Đột quỵ: Hiểu rõ để phòng ngừa và xử lý kịp thời

Vào chiều ngày 31/7, thông tin ông Hoàng Nam Tiến, thành viên sáng lập Tập đoàn FPT, Phó Chủ tịch Hội đồng trường Đại học FPT, đã từ trần do đột quỵ ở tuổi 56 đã gây bàng hoàng và tiếc thương sâu sắc.

Theo thông báo chính thức từ Tập đoàn FPT, ông Hoàng Nam Tiến qua đời do ngưng tim đột ngột, hưởng dương 56 tuổi. Sự ra đi đột ngột của một chuyên gia nổi tiếng trong lĩnh vực công nghệ, một tác giả và người truyền cảm hứng cho nhiều thế hệ trẻ, là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ về căn bệnh này.

Đột quỵ là một căn bệnh nguy hiểm có thể cướp đi sinh mạng bất cứ lúc nào, bất kể tuổi tác hay địa vị xã hội.

Đột quỵ, hay còn gọi là tai biến mạch máu não, là một trong những tình trạng y tế khẩn cấp và nguy hiểm hàng đầu hiện nay. Theo các thống kê từ các tổ chức y tế, đột quỵ không chỉ là nguyên nhân gây tử vong cao mà còn để lại những di chứng nặng nề, ảnh hưởng sâu sắc đến chất lượng cuộc sống của người bệnh và gia đình. Hiểu rõ về đột quỵ, từ các dạng, dấu hiệu nhận biết cho đến cách phòng ngừa, là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe của bản thân và những người xung quanh.

Đột quỵ là gì và có những dạng nào?

Đột quỵ xảy ra khi dòng máu cung cấp cho một phần của não bị gián đoạn hoặc tắc nghẽn, khiến các tế bào não thiếu oxy và dưỡng chất để tồn tại. Chỉ trong vài phút, các tế bào này bắt đầu chết, dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn. Có hai dạng đột quỵ chính:

Đột quỵ do thiếu máu cục bộ (Ischemic Stroke): Chiếm khoảng 80% các trường hợp. Dạng này xảy ra khi một cục máu đông hoặc mảng xơ vữa làm tắc nghẽn mạch máu, ngăn không cho máu lên não. Đây là dạng đột quỵ phổ biến nhất.

Đột quỵ do xuất huyết (Hemorrhagic Stroke): Xảy ra khi một mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu vào mô não xung quanh. Máu chảy ra sẽ tạo áp lực lên các tế bào não, gây tổn thương và phá hủy chúng. Dạng này tuy ít gặp hơn nhưng thường gây hậu quả nghiêm trọng hơn.

Dấu hiệu nhận biết đột quỵ: Quy tắc F.A.S.T

Thời gian là yếu tố quan trọng nhất trong việc điều trị đột quỵ. Càng được cấp cứu sớm, khả năng phục hồi của người bệnh càng cao. Bạn có thể dễ dàng nhận biết các dấu hiệu đột quỵ bằng cách ghi nhớ quy tắc F.A.S.T:

F (Face - Mặt): Khuôn mặt bị méo hoặc chảy xệ một bên. Yêu cầu người bệnh cười để kiểm tra xem hai bên miệng có cân xứng không.

A (Arm - Tay): Một bên tay bị yếu hoặc không thể cử động. Yêu cầu người bệnh giơ hai tay lên, nếu một tay bị rơi xuống hoặc không thể giơ lên thì đó là dấu hiệu cảnh báo.

S (Speech - Lời nói): Lời nói bị ngọng, nói khó, hoặc không thể nói được. Bạn có thể yêu cầu họ lặp lại một câu đơn giản để kiểm tra.

T (Time - Thời gian): Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào ở trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Mỗi phút trôi qua, các tế bào não sẽ chết dần.

Ngoài ra, người bệnh có thể cảm thấy đau đầu dữ dội, đột ngột mất thị lực, chóng mặt, mất thăng bằng hoặc tê liệt một bên cơ thể.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến đột quỵ

Đột quỵ không xảy ra ngẫu nhiên mà thường liên quan đến các yếu tố nguy cơ có thể kiểm soát được. Theo các chuyên gia y tế tại Bệnh viện Bạch Mai, những yếu tố này bao gồm:

Tăng huyết áp: Đây là nguyên nhân hàng đầu, gây áp lực lên thành mạch, làm tăng nguy cơ vỡ hoặc tắc mạch.

Bệnh tim mạch: Các bệnh như rung nhĩ (loạn nhịp tim), suy tim, bệnh van tim... có thể hình thành cục máu đông, di chuyển lên não và gây đột quỵ.

Tiểu đường: Bệnh tiểu đường làm tổn thương mạch máu, tăng nguy cơ xơ vữa động mạch và đột quỵ.

Hút thuốc lá: Nicotine và các hóa chất độc hại trong thuốc lá làm tăng huyết áp, gây tổn thương thành mạch máu, đẩy nhanh quá trình xơ vữa.

Mỡ máu cao: Lượng cholesterol xấu cao tạo thành các mảng xơ vữa, gây tắc nghẽn động mạch.

Béo phì và thiếu vận động: Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như tăng huyết áp, tiểu đường và bệnh tim mạch.

Tiền sử gia đình: Nếu trong gia đình có người từng bị đột quỵ, nguy cơ của bạn sẽ cao hơn.

Cách phòng chống đột quỵ hiệu quả

Theo khuyến cáo từ Bộ Y tế, phòng bệnh hơn chữa bệnh, đặc biệt với một căn bệnh nguy hiểm như đột quỵ. Việc chủ động phòng ngừa sẽ giúp bạn giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc bệnh:

Xây dựng chế độ ăn uống lành mạnh:

Hạn chế tối đa các loại thực phẩm giàu chất béo bão hòa (mỡ động vật, đồ chiên rán), chất béo chuyển hóa (đồ ăn nhanh).

Giảm lượng muối trong khẩu phần ăn để kiểm soát huyết áp.

Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại cá béo giàu Omega-3.

Tập thể dục đều đặn: Vận động ít nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần. Các bài tập đơn giản như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe... đều rất tốt cho tim mạch.

Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia: Thuốc lá là "kẻ thù" số một của mạch máu. Bỏ thuốc lá ngay hôm nay là cách hiệu quả nhất để bảo vệ bản thân.

Kiểm soát các bệnh lý nền: Nếu bạn đang mắc các bệnh như cao huyết áp, tiểu đường hay mỡ máu cao, hãy tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị của bác sĩ.

Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thường xuyên tầm soát sức khỏe, đặc biệt là các chỉ số huyết áp, đường huyết và mỡ máu để phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ.

Duy trì cân nặng hợp lý: Cân nặng lý tưởng không chỉ giúp bạn phòng tránh đột quỵ mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể.

Đột quỵ là một căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu chúng ta có kiến thức và thay đổi lối sống. Bằng cách chủ động chăm sóc sức khỏe, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và nhận biết sớm các dấu hiệu, chúng ta có thể giảm thiểu những rủi ro và bảo vệ cuộc sống của chính mình và những người thân yêu.