Chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu

Tiếp nối thành công của dự án “Sản xuất lúa bền vững và giảm phát thải khí nhà kính AgResults” tại tỉnh Thái Bình, được sự tài trợ của Bộ Ngoại giao và Bộ Thương mại Australia, ngày 26/7, tại thành phố Cần Thơ, Tổ chức Phát triển Hà Lan (SNV) phối hợp với Cục Trồng trọt tổ chức Hội thảo khởi động cấp quốc gia dự án “Chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu và hướng tới sự phát triển bền vững ở Đồng bằng sông Cửu Long”.

Dự án “Chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu và hướng tới sự phát triển bền vững ở Đồng bằng sông Cửu Long” sử dụng cơ chế trao giải thưởng dựa trên kết quả và khuyến khích, thu hút sự tham gia của các doanh nghiệp đang sản xuất, kinh doanh trong chuỗi giá trị lúa gạo.

Dự án nhằm đẩy mạnh việc mở rộng ứng dụng trên quy mô lớn các công nghệ sản xuất lúa tiến bộ nhằm mang lại giá trị kinh tế cao hơn cho các nông hộ nhỏ cùng tác nhân trong chuỗi, nâng cao chất lượng lúa gạo và các giá trị xã hội, giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường.

Qua đó, dự án sẽ đóng vai trò xúc tác tạo ra sự chuyển đổi sản xuất và kinh doanh lúa gạo theo hướng bền vững và mang lại các giá trị bao trùm ở ba tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang có diện tích sản xuất lúa lớn nhất Đồng bằng sông Cửu Long, đóng góp tích cực vào các mục tiêu phát triển bền vững, thích ứng với khí hậu.

Tại hội thảo, các đại biểu được nghe các chuyên gia, các nhà quản lý, các tổ chức quốc tế trình bày tổng quan về Chiến lược và Kế hoạch tái cơ cấu ngành lúa gạo theo hướng phát triển bền vững và giảm phát thải khí nhà kính; Chiến lược và kế hoạch thực hiện cam kết quốc gia về giảm phát thải khí nhà kính.

Cùng đó, giới thiệu về dự án “Chuyển đổi chuỗi giá trị lúa gạo ứng phó với biến đổi khí hậu và hướng tới sự phát triển bền vững ở Đồng bằng sông Cửu Long”; đánh giá hiện trạng chuỗi giá trị lúa gạo và các hình thức tổ chức liên kết tập quán canh tác lúa ở các địa phương; chia sẻ kinh nghiệm của đơn vị đạt giải Nhất cuộc thi “Sản xuất lúa bền vững và giảm phát thải khí nhà kính AgResults” tại tỉnh Thái Bình…

Theo Tiến sĩ Trần Thu Hà, Giám đốc Dự án SNV, dự án sẽ được triển khai thực hiện ở 3 tỉnh sản xuất lúa gạo lớn nhất trong khu vực ĐBSCL là An Giang, Kiên Giang và Đồng Tháp trong 5 năm từ năm 2022-2027; trong đó năm 2023 sẽ chính thức triển khai thực hiện với nguồn kinh phí từ 10 - 15 triệu AUD do Chính phủ Australia tài trợ.

Dự án tập trung vào phát triển nông nghiệp xanh trong ngành hàng lúa gạo để ứng phó với các vấn đề về biến đổi khí hậu. Đồng thời, sẽ gắn kết chặt chẽ với khu vực kinh tế tư nhân làm đầu tàu kéo theo những sáng kiến mới nhất trong sản xuất lúa gạo, giảm phát thải. Từ đó, tạo động lực để sản xuất theo công nghệ xanh, sạch, bền vững hơn.

Dự án tập trung vào các mục tiêu chính, như: thông qua gói công nghệ tiến bộ hơn vào sản xuất trong vùng nguyên liệu để tăng thu nhập cho nông dân; cải thiện được chuỗi liên kết sản xuất lúa gạo; giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu thông qua việc các doanh nghiệp đưa ra gói công nghệ vừa mang tính giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu vừa mang tính thích ứng để hỗ trợ nông dân sản xuất ở các vùng sinh thái khác nhau.

Lộ trình thương mại các chứng chỉ cacbon dự kiến sẽ được thực hiện vào những năm 2027-2028 và từ những luận cứ khoa học của dự án để hỗ trợ việc đẩy mạnh vai trò của kinh tế tư nhân, đẩy mạnh việc canh tác lúa giảm phát thải và thương mại hóa các chứng chỉ cacbon trên thị trường…

Theo ông Peter Loach, Giám đốc Quốc gia của SNV, dự án có điểm mới là chuyển đổi giá trị lúa gạo thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Dự án này sẽ sử dụng các công nghệ để tạo ra hiệu quả kinh tế tốt hơn, cải thiện chất lượng lúa gạo và các giá trị xã hội. Tất cả những người tham gia trong chuỗi giá trị này sẽ thu được lợi ích và tăng trưởng trong điều kiện mới do biến đổi khí hậu và biến đổi về nhu cầu lúa gạo của thị trường quốc tế.

Dự án sẽ góp phần chuyển đổi trong sản xuất và kinh doanh lúa gạo phát triển bền vững và đem lại những giá trị bao trùm trong 3 tỉnh chuyên canh lúa tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long…

Theo ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt, sản xuất lúa gạo tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long hiện nay đang đứng trước các thách thức như: biến đổi khí hậu xảy ra ngày càng thường xuyên, nghiêm trọng như khô hạn, xâm nhập mặn…

Đồng thời, giá cả vật tư đầu vào như phân bón, thuốc trừ sâu tăng cao dẫn đến chi phí đầu vào tăng cao làm giảm sức cạnh tranh của lúa gạo Việt Nam; việc thực hiện cam kết của Việt Nam về giảm phát thải khí nhà kính.

Tuy nhiên, Việt Nam là nước đang phát triển, việc tập hợp tất cả các nguồn lực của Nhà nước, tư nhân, xã hội hóa, nguồn lực quốc tế là vô cùng quan trọng để giải quyết các thách thức. Các nguồn lực này sẽ tác động tổng hợp để hỗ trợ ngành sản xuất lúa gạo giải quyết được cơ bản các thách thức.

Cũng theo ông Cường, hầu hết các dự án trước đây được triển khai đều dựa vào nguồn lực từ Nhà nước là chính. Việc sử dụng các nguồn lực tư nhân và nguồn lực quốc tế chưa được thực hiện nhiều.

Đặc biệt, dự án này có nét mới là không hỗ trợ trực tiếp thông qua các mô hình mà tổ chức các cuộc thi; trong đó, đơn vị tham gia dự thi sẽ tự đưa ra các mô hình, các quy trình kỹ thuật hiệu quả về mặt kinh tế, bền vững, giảm phát thải khí nhà kính; đồng thời có cam kết là sau khi kết thúc dự án sẽ tiếp tục phát triển.

Dự án có sự tham gia của khối doanh nghiệp tư nhân theo hình thức xã hội hóa 100% vốn từ doanh nghiệp. Đây là một dự án được thực hiện trên phạm vi lớn, có quy mô rộng, có cách thức hỗ trợ, đánh giá các chỉ tiêu hoàn toàn khác…

Ông Cường hy vọng dự án sẽ giúp cho ngành sản xuất lúa gạo ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long sẽ phát triển xanh, sạch và bền vững trong tương lai./.