Đột phá trong lĩnh vực canh tác hồ tiêu hữu cơ

Nhiều nông hộ đã chọn theo hướng sản xuất hữu cơ đã thu “trái ngọt” khi năng suất ổn định, chất lượng tốt và bảo vệ môi trường hiệu quả.

* Lựa chọn hướng sản xuất sạch

Tại các vùng trồng hồ tiêu lớn như huyện Lộc Ninh, Bù Đốp, Hớn Quản, Bù Gia Mập… kể từ khi nhà nông dân mạnh dạn chuyển sang canh tác theo hướng hữu cơ thì vườn cây phát triển xanh tốt, năng suất ổn định và giá cả được thu mua cao hơn so với giá tiêu thường trên thị trường.

Hộ gia đình ông Nguyễn Công Thành ở xã Phú Văn (huyện Bù Gia Mập) đã gắn bó với cây hồ tiêu hơn 10 năm. Thời điểm hồ tiêu xuống giá kỷ lục dưới 50.000 đồng/kg, nhưng gia đình ông vẫn “cầm cự” chăm sóc cây tiêu phát triển tốt nhờ canh tác theo hướng hữu cơ. Với gần 500 trụ tiêu trồng bám trên cây keo, cây bông gòn đã mang lại nguồn thu ổn định hàng năm cho gia đình. Còn những cành cây keo sau khi cắt tỉa, gia đình ông cho các hộ dân tại địa phương làm thức ăn cho đàn dê.

Niên vụ 2023, gia đình ông Thành thu về 1,8 tấn hạt tiêu. Ông Thành cho biết, tiêu xuống giá trong những năm qua, gia đình ông đã chuyển sang chăm sóc theo hướng hữu cơ nên giảm chi phí đầu tư. Dù năng suất không cao, nhưng bù lại cây tiêu phát triển tốt, khỏe cho năng suất ổn định. Trước đây, nhiều hộ trồng sử dụng hóa chất quá mức trong canh tác truyền thống nên dẫn đến nhiều hệ lụy cho môi trường và sức khỏe con người.

Theo ông Thành, để cây phát triển mạnh, đạt năng suất cao đòi hỏi người trồng phải thường xuyên tham vườn, vệ sinh sạch vườn, không làm tổn thương bộ rễ và tàn nhánh ở trên cây phải dọn sạch sẻ để cây dễ quang hợp.

Hộ nhà nông Trương Vũ Siêu, ở xã Lộc Hiệp (huyện Lộc Ninh) canh tác nhiều năm cây hồ tiêu theo chuẩn tiêu sạch và nhận thấy rõ giá trị cũng như hiệu quả từ cách làm này. Mùa vụ năm 2023, dù bị ảnh hưởng bởi thời tiết nắng nóng kéo dài, nhưng vườn tiêu 1.600 gốc của ông Siêu phát triển xanh tốt và thu được trên 3 tấn hạt khô. Số cây bị chết rất ít, năng suất ổn định. Ông Trương Vũ Siêu cho biết, tiêu hữu cơ dùng phân hữu cơ, phân vi sinh là chính nên năng suất không thể bằng vườn tiêu trồng cách truyền thống. Tuy nhiên, việc trồng theo hướng hữu cơ cây tiêu cho năng suất hàng năm đều đều, không bị thất mùa, cây không bị bệnh, không bị suy sau khi thu hoạch.

Theo ông Siêu, việc chuyển sang trồng theo hướng hữu cơ lúc đầu phải giảm lượng phân hóa học, tăng lượng phân hữu cơ, thuốc phun xịt cho cây tiêu cũng phải nằm trong danh mục cho phép. Nhờ tuân thủ đúng quy định nên năm nào vườn tiêu nhà ông cũng đạt chuẩn tiêu sạch. “Tôi cảm thấy làm tiêu hữu cơ có nhiều lợi ích. Mình làm hữu cơ thì không dùng đến thuốc độc hại đến sức khỏe cho con người. Về cây trồng, mình không sử dụng chất độc hại nên đất giữ được màu mỡ và tươi tốt cho cây phát triển”, ông Siêu chia sẻ thêm.

Theo Chủ tịch Hội Nông dân xã Lộc Hiệp Nguyễn Văn Hà, việc chuyển đổi lối canh tác theo chuẩn tiêu sạch, hữu cơ đã phần nào lấy lại vị thế của cây hồ tiêu. Qua kiểm tra thực tế của Hội Nông dân xã Lộc Hiệp, hiện nay phần lớn những hộ canh tác theo chuẩn tiêu sạch, hữu cơ đều có thu nhập rất ổn định, gắn bó lâu dài và có thể sống khỏe từ loại cây trồng này.

* Liên kết phát triển bền vững

Thời gian qua, thông qua việc hình thành mô hình câu lạc bộ, tổ hợp tác, hợp tác xã sản xuất tiêu bền vững. Nhiều hộ tham gia đã có cơ hội được trao đổi, tiếp cận với chuyển giao khoa học kĩ thuật, kĩ thuật trồng chăm sóc cây trồng, chia sẻ kinh nghiệm giữa các nông dân giàu kinh nghiệm cũng như các nhà khoa học… Đặc biệt, tham gia các mô hình, nhà nông sẽ đảm bảo cho nguồn ra bao tiêu sản phẩm, giá cả ổn định so với giá thị trường.

Ông Nguyễn Duy Hưng ở xã Lộc Phú (huyện Lộc Ninh) là Chủ nhiệm Câu lạc bộ hồ tiêu Lộc Phú 2 hiện có 1.500 gốc tiêu 7 năm tuổi và 12 năm tuổi. Năm 2016, sau khi thành lập Câu lạc bộ hồ tiêu Lộc Phú 2 là lúc ông chuyển sang canh tác theo chuẩn tiêu sạch. Ông Nguyễn Duy Hưng cho biết, ông làm theo chuẩn tiêu sạch có thể năng suất không đạt bằng cách làm hóa học truyền thống nhưng bù lại giá cả ổn định.

Tham gia câu lạc bộ, mọi người sẽ cùng nhau trao đổi kinh nghiệm chăm sóc, có đầu ra và giá ổn định. Công ty TNHH Chế biến Gia vị Nedspice Việt Nam có hướng để bà con nông dân trong câu lạc bộ làm theo hướng hữu cơ và nếu đạt chuẩn hữu cơ thì giá cả lúc nào cũng cao hơn từ 15.000-20.000đồng/kg so với tiêu ngoài thị trường.

Cũng ở xã Lộc Phú, gia đình ông Hoàng Chí Ngoạn sau khi thay đổi lối canh tác từ truyền thống sang chuẩn tiêu sạch, 6 năm qua, năm nào vườn tiêu trên 3.000 gốc phát triển xanh tốt và năng suất khá cao. Theo ông Ngoạn, để vườn tiêu phát triển xanh tốt chính là tăng cường bón phân hữu cơ. Năm ngoái những vườn tiêu hàng xóm xung quanh đều thất mùa, tuy nhiên vườn ông cũng đạt trên 4 tấn tiêu khô. Việc tham gia vào câu lạc bô tiêu sạch đã giúp ông Ngoạn học hỏi được nhiều kinh nghiệm trong chăm sóc vườn cây. Gia đình ông mua phân bò, cá ủ theo cách ủ do đại diện Công ty Trách nhiệm hữu hạn Chế biến Gia vị Nedspice Việt Nam hướng dẫn và sau đó đem tưới cây.

Chủ tịch Hội Nông dân xã Lộc Phú Nguyễn Văn Vũ cho biết, khoảng 1 năm qua giá hồ tiêu đã "vọt" trên 100.000 đồng/kg, các thành viên câu lạc bộ và bà con nông dân đang có hướng tiếp tục đầu tư trồng mới cũng như chăm sóc vườn tiêu xuống cấp theo hướng hữu cơ. Địa phương luôn tuyên truyền, phổ biến cho bà con chăm sóc tiêu theo hướng hữu cơ để phát triển nông nghiệp mang tính bền vững, có thu nhập ổn định. Ngoài ra, diện tích hồ tiêu hiện nay giảm nên địa phương định hướng cho nhà nông chăm sóc theo hướng hữu cơ, kết hợp ứng dụng khoa học kỹ thuật và đảm bảo môi trường sinh thái tốt hơn.

Theo Chủ tịch Hội Nông dân huyện Lộc Ninh Hoàng Ngọc Anh, thời gian tới, địa phương tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, thông tin kịp thời để nhà nông chủ động sản xuất hồ tiêu theo hướng hữu cơ, bền vững. Những sản phẩm từ hồ tiêu phải đảm bảo chất lượng để giữ vững thương hiệu, đáp ứng tiêu chí xuất khẩu. Hội Nông dân phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức tập huấn, hỗ trợ nông dân trồng tiêu để tạo ra vùng nguyên liệu, các sản phẩm hồ tiêu chất lượng cao; hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc sản phẩm mang nhãn hiệu tập thể “Hồ tiêu Lộc Ninh”.

Hiện nay, diện tích trồng hồ tiêu ở Bình Phước bị thu hẹp khá nhiều do nhiều nguyên nhân như: giá thấp, dịch bệnh, chuyển đổi cây trồng... Diện tích hồ tiêu hiện có trên địa bàn tỉnh khoảng 12.450 ha. Những năm gần đây, nhiều gia đình vẫn “cầm cự” chăm sóc hồ tiêu khi giá xuống và sản xuất theo hướng hữu cơ.

Tuy nhiên, từ đầu năm 2024, giá thu mua tăng vượt mốc 100.000 đồng/kg đã và đang mang lại niềm vui cho nhà nông trồng hồ tiêu. Bên cạnh đó, việc chuyển hướng trồng hồ tiêu theo hướng hữu cơ đã mang lại nhiều lợi ích cho người trồng lẫn người tiêu dùng. Cách làm này đang mở ra hướng đi mới vừa mang tính bền vững trong canh tác, vừa ổn định thu nhập cho người trồng hồ tiêu.