Chuỗi cung ứng cho siêu đô thị TP. Hồ Chí Minh - Bài 1: Khép kín sản xuất – tiêu thụ

Sau khi hợp nhất, TP. Hồ Chí Minh định hình trở thành một siêu đô thị với hơn 14 triệu dân. Trong bối cảnh đó, lĩnh vực cung ứng dịch vụ, nhất là cung ứng hàng hóa, nông sản phẩm từng bước được tái cấu trúc mạnh mẽ.

Qua đó, TP. Hồ Chí Minh không chỉ hình thành một chuỗi cung ứng liền mạch từ sản xuất đến tiêu thụ, phát huy tối đa tiềm năng thị trường, mà còn tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hợp tác xã và người dân phát triển sản phẩm có thế mạnh, thúc đẩy kinh tế địa phương.

Thông tấn xã Việt Nam xin giới thiệu chùm 2 bài viết với chủ đề “Tái cấu trúc chuỗi cung ứng cho siêu đô thị TP. Hồ Chí Minh”, qua đó phân tích những thuận lợi, khó khăn và giải pháp tái cấu trúc hiệu quả chuỗi cung ứng, gia tăng giá trị cho nông sản, thực phẩm, mang lại lợi ích cho người tiêu dùng.

Bài 1: Khép kín chuỗi cung ứng sản xuất – tiêu thụ

Sau khi TP. Hồ Chí Minh hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, một siêu vùng kinh tế mới đã hình thành với kỳ vọng tạo đột phá trong nhiều lĩnh vực; trong đó, ngành nông sản - thực phẩm đang chứng kiến sự chuyển mình mạnh mẽ khi chuỗi cung ứng được rút ngắn, khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ.

Không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, mở rộng sản xuất, mà người dân, hợp tác xã cũng được hưởng lợi nhờ tăng giá trị hàng hóa. Đặc biệt, người tiêu dùng TP. Hồ Chí Minh dễ dàng tiếp cận sản phẩm đặc sản từ các địa phương lân cận với chất lượng đảm bảo, chi phí hợp lý. Chuỗi cung ứng khép kín đang tạo nên những “giá trị kép” cho toàn hệ sinh thái – từ trang trại đến bàn ăn.

* Hiệu quả từ chuỗi cung ứng liền mạch

Hợp tác xã nông nghiệp – thương mại – du lịch và vận tải Dân Tiến (xã Bắc Tân Uyên, TP. Hồ Chí Minh) thành lập năm 2019, định hướng trở thành mô hình nhà vườn kết hợp du lịch, phù hợp với mục tiêu nâng cao giá trị nông sản và hiệu quả sản xuất trong nền nông nghiệp đô thị.

Dù có nhiều sản phẩm nổi bật như: bưởi da xanh, cam sành chất lượng cao, đạt chứng nhận OCOP, tiêu thụ rộng rãi trên thị trường nhưng giá cả bấp bênh do phụ thuộc vào các đơn vị trung gian, nhiều năm nay, hợp tác xã vẫn khó nâng cao sản lượng, mở rộng diện tích sản xuất.

Thế nhưng, mọi chuyện đã khác với không gian đô thị TP. Hồ Chí Minh mới. Theo ông Nguyễn Văn Tiến, Giám đốc hợp tác xã nông nghiệp – thương mại – du lịch và vận tải Dân Tiến, từ khi hợp nhất địa giới hành chính, các đơn vị liên tục tìm về hợp tác xã để bàn chuyện kết nối sản xuất với tiêu thụ.

Không chỉ tham gia phần ngọn, tức là chỉ thu mua nông sản, mà các đơn vị này còn đi cùng hợp tác xã trong cả quá trình, hỗ trợ kỹ thuật sản xuất theo hướng hữu cơ, đảm bảo chất lượng tốt nhất, bao tiêu 90% sản lượng, giúp hợp tác xã nhẹ gánh nỗi lo “được mùa, mất giá”.

“Trong không gian mở ra như hiện nay, các đối tác tìm về hợp tác xã không cần phải qua bất kỳ cầu nối nào, dễ dàng trao đổi định hướng phát triển, liên kết sản xuất. TP. Hồ Chí Minh vốn là một thị trường lý tưởng mà chúng tôi luôn mong muốn kết nối được. Giờ đây, thị trường ấy đang ở trong tầm tay với những đối tác đồng hành mới”, ông Nguyễn Văn Tiến cho biết.

Cũng theo ông Tiến, nông sản từ hợp tác xã sẽ theo những đối tác này đến thẳng với người tiêu dùng ở TP. Hồ Chí Minh và những thị trường tiềm năng mới, mà không bị ách tắc bởi khâu khâu trung gian. Theo tính toán, chi phí logistics có thể giảm được 10 - 15%, quãng đường cũng rút ngắn lại, đồng nghĩa chất lượng nông sản nâng lên.

Hạt tiêu Bầu Mây, một sản phẩm OCOP tại xã Hòa Hiệp, TP. Hồ Chí Minh cũng đang hưởng lợi từ sự mở rộng của không gian đô thị mới. Theo bà Lâm Hoa Hồng, Giám đốc đối ngoại Công ty Cổ phần nông nghiệp – thương mại Bầu Mây, việc điều chỉnh địa giới hành chính rút ngắn đáng kể khoảng cách giữa sản xuất và thị trường, từ đó, giúp sản phẩm tiêu Bầu Mây dễ dàng tiếp cận với tệp khách hàng ở trung tâm thành phố.

“Đây là cơ hội để chúng tôi tiếp thị và quảng bá sản phẩm của mình, du khách hay người tiêu dùng sẽ làm quen với khái niệm hạt tiêu TP. Hồ Chí Minh. Chúng tôi cũng tích cực khai thác thị trường bằng việc đàm phán vào các hệ thống bán lẻ hiện đại để tiến gần hơn người tiêu dùng”, bà Lâm Hoa Hồng cho hay.

Theo bà Lý Kim Chi, Chủ tịch Hội Lương thực thực phẩm TP. Hồ Chí Minh, việc hợp nhất địa giới hành chính đã xóa đi rào cản vốn tồn tại nhiều năm giữa vùng nguyên liệu và trung tâm tiêu thụ. Trước đây, doanh nghiệp chế biến nông sản tại TP. Hồ Chí Minh gặp khó khi muốn mở rộng nhà máy sản xuất tại khu vực Bình Dương (cũ) hay đưa nguyên liệu từ Bà Rịa – Vũng Tàu (cũ) về thành phố vì quy trình kiểm soát phức tạp.

Trong không gian đô thị rộng mở, việc vận hành theo một thị trường thống nhất tạo điều kiện cho chuỗi cung ứng liền mạch, giúp giảm thiểu chi phí giao dịch, rút ngắn thời gian lưu thông, hạn chế rủi ro hư hao sau thu hoạch. Đây là nền tảng quan trọng để nâng cao năng suất chuỗi giá trị nông sản.

* Gia tăng giá trị nông sản

Khi còn phụ thuộc vào thương lái, nông dân, hợp tác xã tại các xã như Hòa Hiệp, Bình Châu, Phước Hải… gặp không ít chật vật khi vào mùa thu hoạch nhãn xuồng, một trong những nông sản lợi thế của vùng, khiến sản xuất thường rơi vào vòng luẩn quẩn “được mùa, mất giá”. Trong không gian phát triển mới, các hệ thống siêu thị, doanh nghiệp thương mại sẽ dễ dàng kết nối trực tiếp với nhà vườn, hợp tác xã để bao tiêu, phân phối sản phẩm đến với người dân của Thành phố.

Từng chú trọng phát triển kênh phân phối các sản phẩm nông sản, đặc sản tại các địa phương, hệ thống siêu thị Go! đã nhìn thấy tiềm năng rất lớn từ vùng nguyên liệu sạch trong không gian kết nối mới. Theo bà Nguyễn Thị Bích Vân, Giám đốc truyền thông Central Retail Việt Nam (đơn vị sở hữu hệ thống siêu thị Go!), đơn vị đang tiếp tục làm việc với các nhà cung ứng đến từ các vùng nguyên liệu đặc sản, thế mạnh của địa phương để đảm bảo nguồn hàng cung ứng mới.

“Chúng tôi đang tìm kiếm và làm việc với các nhà cung cấp mới của TP. Hồ Chí Minh để đa dạng danh mục sản phẩm cho hệ thống, cũng như khai thác triệt để lợi thế sản phẩm của thành phố Hồ Chí Minh, phục vụ thị trường 14 triệu dân. Tập đoàn cũng sẽ mở rộng mạng lưới cung ứng, kho vận tại các xã phường vùng ven Thành phố, làm sao để cung ứng kịp thời, nhanh chóng nông sản, thực phẩm từ vùng nguyên liệu đến người tiêu dùng sớm nhất”, bà Vân cho biết.

Trong khi đó, Mekong Delta Foods, một đơn vị chuyên cung cấp rau củ quả, trái cây cũng đã có kế hoạch mở rộng vùng trồng tại một số xã có lợi thế như: Đất Đỏ, Châu Đức, Hòa Hiệp để tăng nguồn cung nông sản chất lượng đến người tiêu dùng TP. Hồ Chí Minh.

Theo bà Nguyễn Thị Kiều Oanh, Giám đốc Công ty Mekong Delta Foods, công ty cũng tính tới liên kết với các hộ nông dân để bao tiêu sản phẩm, với giá thu mua cao hơn thị trường, được giám sát trong chuỗi ngành hàng khép kín, vừa nâng cao chất lượng nông sản, vừa đảm bảo lợi nhuận ổn định cho nông dân.

Từng đau đầu với bài toán đầu ra cho trái bưởi, trái cam, ông Nguyễn Văn Tiến, Giám đốc hợp tác xã  nông nghiệp – thương mại – du lịch và vận tải Dân Tiến (xã Bắc Tân Uyên, TP. Hồ Chí Minh) cho biết, hợp tác xã đã để không khá nhiều diện tích vườn vì nông sản giá rẻ. Thế nhưng, nhờ sự đồng hành của các đối tác, giá trị nông sản ký kết bao tiêu dự kiến sẽ cao hơn 20 – 30% so với trước đây, hợp tác xã đang đầu tư nguồn lực để tái canh tác.

“Với những thuận lợi này, hợp tác xã sẽ tập trung cải tạo vườn, đồng thời tính toán trồng thêm ổi ruby. Khi được hỗ trợ tốt hơn về kỹ thuật, năng suất sẽ tốt hơn. Chúng tôi đặt mục tiêu sẽ tăng 1,5 đến 2 lần sản lượng so với hiện tại, tương đương khoảng 300 – 400 tấn mỗi năm, người tiêu dùng cũng được hưởng lợi khi được tiếp cận với sản phẩm được sản xuất theo chuỗi, có giám sát từ đầu vào đến đầu ra”, ông Tiến chia sẻ.

Khi chuỗi cung ứng khép kín, hàng hóa đến thẳng hệ thống phân phối, hợp tác xã và nông dân chủ động hơn trong tiêu thụ, nâng được giá trị sản phẩm nhờ sản xuất dựa vào tín hiệu thị trường. Theo ông Bùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Công Thương TP. Hồ Chí Minh, thành phố đang tiếp tục thúc đẩy liên kết giữa sản xuất với tiêu dùng, mục tiêu tăng năng suất, hạ giá thành, cắt giảm trung gian, tăng hiệu quả sản xuất và giá trị nông sản.

Việc phân phối trực tiếp giúp nông dân và hợp tác xã học cách sản xuất theo nhu cầu thị trường, qua đó, khuyến khích các đơn vị chú trọng chất lượng, tiêu chuẩn an toàn thay vì sản xuất manh mún. Khi chất lượng được nâng lên, thương hiệu nông sản địa phương cũng được củng cố, lợi ích kép từ chuỗi cung ứng khép kín ngày càng được nâng cao.

Bài cuối: Gỡ nút thắt chuỗi cung ứng