lượng dầu của Iran bị ảnh hưởng do hành động quân sự đáp trả của Israel.
-
Kinh tế Thế giới
Ảnh hưởng dây chuyền từ cuộc đình công tại các cảng biển Mỹ
14:29' - 04/10/2024
Cuộc đình công tại các cảng của Mỹ “kéo dài hơn một hoặc hai tuần sẽ dẫn đến giá cả tăng và tình trạng thiếu hụt đáng kể các đầu vào sản xuất và hàng hóa bán lẻ”.