Bộ Công Thương định hình chiến lược pháp lý mới cho giai đoạn 2026 – 2030

Bước vào giai đoạn phát triển mới 2026–2030, Bộ Công Thương đặt mục tiêu đẩy mạnh hoàn thiện thể chế, chính sách và pháp luật trong các lĩnh vực thương mại, công nghiệp, năng lượng nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ, hiện đại và phù hợp với yêu cầu phát triển nhanh, bền vững của nền kinh tế. Đây được xem là bước đi chiến lược, góp phần cụ thể hóa các Nghị quyết lớn của Bộ Chính trị, hiện thực hóa mục tiêu xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong kỷ nguyên chuyển đổi số, kinh tế xanh và hội nhập sâu rộng.

Theo Vụ Pháp chế (Bộ Công Thương), trên cơ sở những thành tựu nổi bật gần 40 năm đổi mới và kết quả của cuộc cách mạng cải cách bộ máy hành chính và nâng cao hiệu quả quản trị quốc gia được triển khai mạnh mẽ giai đoạn 2021-2025, nền kinh tế Việt Nam được kỳ vọng tiếp tục duy trì mức tăng trưởng hợp lý, gắn với nâng cao chất lượng, hiệu quả và tính bền vững.

Giai đoạn 2026-2030 dự báo sẽ là thời kỳ quan trọng, mang tính chiến lược trong tiến trình phát triển đất nước theo hướng nhanh và bền vững, hiện thực hóa các mục tiêu đã đề ra trong Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021-2030, nhất là việc triển khai những quyết sách chiến lược mang tính cách mạng, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới cao hơn. Đồng thời đây cũng là bước ngoặt mới, vận hội mới mang tính lịch sử trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Đặc biệt, vừa qua Bộ Chính trị đã ban hành 4 Nghị quyết: Nghị quyết 57-NQ/TW; Nghị quyết số 59-NQ/TW; Nghị quyết số 66-NQ/TW và Nghị quyết số 68-NQ/TW, tạo thành 4 Nghị quyết trụ cột, là dấu mốc quan trọng trong quá trình hoàn thiện thể chế, là động lực mạnh mẽ đưa đất nước ta tiến lên trong kỷ nguyên mới. Đây là những định hướng chiến lược không chỉ có ý nghĩa cải cách thể chế trước mắt, mà còn đặt nền móng lâu dài cho việc xây dựng một nền pháp quyền hiện đại, hiệu lực, hiệu quả và nhân văn cho giai đoạn tới.

Bên cạnh đó, động lực tăng trưởng tiếp tục đến từ khu vực tư nhân năng động, quá trình đô thị hóa nhanh, nguồn lao động trẻ dồi dào cùng với việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do (FTA) thế hệ mới.

Những công trình hạ tầng, giao thông lớn sẽ được hoàn thành trong giai đoạn này là yếu tố tích cực đối với phát triển kinh tế. Một số dự án có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) lớn bắt đầu đi vào sản xuất ổn định sẽ góp phần làm thay đổi cơ cấu kinh tế, xuất khẩu.

Các yêu cầu mới về chuyển đổi mô hình tăng trưởng, thích ứng biến đổi khí hậu, chuyển dịch năng lượng, phát triển kinh tế số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn… sẽ là động lực mạnh mẽ thúc đẩy quá trình tái cơ cấu kinh tế và hoàn thiện thể chế phát triển quốc gia.

Quá trình xây dựng định hướng lập pháp trong giai đoạn 2026-2030 đã được Vụ Pháp chế, các thành viên Tổ công tác và các đơn vị có liên quan thực hiện rất khẩn trương, quyết liệt. Đồng thời, bám sát Nghị quyết Đại hội Đảng và các văn kiện, nghị quyết, kết luận, chỉ thị của Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư cho giai đoạn 2021-2025; 4 Nghị quyết đột phá: Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị quyết 59-NQ/TW, Nghị quyết 66-NQ/TW, Nghị quyết 68-NQ/TW; bám sát dự thảo văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIV.

Cùng đó, tiếp tục cụ thể hóa Hiến pháp, các nghị quyết của Quốc hội, các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong giai đoạn mới; kết quả thực hiện Định hướng Chương trình xây dựng pháp luật nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV; những vấn đề thực tiễn đặt ra yêu cầu phải sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Các chủ trương, đường lối, định hướng của Đảng, Nhà nước liên quan đến xây dựng thể chế, pháp luật liên quan đến lĩnh vực công nghiệp và thương mại giai đoạn 2026-2030 đều nhằm xây dựng, hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn phát triển mới, trong bối cảnh đất nước đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển bền vững.

Theo đó, Bộ Công Thương sẽ sửa đổi, bổ sung một số luật trong lĩnh vực thương mại và công nghiệp gồm: Luật Thương mại năm 2005; Luật Quản lý ngoại thương năm 2017; Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023; Luật Điện lực năm 2024; rà soát các “điểm nghẽn”, vướng mắc trong quá trình thực thi một số Luật: Luật Cạnh tranh năm 2018; Luật Điện lực năm 2024.

Trong số đó, tập trung rà soát, sửa đổi một số quy định được phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại tại các Luật nhằm bảo đảm sự vận hành thông suốt của mô hình chính quyền địa phương hai cấp, phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền địa phương trong phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh mới theo chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và phù hợp với nội dung của Hiến pháp năm 2013 và Nghị quyết 203/2025/QH15 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số Điều của Hiến pháp 2013.

Mặt khác, rà soát, sửa đổi, bổ sung các quy định được phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền trong lĩnh vực dầu khí bảo đảm sự vận hành thông suốt của mô hình chính quyền địa phương hai cấp, phát huy tính chủ động, sáng tạo của chính quyền địa phương trong phát triển kinh tế - xã hội trong bối cảnh mới theo chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước về đổi mới tổ chức bộ máy nhà nước tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả và phù hợp với nội dung của Hiến pháp năm 2013. Rà soát các “điểm nghẽn”, vướng mắc trong quá trình thực thi Luật Dầu khí.

Hoàn thiện pháp luật thương mại nhằm thể chế hóa đầy đủ quyền và nghĩa vụ của các bên trong hoạt động kinh doanh thương mại phù hợp với thực tiễn hoạt động, xu hướng phát triển và thông lệ quốc tế cũng như bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, khuyến khích phát triển hạ tầng thương mại.

Ngoài ra, vấn đề hạ tầng thương mại, các phương thức giao dịch thương mại hiện đại, vấn đề hệ thống phân phối, thương mại bền vững, kinh tế tuần hoàn theo các Nghị quyết, Kết luận, chỉ đạo của Đảng và Nhà nước và các cam kết cũng cần được nghiên cứu, làm rõ theo Quyết định số 1163/QĐ-TTg và Quyết định số 531/QĐ-TTg ngày 1/4/2021 của Thủ tướng Chính phủ.

Tiếp tục rà soát các quy định về quản lý hoạt động thương mại xuất nhập khẩu tại Luật Quản lý ngoại thương nhằm thực thi có hiệu quả các cam kết quốc tế, có chính sách phù hợp kiểm soát nhập khẩu hàng hóa kém chất lượng, ảnh hưởng đến môi trường, sức khỏe người dân.

Thực hiện chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm gắn với tăng cường kiểm tra, giám sát. Chuyển việc quản lý điều kiện kinh doanh từ cấp phép, chứng nhận sang thực hiện công bố điều kiện kinh doanh và hậu kiểm, trừ một số ít lĩnh vực bắt buộc phải thực hiện thủ tục cấp phép theo quy định và thông lệ quốc tế theo Nghị quyết số 68-NQ/TW ngày 4/5/2025.

Rà soát, hoàn thiện khung chính sách, pháp luật về xuất nhập khẩu nhằm khai thác có hiệu quả các FTA đã ký kết; xây dựng và hoàn thiện các chính sách, khung khổ pháp lý tạo thuận lợi cho xuất nhập khẩu qua các nền tảng số; xây dựng và hoàn thiện các chính sách thúc đẩy xuất, nhập khẩu chính ngạch, theo hợp đồng đối với thương mại biên giới gắn với tăng cường kiểm tra, kiểm soát, chống gian lận thương mại theo Quyết định số 165/QĐ-TTg. Bên cạnh đó, hoàn thiện pháp luật, chính sách về phòng vệ thương mại, xem xét sửa đổi các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan trong lĩnh vực phòng vệ thương mại hoặc nghiên cứu xây dựng Luật Phòng vệ thương mại.

Trong giai đoạn 2026-2030, Bộ Công Thương sẽ rà soát, hoàn thiện Pháp lệnh Quản lý thị trường đáp ứng yêu cầu trong bối cảnh mới. Cụ thể, sửa đổi, bổ sung các quy định đáp ứng yêu cầu thực hiện chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính, gắn với phân cấp, phân quyền tại Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và Nghị quyết số 66-NQ/TW, Nghị quyết số 27-NQ/TW.

Việc hoàn thiện thể chế, chính sách và pháp luật giai đoạn 2026–2030 không chỉ là yêu cầu mang tính kỹ thuật lập pháp, mà là bước đi chiến lược nhằm xây dựng nền pháp quyền xã hội chủ nghĩa hiện đại, thích ứng với bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số toàn cầu. Bộ Công Thương xác định, việc rà soát, sửa đổi hệ thống pháp luật trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại sẽ tiếp tục được thực hiện một cách tổng thể, đồng bộ, bảo đảm tính thống nhất, khả thi, minh bạch, góp phần xây dựng môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững./.

Uyên Hương