COVID-19 và những bài học đau đớn từ dịch cúm Tây Ban Nha
Đại dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918 đã càn quét khắp thế giới và khiến ít nhất 50 triệu người thiệt mạng.
Một số bài học đau đớn rút ra từ đại dịch này vẫn còn nguyên giá trị trong cuộc chiến chống COVID-19 hiện tại, giúp thế giới tránh lặp lại kết cục thảm khốc của hơn 100 năm trước.
Bài học số 1: Không dừng cách ly xã hội quá sớm
Theo các nhà dịch tễ học, trong đại dịch cúm Tây Ban Nha, việc dừng cách ly xã hội quá sớm đã dẫn đến đợt lây nhiễm thứ hai còn nguy hiểm hơn đợt đầu tiên.
Vào năm 1918, đúng thời điểm sắp hết dịch thì việc từng nhóm lớn người dân tụ tập lại với nhau đã khiến dịch bùng phát trở lại và cướp đi sinh mạng của nhiều người hơn trước.
Ở San Francisco (Mỹ), khi số ca mắc cúm Tây Ban Nha giảm về gần con số 0 thì giới chức vội hô hào mở cửa thành phố, tổ chức diễu hành hoành tráng và cởi bỏ hết khẩu trang ra. Hai tháng sau, việc này đã đưa dịch cúm trở lại.
Philadelphia của Mỹ cũng chịu chung số phận. Dù 600 thủy thủ ở Căn cứ Hải quân Philadelphia mắc cúm Tây Ban Nha nhưng chính quyền thành phố này đã không chịu hủy cuộc diễu hành ngày 28/9/1918.
Ba ngày sau, Philadelphia có thêm 635 ca mắc mới và chẳng mấy chốc trở thành thành phố có số người chết vì cúm Tây Ban Nha cao nhất nướcMỹ.
Ngược lại, St. Louis đã lựa chọn hủy diễu hành và tình hình tại đây tốt hơn nhiều. "Hơn 10.000 người ở Philadelphia chết vì đại dịch, trong khi số người chết ở St. Louis không vượt quá 700", Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ cho biết.
Dịch ở những nơi khác nhau đạt đến đỉnh vào những thời điểm khác nhau. Tuy nhiên, việc vượt qua cái gọi là “đỉnh điểm” của COVID-19 không có nghĩa là số ca mắc cũng như tử vong không thể tăng trở lại.
Theo đường đồ thị miêu tả diễn biến dịch bệnh, chúng ta nhận định đường cong này sẽ đạt đến một đỉnh và rồi đi xuống, giống như hình một ngọn núi đơn độc. Tuy vậy, vẫn có khả năng đồ thị lại có hình sóng với sóng sau nối theo sóng trước. Sóng lớn đến mức nào thì tùy thuộc vào cách hành xử của chúng ta.
Bài học số 2: Hệ miễn dịch quá mạnh mẽ của những người trẻ và khỏe mạnh có thể chống lại họ
Đại dịch năm 1918 đã giết chết nhiều thanh niên trẻ khỏe mạnh, với khoảng 2/3 số người tử vong ở độ tuổi từ 18 đến 50.
Trong những năm trước đại dịch, tuổi thọ trung bình của người Mỹ là khoảng trên 50 tuổi. Nhưng chỉ trong một năm sau đó, tuổi thọ trung bình của người Mỹ giảm 12 tuổi.
Tính đến năm 2017, tuổi thọ trung bình của người Mỹ là 78,6. Và người cao tuổi, người có bệnh lý nền có nguy cơ bị COVID-19 tấn công cao hơn. Tuy nhiên, thực tế cho thấy nhiều thanh niên khỏe mạnh vẫn mắc và chết vì COVID-19.
Một lý do đại dịch năm 1918 khiến nhiều thanh niên tử vong là vì dịch bùng phát trong Thế chiến thứ nhất, khi các binh sĩ sống rất gần nhau trong doanh trại.
Vào thời điểm hiện tại, tuy không còn cuộc chiến tranh thế giới nào nhưng bài học quan trọng thì vẫn còn:
Những người trẻ, sung sức không phải là bất khả chiến bại. Và hệ miễn dịch mạnh mẽ của họ có thể chống lại họ.
Nhìn lại đại dịch cúm Tây Ban Nha, các nhà khoa học tin rằng phản ứng thái quá của hệ miễn dịch đã góp phần làm tăng tỷ lệ tử vong ở những thanh niên khỏe mạnh.
Tương tự, tới đại dịch COVID lần này, hệ miễn dịch phản ứng thái quá có thể góp phần gây tử vong ở những người trẻ tuổi.
Hiện tượng phản ứng thái quá này trong y học gọi là “bão cytokine” - phản ứng miễn dịch trong đó cơ thể giải phóng cytokine quá nhiều và quá nhanh vào máu.
Cytokine đóng vai trò quan trọng trong các phản ứng miễn dịch, nhưng với một lượng lớn giải phóng trong cơ thể, chúng có thể gây viêm sưng, suy đa tạng và đe dọa tới tính mạng.
Bài học số 3: Không dùng thuốc chưa được kiểm chứng để phòng và trị bệnh
Cúm Tây Ban Nha và COVID-19 có chung hai thách thức: Thiếu vaccine dự phòng và thiếu thuốc điều trị.
Trở lại năm 1918, các phương thuốc rất đa dạng, từ thuốc mới được phát triển đến các loại dầu và thảo dược với công dụng không được kiểm chứng khoa học.
Tới năm 2020, không ít người cho rằng hydroxychloroquine - một loại thuốc trị bệnh sốt rét, lupus và viêm khớp dạng thấp - có thể cứu chữa bệnh nhân COVID-19.
Thế nhưng, một nghiên cứu gần đây cho thấy hydroxychloroquine không những không giúp điều trị cho bệnh nhân COVID-19 mà còn khiến nhịp tim của nhiều người bệnh trở nên bất thường.
Các bác sĩ ở Brazil và Thụy Điển cũng bày tỏ quan ngại về việc sử dụng loại thuốc tượng tự hydroxychloroquine là chloroquine cho bệnh nhân COVID-19 vì các vấn đề liên quan tới tim mạch.
Tùy tiện dùng những loại thuốc như thế này có thể là lợi bất cập hại trong cuộc chiến chống COVID-19./.
Tin liên quan
-
Kinh tế Thế giới
WHO cảnh báo tình hình dịch bệnh COVID-19 tại châu Âu
18:20' - 16/04/2020
WHO khu vực châu Âu cho biết dù một số quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của dịch COVID-19 đã ghi nhận những dấu hiệu lạc quan, nhưng số ca nhiễm mới vẫn tăng lên và sắp chạm mốc 1 triệu người.
-
Kinh tế Thế giới
Áp lực và hy vọng
10:59' - 14/04/2020
Pháp bước vào ngày cuối cùng của tuần thứ tư thực hiện lệnh phong tỏa toàn quốc, trong nỗ lực ngăn chặn sự lây lan nhanh chóng của đại dịch viêm đường hô hấp cấp COVID-19.
-
Kinh tế Thế giới
Một tuần rung chuyển thế giới
20:17' - 12/04/2020
Đây là tuần thế giới rung chuyển bởi số ca nhiễm virus SARS-CoV-2 tăng lần lượt qua các mốc 1,5 triệu người, 1,6 triệu, 1,7 triệu và đang dần sát con số 1,8 triệu người.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ áp thuế 50% với đồng và tiếp tục chiến dịch thuế quan với các đối tác
10:36'
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 8/7 tuyên bố sẽ không gia hạn thời hạn áp thuế quan với hàng chục nền kinh tế ngày 1/8, đồng thời công bố kế hoạch áp mức thuế riêng 50% đối với mặt hàng đồng nhập khẩu
-
Kinh tế Thế giới
Mỹ giảm bớt sản xuất dầu mỏ trong năm 2025
10:20'
Mỹ sẽ sản xuất ít dầu mỏ hơn so với dự báo trước đây do giá dầu giảm khiến các nhà sản xuất trong nước cắt giảm hoạt động.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ khẳng định không lùi thời hạn áp thuế quan
07:15'
Ngày 8/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump tái khẳng định các nước bị Mỹ áp thuế quan mà ông gọi là “thuế đối ứng” sẽ bắt đầu áp dụng từ ngày 1/8 và ông sẽ không gia hạn việc miễn áp dụng các biện pháp này.
-
Kinh tế Thế giới
Nhập khẩu hàng hóa theo container đường biển từ Trung Quốc vào Mỹ vẫn giảm
20:38' - 08/07/2025
Hoạt động nhập khẩu hàng hóa vận chuyển trong các container từ Trung Quốc vào Mỹ trong tháng 6/2025 đã giảm 28,3% so với cùng kỳ năm ngoái.
-
Kinh tế Thế giới
Ủy ban Năng suất Australia hối thúc chính phủ dỡ bỏ thêm rào cản thuế quan
17:21' - 08/07/2025
Ủy ban Năng suất liên bang Australia mới đây kêu gọi chính phủ nước này dỡ bỏ thêm một số hàng rào thuế quan còn lại đối với hàng hóa nhập khẩu.
-
Kinh tế Thế giới
Thuế quan của Mỹ: Nhật Bản và Hàn Quốc đẩy mạnh đàm phán
10:43' - 08/07/2025
Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba ngày 8/7 cho biết nước này sẽ tiếp tục tiến hành các cuộc đàm phán với Mỹ nhằm tìm kiếm một thỏa thuận thương mại song phương.
-
Kinh tế Thế giới
Eurogroup thống nhất ưu tiên củng cố tài khóa và thúc đẩy vai trò quốc tế của đồng euro
09:21' - 08/07/2025
Ngày 7/7, tại Brussels (Bỉ), nhóm các Bộ trưởng Tài chính khu vực đồng euro (Eurogroup) đã tổ chức cuộc họp định kỳ nhằm trao đổi và thống nhất quan điểm về các vấn đề trọng tâm của khu vực.
-
Kinh tế Thế giới
Hội nghị Thượng đỉnh BRICS 2025 khép lại với nhiều đồng thuận
09:01' - 08/07/2025
Ngày 7/7, Hội nghị Thượng đỉnh BRICS năm 2025 tại thành phố Rio de Janeiro của Brazil đã bế mạc sau 2 ngày họp với nhiều đồng thuận.
-
Kinh tế Thế giới
Tổng thống Mỹ Donald Trump nêu điều kiện có thể gia hạn thuế tiếp sau ngày 1/8
08:01' - 08/07/2025
Ngày 7/7, Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định ngày 1/8 là mốc thời hạn mới cho việc áp thuế đối ứng với các đối tác thương mại của Mỹ nhưng có thể sẽ được tiếp tục gia hạn.