Bộ Công Thương đề nghị tạm hoãn việc dừng xuất khẩu gạo để xác minh số liệu

Nguyễn Uyên Hương/BNEWS/TTXVN 13:43' - 25/03/2020
BNEWS Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho biết Bộ Công Thương đã báo cáo Thủ tướng cho phép kiểm tra lại một lần nữa số lượng tồn kho trong dân và ở các doanh nghiệp...

Xung quanh câu chuyện tạm dừng xuất khẩu gạo, sáng 25/3, trả lời phỏng vấn phóng viên TTXVN, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh cho rằng, với tốc độ xuất khẩu gạo trong các tháng đầu năm và nhu cầu tích trữ lương thực của các nước như hiện nay, rủi ro thiếu gạo hoàn toàn có thể xảy ra. Vì vậy, việc đảm bảo an ninh lương thực cho người dân là điều quan trọng và ưu tiên nhất trong bối cảnh hiện nay.

Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh. Ảnh: Uyên Hương/BNEWS/TTXVN: Uyên Hương

Phóng viên: Thưa Thứ trưởng, hôm qua ngày 24/3, Tổng cục Hải quan đã có văn bản yêu cầu tạm dừng xuất khẩu gạo tuy nhiên ngay sau đó Bộ Công Thương lại có văn bản đề nghị Thủ tướng cho hoãn quyết định này mặc dù Bộ Công Thương là cơ quan tham mưu Chính phủ việc dừng xuất khẩu gạo. Xin Thứ trưởng lý giải rõ hơn về vấn đề này?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Những tháng đầu năm nay, diễn biến dịch COVID-19 đã và đang gây ra những ảnh hưởng hết sức nghiêm trọng không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới.

Chính vì vậy, nhu cầu với một số mặt hàng thiết yếu; trong đó có gạo đang tăng rất nhanh và đã bắt đầu xuất hiện nhu cầu  tăng dự trữ lương thực để bảo đảm cuộc sống cho người dân. Giá mua gạo trên thị trường thế giới cũng đã có sự biến động mạnh.

Trong 2 tháng đầu năm, xuất khẩu gạo có tốc độ khá cao, với 930.000 tấn, tăng 32% so với cùng kỳ năm trước; trong đó một số thị trường có mức tăng tương đối mạnh. Giá cả trong nước cũng có biến động theo chiều hướng chung, tăng từ 20-25% tùy theo từng chủng loại thóc cũng như là lúa gạo.

Đứng trước tình hình đó nếu như việc xuất khẩu gạo vẫn diễn tiến như 2 tháng đầu năm và trong tháng 3 này vẫn tiếp tục diễn tiến thì Việt Nam có thể đối diện với rủi ro là thiếu gạo cho tiêu dùng trong nước.

Vì vậy, Bộ Công Thương đề xuất với Thủ tướng Chính phủ cân nhắc một số phương án; trong đó có phương án tạm giãn tiến độ xuất khẩu gạo và phương án nữa là xem xét cấp giấy phép xuất khẩu gạo. Sau khi xem xét, lắng nghe ý kiến của các bộ ngành, Thủ tướng quyết định tạm giãn tiến độ xuất khẩu gạo đến cuối tháng 5.

Từ tình hình đó, Tổng cục Hải quan có chỉ đạo hải quan địa phương nhưng ngay sau đó Bộ Công Thương cũng nhận được ý kiến một số doanh nghiệp , địa phương phản hồi về việc đang có độ vênh nhất định về dự trữ gạo giữa số liệu Bộ Công Thương có được cũng như số liệu địa phương và doanh nghiệp nắm được, nhất là sản lượng vụ Đông Xuân tại Đồng bằng sông Cửu Long cũng như có sự vênh cả về lượng gạo tồn trong dân và trong doanh nghiệp, đặc biệt là mức dự trữ 5% của doanh nghiệp phải dự trữ.

Phóng viên: Xin Thứ trưởng cho biết, bước tiếp theo Bộ Công Thương sẽ làm gì và có kịch bản như thế nào trong tình huống xấu nhất có thể xảy ra như dịch kéo dài hoặc thiên tai địch họa?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Bộ Công Thương đã báo cáo Thủ tướng cho phép kiểm tra lại một lần nữa số lượng tồn kho trong dân, số lượng tồn kho ở các doanh nghiệp, lượng hợp đồng đã ký có thể không lớn như dự kiến. Sau khi báo cáo lại Thủ tướng Chính phủ sẽ xem xét, quyết định và Thủ tướng đang xem xét đề nghị của Bộ Công Thương.

Về các kịch bản cũng có tính toán nếu dịch kéo dài đã có dự trữ quốc gia.  Thủ tướng đã có chỉ đạo trong kết luận 121 về việc Bộ Tài chính chịu trách nhiệm tăng cường dự trữ quốc gia mua vào thêm từ 200 – 300 nghìn tấn gạo.

Hơn nữa, Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo cũng yêu cầu các doanh nghiệp dự trữ lưu thông 5% lượng xuất khẩu trước đó. Việc này nếu các doanh nghiệp thực hiện nghiêm túc thì có lượng dự trữ nữa trong doanh nghiệp. Bộ Công Thương đã chuẩn bị tất cả kịch bản phân phối hàng hóa, không để thiếu cục bộ bất kỳ chỗ nào.

Theo tính toán, vụ lúa của Việt Nam gieo trồng nhanh, trong thời gian ngắn có thể phục hồi đáp ứng yêu cầu. Trong điều kiện dịch bệnh kéo dài vẫn có thể đảm bảo an ninh lương thực quốc gia, tuy nhiên tốc độ xuất khẩu phải kiểm soát nhất định. An ninh lương thực phải đảm bảo đưa lên hàng đầu nên Bộ Công Thương mới có đề xuất ban đầu.

Phóng viên:Thứ trưởng có thể giải thích rõ hơn vì sao có sự vênh về số liệu gạo xuất khẩu và gạo dự trữ này?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Trước đây lượng gạo sản xuất, lượng gạo ký hợp đồng, gạo tồn kho chúng ta nắm rất là chắc thông qua Hiệp hội Lương thực Việt Nam, tuy nhiên sau khi có Nghị định 107/2018/NĐ-CP về kinh doanh xuất khẩu gạo thì không còn số liệu này nữa, tự do hóa hoàn toàn.

Ngoài ra, doanh nghiệp không phải đăng ký hơp đồng, thông báo về số lượng đã ký hợp đồng xuất khẩu, số liệu tồn kho… cho nên xuất hiện độ vênh số liệu.

Đến nay, sau khi Nghị định 107 ra đời, đã bãi bỏ các quy định về báo cáo số lượng gạo dự trữ của doanh nghiệp, số lượng gạo xuất khẩu, số lượng gạo đã mua, tiến độ thực hiện hợp đồng và gạo tồn kho của doanh nghiệp. Do đó, việc xét dừng xuất khẩu gạo là cần thiết.

Phóng viên: Dự kiến khi nào có kết quả số liệu chính thức để đưa ra được phương án và  khi tham mưu cho Chính phủ, Bộ Công Thương đã đánh giá tác động của việc dừng xuất khẩu gạo đối với doanh nghiệp hay chưa, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Như tôi đã nói, Bộ Công Thương đã báo cáo lại và chờ Thủ tướng Chính phủ quyết định. Nếu Thủ tướng đồng ý phương án đó, Bộ Công Thương sẽ ngay lập tức làm việc với các doanh nghiệp, UBND các tỉnh. 

Một số doanh nghiệp cho biết xuất khẩu trong tháng 3 không lớn như dự báo, thậm chí chững lại. Giờ chưa hết tháng 3 nên Bộ Công Thương chưa có số liệu từ các cơ quan khác. Một số tỉnh khác cũng cho biết số lượng tồn kho lớn hơn ở trong dân.

Ngoài ra, khi Bộ Công Thương đưa ra một số phương án; trong đó có tạm giãn hoặc chế độ giấy phép để kiểm soát tốc độ xuất khẩu thì đều đã tính toán. Tuy nhiên việc đảm bảo an ninh lương thực vẫn là quan trọng nhất.

Đối với doanh nghiệp nếu phải tạm ngừng thì không phải là huỷ hợp đồng mà do trường hợp bất khả năng. Chúng tôi cũng tính đến việc làm việc với ngân hàng giãn thời gian trả nợ cho doanh nghiệp. Biết là doanh nghiệp sẽ khó khăn, nhưng phải đặt mục tiêu an ninh lương thực lên cao nhất.

Phóng viên: Hạn mặn kéo dài ở Đồng bằng sông Cửu Long đang sẽ ảnh hưởng thế nào đến xuất khẩu gạo của Việt Nam trong thời gian tới, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Theo các số liệu đánh giá mới nhất chúng tôi nhận được, hạn mặn sẽ ảnh hưởng đến hơn 40.000 ha lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long, dao động từ 11-12% so với tổng diện tích bị ảnh hưởng trong kỳ hạn mặn hồi năm 2016. Nếu hạn mặn chỉ dừng ở mức độ đó thì tác động đến sản lượng của Đồng bằng sông Cửu Long không nhiều.

Trước tình hình này, vai trò của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo hiện nay là phải tiêu thụ hết hàng hóa, lúa gạo cho người nông dân. Tuy nhiên, trong hoàn cảnh nhất định, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo phải chung tay với quốc gia, đảm bảo nghiêm túc quy định của Nghị định 107 về việc luôn phải có 5% gạo dự trữ xuất khẩu.

Phóng viên: Xin Thứ trưởng cho biết gạo Việt Nam đang xuất khẩu sang các thị trường nào? Hiện đã có thông tin các thương nhân Trung Quốc mua gom gạo rất mạnh ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, vậy Bộ Công Thương nói gì về việc này?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Hiện nay, thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam là Philippines, sau đó là Malaysia rồi đến Iraq và một số nước châu Phi. Với thị trường Trung Quốc, xuất khẩu gạo hai tháng đầu năm chỉ đạt 66 nghìn tấn, không đáng kể với 930 nghìn tấn gạo mà Việt Nm đã xuất khẩu.

Dù tốc độ tăng xuất khẩu gạo có nhanh sang Trung Quốc nhưng cần nhìn vào con số tuyệt đối. Trung Quốc chỉ chiếm dưới 10% lượng xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Phóng viên: Hiện có ý kiến cho rằng, việc đột ngột yêu cầu các doanh nghiệp tạm dừng xuất khẩu gạo sẽ gây thiệt hại cho các hợp đồng khi bị đơn phương phá vỡ hợp đồng, Bộ Công Thương có ý kiến gì, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Trần Quốc Khánh: Theo phương án đề xuất của Bộ Công Thương là tạm giãn tiến độ xuất khẩu gạo đến cuối năm và như vậy hợp đồng vẫn được đảm bảo thực hiện miễn là kiểm soát được tốc độ xuất khẩu gạo, vừa đảm bảo thực hiện hợp đồng đã ký.

Quan điểm của Bộ Công Thương là phải đảm bảo an ninh lương thực. Đây là quan trọng nhất và là ưu tiên cao nhất. Còn câu chuyện khó khăn với doanh nghiệp cũng dễ hiểu.

Bộ Công Thương đã có tính toán để giảm nhẹ khó khăn cho doanh nghiệp nên khi tạm giãn tiến độ xuất khẩu, nếu doanh nghiệp khó khăn vì phải vay vốn ngân hàng, Bộ Công Thương sẽ làm việc với ngân hàng để giảm lãi suất vay thu mua lúa gạo cho các doanh nghiệp.

Phóng viên:Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!

Xem thêm:

>>>https://bnews.vn/tam-dung-xuat-khau-gao-tu-ngay-24-3/151473.html

>>>https://bnews.vn/giai-phap-ung-pho-de-dat-san-luong-thoc-43-5-trieu-tan/151469.html

Tin liên quan

Tin cùng chuyên mục