Chấn chỉnh tình trạng cán bộ né tránh, sợ sai không dám làm

Sáng 5/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về: các báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng; công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác thi hành án năm 2025; các báo cáo công tác năm 2025 của Chánh án Tòa án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; các báo cáo tổng kết công tác nhiệm kỳ của Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.

Tận dụng chuyển đổi số trong tuyên truyền nâng cao nhận thức người dân

Thẩm tra các báo cáo, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội Hoàng Thanh Tùng cho biết, Chính phủ đã có nhiều nỗ lực và đề ra nhiều giải pháp phòng ngừa, đấu tranh có hiệu quả đối với tội phạm và vi phạm pháp luật. Việc tăng cường lực lượng Điều tra viên, Công an chính quy ở cấp xã góp phần quản lý chặt chẽ hơn nhóm đối tượng có nguy cơ phạm tội cao, chủ động phát hiện, giải quyết sớm các mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân ngay từ đầu và tại cơ sở.

Theo cơ quan thẩm tra, mặc dù về cơ bản các loại tội phạm và vi phạm pháp luật đều giảm so với cùng kỳ (giảm 21%); tuy nhiên một số loại tội phạm vẫn tăng như: lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, gây rối trật tự công cộng. Công tác nắm, dự báo, phân tích, “nhận diện” tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật từ cơ sở có thời điểm chưa đáp ứng, theo kịp diễn biến tình hình, nhất là tội phạm sử dụng công nghệ cao. Hiệu quả hoạt động phòng ngừa trong công tác quản lý nhà nước về lĩnh vực viễn thông, mạng Internet chưa cao, còn sơ hở, bất cập...

Về công tác phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm: đã phát hiện nhiều phương thức, thủ đoạn mới của tội phạm kinh tế, lừa đảo, buôn lậu. Số tài sản tham nhũng thu hồi ở giai đoạn điều tra tăng rất cao (tăng 181,01%). Tội phạm liên quan đến lãng phí trong đầu tư, xây dựng gây thiệt hại nghiêm trọng đến ngân sách nhà nước được phát hiện, xử lý nhiều hơn. Tuy nhiên, tội phạm ma túy tiếp tục diễn biến phức tạp với quy mô lớn, có tính chất đặc biệt nghiêm trọng; vi phạm pháp luật và tội phạm về lĩnh vực an toàn thực phẩm diễn ra phức tạp, gây hậu quả nghiêm trọng tới sức khỏe của nhân dân...

Tham gia thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan bày tỏ lo ngại về hai vấn đề nổi cộm đang gây bức xúc trong dư luận là tình trạng lừa đảo "việc nhẹ lương cao" đưa người sang Campuchia và lừa đảo người cao tuổi qua các chương trình du lịch "0 đồng".

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội, mặc dù đã có rất nhiều nỗ lực tuyên truyền về chiêu trò "việc nhẹ lương cao", nhưng tình trạng người dân bị lừa sang Campuchia vẫn tiếp diễn; từ đó đặt ra câu hỏi lớn về hiệu quả của công tác phòng ngừa.

Bên cạnh đó là câu chuyện những người cao tuổi bị lừa đảo trên không gian mạng qua các chương trình du lịch "0 đồng". Theo phản ánh của báo chí, những chương trình này thu hút người dân bởi chi phí ban đầu bằng 0, nhưng sau đó lại ép buộc mua sắm đủ thứ, khiến nạn nhân "tiền mất tật mang".

Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, lực lượng Công an và chính quyền địa phương không thể bao quát hết được nếu chỉ dựa vào các phương pháp tuyên truyền truyền thống, đặc biệt ở những địa phương có dân số lớn; do đó cần tận dụng chuyển đổi số và các công cụ thông tin hàng ngày để tiếp cận người dân.

Phó Chủ tịch Quốc hội đề xuất sử dụng màn hình tại các Trung tâm phục vụ hành chính công để chiếu những câu chuyện cảnh báo lừa đảo, giúp người dân nâng cao nhận thức trong thời gian chờ đợi.

Giải quyết tình trạng nhũng nhiễu, “tham nhũng vặt”

Về kết quả công tác phòng, chống tham nhũng, Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp nhận thấy, trong năm 2025, mặc dù phải đồng thời thực hiện chủ trương mang tính cách mạng về sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy và nhiều nhiệm vụ chính trị quan trọng khác nhưng công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn được Đảng, Nhà nước ta xác định là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và đẩy mạnh thực hiện trên các lĩnh vực. Theo đó, công tác hoàn thiện thể chế và thực hiện các giải pháp phòng ngừa tham nhũng đạt kết quả tích cực. Đã tập trung rà soát, xử lý các công trình, dự án chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, gây thất thoát, lãng phí lớn. Công tác phát hiện, xử lý tham nhũng, tiêu cực qua hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán tiếp tục được đẩy mạnh. Công tác điều tra, truy tố, xét xử các vụ án tham nhũng cơ bản được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật; tiếp tục phát hiện, xử lý nhiều vụ án tham nhũng lớn, gây hậu quả nghiêm trọng; làm rõ sai phạm, xử lý nhiều cán bộ, công chức, trong đó có cả lãnh đạo thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý. Công tác thu hồi tài sản tham nhũng trong giai đoạn điều tra đạt kết quả rất tích cực.

Thường trực Ủy ban tán thành với đánh giá của Chính phủ về tình hình tham nhũng năm 2025 còn diễn biến phức tạp trên một số lĩnh vực. Thực trạng này cho thấy, việc thực hiện các biện pháp phòng, ngừa tham nhũng còn chưa phát huy hiệu quả, có sự buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm của một số tập thể, cá nhân, người đứng đầu. Công tác kiểm tra, giám sát việc thực thi quyền lực chưa được quan tâm đúng mức. Việc khắc phục tình trạng cán bộ, công chức né tránh trách nhiệm, sợ sai không dám làm còn chậm...

Về phương hướng, nhiệm vụ phòng, chống tham nhũng lãng phí tiêu cực năm 2026, Thường trực Ủy ban đề nghị Chính phủ nghiên cứu bổ sung một số phương hướng, nhiệm vụ: Tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo chủ trương của Đảng và yêu cầu của Ban Chỉ đạo; thực hiện đồng bộ, có hiệu quả các biện pháp phòng, chống tham nhũng; chuyển trọng tâm sang phòng ngừa, chủ động nhận diện, cảnh báo vi phạm từ sớm, từ xa. Cùng với việc tập trung thanh tra, kiểm tra các lĩnh vực dễ phát sinh tham nhũng và nâng cao chất lượng điều tra, xử lý các vụ án tham nhũng, lãng phí, tiêu cực lớn, cần quan tâm triển khai các biện pháp giải quyết tình trạng nhũng nhiễu, “tham nhũng vặt”, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ và thực hiện các giải pháp chấn chỉnh, xử lý tình trạng cán bộ né tránh, đùn đẩy, sợ sai không dám làm.

Phát biểu tại phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát Lê Thị Nga cho rằng, các biện pháp phòng, ngừa tham nhũng được quan tâm nhưng vẫn còn một số hạn chế. Một số biện pháp phòng ngừa chưa thực sự hiệu quả, mang tính hình thức. Thực trạng này đã nêu trong nhiều năm nay nhưng chưa được khắc phục triệt để.

"Kết quả phát hiện, xử lý tội phạm về tham nhũng cho thấy có sự câu kết, móc nối giữa cán bộ thoái hóa, biến chất với doanh nghiệp, tổ chức để trục lợi", bà Lê Thị Nga chỉ rõ.

Bên cạnh đó, một số chủ trương, chính sách của Đảng chậm thể chế hóa như quy định về bảo vệ người đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí. Một số văn bản liên quan trực tiếp đến công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí chậm được sửa đổi như: Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; Luật Phòng, chống tham nhũng. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đề nghị Chính phủ báo cáo, đánh giá thêm về nguyên nhân của việc chậm hoàn thiện thể chế.

Thông qua hoạt động giám sát của các cơ quan Quốc hội và ý kiến của cử tri, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Dân nguyện và Giám sát đánh giá, một bộ phận cán bộ, công chức nảy sinh tư tưởng "làm nhiều sai nhiều" nên làm việc cầm chừng. Do đó, Chính phủ cần đánh giá và có giải pháp về thực trạng làm việc cầm chừng, đùn đẩy, né tránh, sợ sai, không dám làm.