TP. Hồ Chí Minh hướng tới trở thành trung tâm đồ gỗ và nội thất toàn cầu

TP. Hồ Chí Minh có lợi thế đặc biệt để trở thành trung tâm sản xuất, xuất khẩu đồ gỗ và nội thất toàn cầu. Tuy nhiên, để hướng tới mục tiêu đó, cộng đồng doanh nghiệp cần sự hỗ trợ về cơ sở hạ tầng sản xuất, logistics, thương mại một cách đồng bộ, xứng tầm. Đây là nội dung được các đại biểu chia sẻ tại Tọa đàm “Ngành gỗ và nội thất TP. Hồ Chí Minh: Tâm điểm sản xuất và xuất khẩu toàn cầu” do Hội Mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh tổ chức, ngày 23/10. 

Ông Phùng Quốc Mẫn, Chủ tịch HAWA thông tin tổng quan ngành chế biến gỗ và nội thất tại toạ đàm. Ảnh: Xuân Anh - TTXVN

Ông Phùng Quốc Mẫn, Chủ tịch Hội mỹ nghệ và Chế biến gỗ TP. Hồ Chí Minh (HAWA) thông tin, trong hơn hai thập kỷ qua, ngành gỗ và nội thất Việt Nam là một trong những câu chuyện thành công tiêu biểu nhất của nền kinh tế xuất khẩu. Từ năm 1999, kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam mới đạt chưa tới 200 triệu USD, thì đến năm 2025, con số được dự báo sẽ chạm mốc 20 tỷ USD. Việt Nam hiện đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu đồ gỗ nội thất, chỉ sau Trung Quốc. Sản phẩm gỗ của Việt Nam đã xuất khẩu sản phẩm gỗ đến 166 quốc gia và vùng lãnh thổ. Riêng năm 2024, ngành gỗ đã xuất siêu 14,5 tỷ USD, thể hiện năng lực cạnh tranh và khả năng thích ứng mạnh mẽ của doanh nghiệp Việt.

Hiện nay, ngành gỗ có hơn  6.200 doanh nghiệp đang hoạt động; trong đó, gần 83% là doanh nghiệp Việt Nam, tạo việc làm cho hơn 500.000 lao động trên khắp cả nước. Ngành đã hình thành chuỗi cung ứng tương đối hoàn chỉnh, từ nguyên liệu, sản xuất đến phân phối, tạo nên lợi thế cạnh tranh toàn cầu.

Trong bức tranh chung, sau hợp nhất TP. Hồ Chí Minh đóng vai trò dẫn dắt tăng trưởng của toàn ngành, chiếm gần 50% tổng kim ngạch xuất khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của cả nước. Không chỉ là trung tâm sản xuất, TP. Hồ Chí Minh còn là đầu não của hoạt động xúc tiến thương mại, thiết kế, sáng tạo và kết nối quốc tế, đóng vai trò “động cơ dẫn dắt” giúp ngành gỗ Việt Nam tiến xa hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Quang cảnh toạ đàm. Ảnh: Xuân Anh - TTXVN

Theo ông Phùng Quốc Mẫn, ngành gỗ và nội thất với những nền tảng vững chắc về sản xuất, thương mại, dư địa phát triển lớn, Hiệp hội ngành hàng mạnh, nguồn lực doanh nghiệp vững, hoàn toàn có đủ điều kiện để trở thành ngành kinh tế xuất khẩu chủ lực của TP. Hồ Chí Minh trong thời gian tới. Song để phát huy được hết các lợi thế, tiềm năng, cộng đồng doanh nghiệp mong muốn nhận được sự quan tâm trong việc tiếp cận các chương trình hỗ trợ vay vốn, đào tạo, dự án xúc tiến thương mại, thu hút đầu tư... để ngành gỗ và nội thất thực sự phát triển đúng tầm vóc và đóng góp nhiều hơn cho kinh tế của thành phố.

Ông Nguyễn Liêm, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Cổ phần gỗ Lâm Việt, Phó Chủ tịch phụ trách Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho rằng: Trong giai đoạn chuyển đổi và hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng quốc tế, ngành gỗ Việt Nam nói chung và TP. Hồ Chí Minh nói riêng đang đứng trước nhiều cơ hội nhưng cũng đối diện không ít thách thức. Trong bối cảnh chuyển đổi xanh, chuyển đổi số và hội nhập sâu rộng, ngành gỗ cần một lộ trình hỗ trợ đồng bộ để doanh nghiệp có thể thích ứng và phát triển bền vững.

Hiệp hội đề xuất định hướng hình thành một Trung tâm hỗ trợ chuyển đổi xanh và số dành riêng cho ngành gỗ, đóng vai trò là nơi tư vấn, kết nối chuyên gia và giúp doanh nghiệp tiếp cận công nghệ phù hợp theo quy mô, đảm bảo quá trình chuyển đổi diễn ra thực chất và hiệu quả. Cùng với đó, ngành cần triển khai chương trình “Nhà máy gỗ phát thải thấp”, thí điểm đo lường và giảm phát thải CO₂, hướng tới các chứng nhận low-carbon factory – yếu tố ngày càng trở nên quan trọng trong thị trường xuất khẩu. Ở quy mô lớn hơn, việc xây dựng các cụm công nghiệp gỗ xanh với hạ tầng chung như hệ thống xử lý bụi và nước thải, năng lượng mặt trời và logistics sẽ giúp cả những doanh nghiệp nhỏ cũng có khả năng “xanh hóa” với chi phí hợp lý.

Song song với các giải pháp chuyển đổi sản xuất, ngành gỗ và nội thất rất cần sự hỗ trợ về môi trường kinh doanh. Việc quy hoạch một hệ sinh thái triển lãm công nghiệp chuyên nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh là nền tảng quan trọng để xây dựng một hội chợ xuất khẩu ngành gỗ mang dấu ấn riêng của thành phố, qua đó quảng bá sản phẩm và thương hiệu “Made in Vietnam” một cách thực chất, tạo điểm hẹn với các đối tác toàn cầu.

Ông Nguyễn Liêm cũng khuyến nghị, việc thu hút đầu tư nước ngoài cần chuyển trọng tâm từ số lượng sang chất lượng, chỉ lựa chọn các dự án FDI công nghệ cao, có cam kết gắn bó lâu dài và phát triển cùng cộng đồng doanh nghiệp nội địa; đồng thời, ngăn chặn tình trạng lợi dụng đầu tư để gian lận xuất xứ.

Hạ tầng giao thông và logistics phải được đầu tư đồng bộ để tối ưu chuỗi cung ứng. Việc nâng cấp các tuyến kết nối liên vùng giữa cảng biển – khu công nghiệp – vùng sản xuất sẽ giúp giảm chi phí vận chuyển, tăng hiệu quả xuất nhập khẩu. Ngành gỗ rất cần một hệ sinh thái logistics hiện đại và xanh, với hệ thống kho bãi, cảng cạn và trung tâm phân phối được bố trí hợp lý, tạo nền tảng để nâng cao năng lực cạnh tranh và đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND Thành phố Hồ Chí Minh phát biểu tại toạ đàm. Ảnh: Xuân Anh - TTXVN

Ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND TP. Hồ Chí Minh nhận định, ngành công nghiệp chế biến gỗ và nội thất hội tụ đủ ba trụ cột chiến lược mà thành phố đang hướng đến, đó là: kinh tế xanh (sản phẩm thân thiện môi trường, nguồn gốc rõ ràng), kinh tế số (chuyển mạnh ứng dụng công nghệ và thương mại điện tử) và kinh tế tri thức – sáng tạo (phát triển thương hiệu, gia tăng giá trị dựa trên thiết kế).

Hiện nay, ngành gỗ đang đứng trước cơ hội từ làn sóng tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu và xu hướng tiêu dùng bền vững, song cũng đối diện cạnh tranh quốc tế gay gắt, tiêu chuẩn chất lượng cao, biến động thuế và các biện pháp phòng vệ thương mại ngày càng phức tạp. Để biến thách thức thành cơ hội, doanh nghiệp phải liên tục cải tiến chất lượng, mẫu mã, đảm bảo truy xuất nguồn gốc và xây dựng thương hiệu toàn cầu.

Với ngành gỗ và nội thất TP. Hồ Chí Minh, cần tập trung vào bốn định hướng: tái cấu trúc ngành theo cụm công nghiệp xanh; thúc đẩy chuyển đổi xanh và số; xây dựng thương hiệu gỗ – nội thất mang bản sắc riêng của thành phố; tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu, hướng đến “Made by Vietnam” thay vì chỉ “Made in Vietnam”. Muốn đạt được mục tiêu đó, mỗi doanh nghiệp cần có bộ phận nghiên cứu và phát triển (R&D), gắn sản phẩm với văn hóa Việt để gia tăng giá trị, hướng tới mục tiêu biến TP. Hồ Chí Minh thành “hub” đồ gỗ toàn cầu thông qua liên kết chặt chẽ giữa chính quyền – hiệp hội – doanh nghiệp.

Theo ông Nguyễn Văn Được, để phát huy hết các tiềm năng, lợi thế của siêu đô thị, TP. Hồ Chí Minh đang đẩy nhanh việc quy hoạch lại mô hình phát triển theo từng vùng, bao gồm công nghiệp công nghệ cao vùng Bình Dương cũ, vùng Bà Rịa – Vũng Tàu trở thành trung tâm kinh tế biển và logistics với hệ thống cảng Cái Mép – Cần Giờ; TP. Hồ Chí Minh cũ giữ vai trò trung tâm tài chính và công nghệ caovới hạ tầng giao thông được đầu tư đồng bộ. Đồng thời, thành phố đang tích cực triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo. Đó là những nền tảng quan trọng để các ngành nghề sản xuất - xuất khẩu hình thành chuỗi giá trị có sức cạnh tranh cao.