Bốn tỉnh duyên hải phía Đông Nam Bộ tìm cơ hội liên kết phát triển

Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre Võ Thành Hạo cho biết, các tỉnh ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long nhận thấy sự cần thiết của việc liên kết vùng, nên đã thành lập một số tiểu vùng liên kết: Tiểu vùng Đồng Tháp Mười, Tiểu vùng Tứ Giác Long Xuyên…
Trong chuỗi phát triển đồng bằng sông Cửu Long, sau khi Quốc lộ 60 hoàn thiện, cầu Đại Ngãi nối giữa tỉnh Trà Vinh – Sóc Trăng hoàn thành thì các tỉnh Sóc Trăng, Trà Vinh muốn đi lên Thành phố Hồ Chí Minh sẽ rút ngắn được thời gian và chiều dài. Đồng thời, tạo ra trục giao thông duyên hải, một kênh chuyển tải hàng hóa (đặc biệt là thế mạnh kinh tế thủy sản).
Cộng hưởng những ưu điểm, tạo ra những sức mạnh chung đang là vấn đề bốn tỉnh Trà Vinh, Bến Tre, Vĩnh Long và Tiền Giang quan tâm với mong muốn cùng nhau liên kết, tạo ra hướng phát triển mới.
Tuy nhiên, nếu không tạo ra được một cơ chế, chiến lược mang tính tầm nhìn xa về liên kết thì sẽ tạo ra sự lúng túng, không tồn tại được trong khu vực, Bí thư Võ Thành Hạo nhận xét.
Từ kinh nghiệm tư vấn cho các tiểu vùng Đồng Tháp Mười, Tứ Giác Long Xuyên hình thành mối liên kết phát triển, Thạc sĩ Nguyễn Hữu Thiện, chuyên gia độc lập sinh thái Đồng bằng sông Cửu Long cho rằng, liên kết vùng là hợp tác để cùng phát triển. P hát triển bền vững phải dựa trên ba trụ cột: kinh tế, xã hội, môi trường.

Các địa phương phát triển riêng lẻ có thể dẫn đến mâu thuẫn chồng chéo, trùng lắp về kinh tế, xã hội và môi trường dẫn đến kém hiệu quả. Vì thế liên kết vùng sẽ giúp phân công vai trò giữa các địa phương một cách hiệu quả hơn, tránh cạnh tranh không cần thiết, ông Thiện phân tích.
Bởi vậy, lãnh đạo các tỉnh cần cùng nhau phân tích tình hình, xác định tầm nhìn mà tất cả các bên mong muốn, xác định các lĩnh vực liên kết (theo 3 mảng kinh tế, xã hội, môi trường), như vậy mới hài hòa hóa nhu cầu và thế mạnh của từng địa phương trong mối quan hệ chung.
Tại cuộc họp, ông Nguyễn Văn Giáp, Đại học Fulbright, đã nêu những thách thức, khó khăn mà bốn tỉnh Trà Vinh, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long cần quan tâm khi cùng nhau liên kết phát triển như: xâm nhập mặn và thiếu nước ngọt; nước biển dâng và xói mòn bờ biển; phụ thuộc nhiều vào nông nghiệp và tăng trưởng nông nghiệp giảm; công nghiệp và dịch vụ chậm phát triển; chất lượng nguồn nhân lực thấp; kết nối hạ tầng quy mô nhỏ…
Để giải quyết vấn đề , theo ông Giáp, các tỉnh nên chú ý đến ba lĩnh vực liên kết: sản xuất hàng hóa nông nghiệp theo chuỗi; nâng cấp hạ tầng giao thông; đầu tư quản lý tài nguyên nguồn nước; tìm ngành mũi nhọn để xác định phát triển và các ngành để phát triển ngành mũi nhọn.
Đặc biệt, cần có “nhạc trưởng” để quản lý, điều hành vùng liên kết; xây dựng một quản lý vùng, cơ chế quản lý vùng… Nếu thiếu cơ chế tài chính thực hiện liên kết vùng, thiếu cơ chế chia sẽ thông tin, tồn tại nhiều xung lực có thể phá vỡ liên kết vùng, ông Giáp nhấn mạnh.
Hiện trong bốn tỉnh vùng duyên hải phía Đông thì Tiền Giang đã thực hiện liên kết tiểu vùng Đồng Tháp Mười. Đến nay, tiểu vùng này được đánh giá là một trong những tiểu vùng tạo nên sự liên kết hiệu quả. Nhận thấy liên kết vùng là tất yếu nên tỉnh Tiền Giang tiếp tục liên kết với Bến Tre, Vĩnh Long và Trà Vinh. Tiền Giang lấy Quốc lộ 1 chia làm hai, một bên kết nối với tiểu vùng duyên hải phía Đông, một bên kết nối với tiểu vùng Đồng Tháp Mười.
Chia sẻ kinh nghiệm liên kết tiểu vùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang Phạm Anh Tuấn cho biết, từ Quyết định số 593/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, ba tỉnh Tiền Giang, Đồng Tháp, Long An nhận thấy điều kiện tự nhiên gần giống nhau nên cùng ngồi lại bàn tìm hướng liên kết Tiểu vùng Đồng Tháp Mười.
Đồng Tháp, Long An, Tiền Giang nhờ các nhóm chuyên gia tư vấn giúp ba tỉnh đưa ra các bước đi, định hướng. Lãnh đạo ba tỉnh chốt lại 7 nhóm lĩnh vực mà ba tỉnh có thể liên kết để đưa ra các nội dung liên kết.
Các tỉnh vùng duyên hải phía Đông có thể rút kinh nghiệm từ tiểu vùng Đồng Tháp Mười. Cần đánh giá tiềm năng các tỉnh vùng duyên hải phía Đông. Từ những điểm chung đó mới rút ra được vấn đề cần hợp tác. Tiểu vùng Đồng Tháp Mười ít tác động về biến đổi khí hậu, không giáp biển nhưng tiểu vùng duyên hải giáp biển, chịu tác động mạnh của biến đổi khí hậu.
Theo ông Ngô Chí Cường, Phó Bí thư tỉnh Trà Vinh, các tỉnh cần bàn liên kết những gì để phát huy thế mạnh của bốn tỉnh với vùng biển rất lớn. Yêu cầu đặt ra là quản lý, khai thác hiệu quả trong đánh bắt, khai thác, chế biến nuôi trồng thủy sản; trong sản xuất nông nghiệp phải quyết việc làm cho những tỉnh nghèo có đồng bào thiểu số…
Đồng tình cao về sự hợp tác, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Long Trần Hoàng Tựu đề xuất, nếu xác định liên kết, hợp tác để cùng nhau tiến bộ, phát triển thì cần cùng nhau đánh giá tìm ra những điểm chung như: tiềm năng phát triển trong ứng phó với thiên tai, biến đổi khí hậu; lợi thế so sánh để phân công sắp xếp hài hòa; kết nối để nâng cao chuỗi giá trị. Ví dụ, ở Bến Tre cây dừa được chọn để xây dựng chuỗi giá trị nông sản chủ lực. Tỉnh Bến Tre có các nhà máy chế biến dừa, tỉnh Vĩnh Long trồng dừa thì bán cho Bến Tre để chế biến.
Một vấn đề được quan tâm là ba tỉnh Tiền Giang, Bến Tre và Trà Vinh có đường bờ biển rất dài và đang đối mặt với nguy cơ xâm thực bờ biển rất nghiêm trọng. Hậu quả là làm tan rã, biến mất dần rừng phòng hộ, hệ sinh thái rừng ngập mặn. Đây là một nguy cơ mà hiện tại các huyện Gò Công (tỉnh Tiền Giang), Bình Đại, Thạnh Phú, Ba Tri (tỉnh Bến Tre) và Duyên Hải (tỉnh Trà Vinh) phải đối mặt. Vì vậy, một trong những thách thức của vùng này là phải ngăn chặn xâm thực của biển, hạn chế xói lở bờ biển bởi nguy cơ mất hệ sinh thái rừng ngập mặn của cả vùng.
Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre Võ Thành Hạo cho rằng, nếu ba tỉnh Tiền Giang, Bến Tre và Trà Vinh không phát triển ra hướng Đông – hướng biển thì sẽ vĩnh viễn nghèo. Nông nghiệp trong đất liền đã bảo hòa, càng ngày càng khó. Mà tiềm năng kinh tế biển của ba tỉnh rất lớn. Đi liền với thách thức là tầm nhìn hướng ra biển, lấn biển.
Ngoài ra, tỉnh Vĩnh Long và một phần tỉnh Trà Vinh là vựa trái cây của Đồng bằng sông Cửu Long nên không có lý do gì phải chỉ bán trái thô mà cần nâng cao giá trị, tạo ra các khâu chế biến nhằm tăng thêm giá trị thu nhập. Ví dụ: tỉnh Vĩnh Long sẽ là trung tâm trái cây nói chung, Bến Tre là trung tâm của trái dừa.
Bí thư Tỉnh ủy Bến Tre cũng đề xuất trước mắt, các tỉnh cần tìm cách để “nắm tay” lại với nhau để đi nhanh, đi đều, không để chồng chéo. Song song đó, các tỉnh cũng giao cho các Sở Kế hoạch và Đầu tư kết nối phân tích tình hình chung của cả vùng như thách thức, cơ hội và mục tiêu, ví dụ: bảo vệ hệ sinh thái, nguồn nước…, sau đó các tỉnh sẽ có văn bản trình Chính phủ về việc hợp tác liên kết tiểu vùng duyên hải phía Đông./.