Giới khoa học Việt nhập cuộc nhanh trong nghiên cứu virus SARS – CoV-2
Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona gây ra (SARS - CoV-2), cuộc chiến chống lại dịch bệnh đã lan tỏa rộng rãi trong cộng đồng khoa học quốc tế. Tại Việt Nam, các nhà khoa học cũng nhập cuộc hết sức khẩn trương, kịp thời, cùng với các giải pháp khác của các bộ, ngành, địa phương nhằm đẩy lùi dịch bệnh nguy hiểm này.
Gấp rút triển khai nhiều đề tài nghiên cứu
Ngay từ đầu tháng 2/2020, sau khi Thủ tướng chính thức công bố dịch COVID -19 tại Việt Nam, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã ký Quyết định phê duyệt danh mục 3 nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp quốc gia đột xuất phòng, chống dịch bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của virus Corona, giao trực tiếp cho 3 tổ chức chủ trì, khẩn trương triển khai thực hiện.
Ba đề tài nghiên cứu gồm: Nghiên cứu chế tạo bộ sinh phẩm RT-PCR và realtime RT-PCR phát hiện chủng mới của virus Corona 2019 (SARS - CoV-2) giao cho Học viện Quân Y chủ trì, phối hợp với Công ty Cổ phần Công nghệ Việt Á thực hiện. Nghiên cứu chế tạo hệ thống phát hiện nhanh để sàng lọc chủng mới của virus Corona 2019 (SARS - CoV-2) giao cho Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Sinh hóa Phù Sa – Biochem chủ trì phối hợp với Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh và Trung tâm Ứng dụng tiến bộ Khoa học và Công nghệ (Sở Khoa học và Công nghệ Cần Thơ) thực hiện. Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng, virus bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng mới của vi rút Corona 2019 (SARS - CoV-2) tại Việt Nam giao cho Viện Pasteur Thành phố Hồ Chí Minh chủ trì, phối hợp với các đơn vị có liên quan tổ chức thực hiện.
Tiếp sau đó, trên cơ sở đề xuất của Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt bổ sung đề tài độc lập cấp nhà nước “Đánh giá hiệu quả và tính an toàn của việc bổ sung lopinavir/ritonavir phối hợp trong điều trị người bệnh nhiễm virus Corona mới”. Đây là đề tài nghiên cứu thử thuốc lâm sàng, đòi hỏi phải quản lý, theo dõi rất đặc biệt, vì vậy phải có sự phối hợp chặt chẽ của Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế trong quá trình xem xét phê duyệt, triển khai thực hiện đề tài.
Quỹ Đổi mới sáng tạo (VINIF) và Viện Nghiên cứu Dữ liệu lớn (VINBDI) thuộc Tập đoàn Vingroup ký kết tài trợ 3 dự án nghiên cứu ứng phó nhanh với dịch COVID - 19 nhằm đẩy mạnh các biện pháp khẩn cấp phòng chống sự lây lan của dịch bệnh, cung cấp thông tin hỗ trợ cảnh báo sớm, hướng tới chăm sóc, điều trị và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Trong đó, Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên vắc xin và sinh phẩm số 1 (Vabiotech) nhận tài trợ 8 tỷ đồng cho dự án nghiên cứu “Phát triển vắc xin chống lại chủng mới của virus Corona (SARS – CoV-2) trên giá thể baculovirus ở quy mô phòng thí nghiệm”.
Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương nhận tài trợ gần 7,5 tỷ đồng cho đề tài “Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ và virus bệnh viêm đường hô hấp cấp do chủng virus Corona mới 2019 tại Việt Nam”.
Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng nhận tài trợ 4 tỷ đồng với đề tài “Phát triển hệ thống cảnh báo sớm quốc gia về dịch bệnh COVID - 19 toàn cầu nhằm đánh giá nguy cơ lây nhiễm và xây dựng kế hoạch đáp ứng khẩn cấp” .
Phó Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Phan Thị Hà Dương, Giám đốc Điều hành Quỹ VinIF, cho biết: Với vai trò là tổ chức hoạt động nhằm thúc đẩy các nghiên cứu khoa học công nghệ tại Việt Nam, trước diễn biến phức tạp và nguy cấp của dịch COVID - 19, VinIF mong muốn tìm được các nhóm nghiên cứu xuất sắc đang nỗ lực hoạt động để có thể tiếp sức cho các nhà khoa học trong việc ứng phó với dịch bệnh.
Con đường gian nan và nhiều rủi ro
Kết quả đầu tiên đáng ghi nhận trong nghiên cứu của Việt Nam là khi các nhà khoa học của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương đã nuôi cấy và phân lập thành công chủng virus Corona mới trong phòng thí nghiệm sau 72 giờ. Việt Nam là nước thứ 4 trên thế giới nuôi cấy, phân lập thành công virus SARS – CoV-2 từ các mẫu bệnh phẩm của người bệnh (cùng với Trung Quốc, Nhật Bản và Australia).
Việc nuôi cấy thành công là khâu quan trọng để có nguồn virus đủ làm nguyên liệu cho các nghiên cứu chuyên sâu liên quan đến virus nguy hiểm này. Từ đây, các nhà khoa học sẽ nghiên cứu về hệ gien của virus, sản xuất các bộ kit chẩn đoán bệnh, sản xuất kháng thể, nghiên cứu sản xuất các thuốc ức chế virus, vắc xin phòng, chống bệnh…
Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lê Quỳnh Mai, Phó Viện trưởng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương, cho biết, việc nuôi cấy một virus có độ ổn định chưa rõ như SARS – CoV-2 là rất khó. Việt Nam rất may mắn có được kinh nghiệm cũng như được chia sẻ kinh nghiệm từ các nước nên đã thành công phân lập được virus.
Hệ thống nuôi và khuếch đại virus rất quan trọng trong nghiên cứu, chẩn đoán và sản xuất vắc xin. Các kinh nghiệm của Việt Nam trong việc nghiên cứu lựa chọn chủng vắc xin, hệ thống nuôi cấy và phát triển, sản xuất vắc xin trong nước đã được quốc tế ghi nhận vì đã đạt nhiều thành công, vì vậy chúng ta hoàn toàn có thể hy vọng trong tương lai gần sẽ có vắc xin phòng chống SARS – CoV-2.
Giữa tháng 2, nhóm nghiên cứu độc lập của Tiến sĩ Lê Quang Hòa, Viện Công nghệ sinh học và công nghệ thực phẩm (Trường Đại học Bách khoa Hà Nội), cũng thông báo kết quả nghiên cứu chế tạo thành công bộ kit thử nhanh chủng SARS – CoV - 2 dựa trên kỹ thuật RT-LAMP.
Bộ kit thử này đã được nhóm nghiên cứu phối hợp với Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương thử nghiệm trên mẫu bệnh phẩm thực. Kết quả thu được tương đối khả quan, tuy nhiên, để có thể đưa sản phẩm vào sản xuất và sử dụng cần quá trình đánh giá độc lập của Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương về độ chính xác, an toàn…
Chia sẻ về dự án vắc xin phòng virus SARS – CoV 2, Tiến sĩ Đỗ Tuấn Đạt, Chủ tịch Công ty Trách nhiệm hữu hạn một thành viên Vắc xin và sinh phẩm số 1 (Vabiotech) cho biết: Dù nghiên cứu, phát triển vắc xin đòi hỏi thời gian khá lâu nhưng công ty đã sớm chủ động liên hệ với Trung tâm Vi sinh vật học Max Planck của Đại học Bristol (Vương quốc Anh) đề nghị hỗ trợ và phối hợp nghiên cứu. Trong điều kiện thuận lợi nhất, Việt Nam cần ít nhất một năm nữa mới có thể sản xuất được vắc xin phòng bệnh COVID - 19. Tuy nhiên, đây là quá trình tốn kém và nhiều rủi ro.
Loại vắc xin mà Việt Nam hướng đến là vắc xin sử dụng protein. Công nghệ này tuy khó khăn ở bước đầu để tạo ra protein đáp ứng miễn dịch nhưng các bước sau sẽ đi nhanh hơn so với công nghệ tổng hợp gien. Việc này giúp rút ngắn thời gian phát triển và sản xuất vắc xin, dễ nâng quy mô sản xuất và giảm giá thành, đáp ứng tốt nhu cầu về vắc xin trong trường hợp khẩn cấp khi xuất hiện các tác nhân gây bệnh mới, nguy hiểm như SARS - CoV-2.
Công nghệ sản xuất vắc xin của Việt Nam khác biệt so với công nghệ được áp dụng ở các dự án do Liên minh sáng kiến đối phó với dịch bệnh (CEPI) tài trợ để phát triển vắc xin phòng chống SARS - CoV-2. Cụ thể, 2 trong số 3 dự án mà CEPI tài trợ sử dụng công nghệ tổng hợp gien, dựa trên giải mã gien SARS - CoV-2 của các nhà khoa học Trung Quốc nên có thể đưa ra thử nghiệm trên động vật khá nhanh. Tuy nhiên, với công nghệ này, giai đoạn thử nghiệm và đánh giá trên người lại mất nhiều thời gian hơn, chưa tính được thời gian thương mại hóa vắc xin. Trên thế giới đến nay chưa từng có vắc xin nào thương mại hóa được theo các công nghệ này. Các nhà khoa học cũng cảnh báo về nhược điểm của công nghệ này là không tạo được đáp ứng miễn dịch cao.
Tiến sĩ Đỗ Tuấn Đạt cũng chia sẻ thêm: Để tạo ra một loại vắc xin mới cần trải qua rất nhiều giai đoạn nhằm đảm bảo tính an toàn cũng như hiệu quả hoạt động của vắc xin. Đây là quá trình tốn kém và nhiều rủi ro bởi không phải dự án nghiên cứu nào cũng thành công. Ngoài ra, việc nghiên cứu chế tạo và sản xuất cũng gặp nhiều rủi ro khác như khi đi vào sản xuất thương mại thì dịch bệnh đã qua hoặc vắc xin bị rút phép, ngừng lưu hành vì tác dụng phụ… Lúc đó, doanh nghiệp sẽ bị thiệt hại rất lớn. Trong khi, kinh phí để có được một loại vắc xin là vô cùng lớn. Riêng khâu thử nghiệm trên người đã mất cả triệu đô la Mỹ. Vì vậy, ngay cả các hãng dược lớn trên thế giới không phải lúc nào cũng sẵn sàng tham gia cuộc chơi.
Hiện nay, trong số rất nhiều chủng Corona virus có khả năng lây nhiễm ở người mới chỉ có 3 chủng được đặt tên riêng vì dịch bệnh và hậu quả quy mô lớn mà chúng gây ra. Đó là SARS-CoV gây ra dịch năm 2003, MERS-CoV gây ra dịch năm 2012 và lần này là SARS - CoV-2. Trong cả hai đại dịch lần trước, thế giới đều chưa có vắc xin nào được thương mại hóa. Bởi thế lần này, nếu sản xuất thương mại được vắc xin phòng SARS – CoV-2 thì sẽ là một bước tiến rất lớn.
Theo Tiến sĩ Đỗ Tuấn Đạt, hiện không thể dự báo được trong tương lai có thêm chủng Corona virus nào xuất hiện và gây đại dịch ở người. Nếu tình huống xấu xảy ra, khi đã có trong tay công nghệ vắc xin, chỉ cần “lắp ráp” phần gien của chủng virus mới vào thì sẽ nhanh chóng có vắc xin mới. Nói cách khác, lần này nếu thành công sẽ là nền tảng để phát triển các vắc xin phòng đại dịch sau này chứ không chỉ riêng phòng virus Corona.
Có thể thấy, các bước đi của giới khoa học trong nước gần như cùng lúc với các nhà khoa học trên thế giới. Kết quả nghiên cứu không chỉ giúp ứng phó khẩn cấp với dịch bệnh trong nước mà còn góp phần cung cấp cho thế giới bức tranh tổng thể về SARS – CoV-2. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam có những hiểu biết sâu rộng về bản chất dịch tễ học của bệnh, tích lũy kinh nghiệm cần thiết, đào tạo thêm nhiều chuyên gia lâm sàng, dịch tễ học, có thêm trang thiết bị hiện đại… để ứng phó với dịch bệnh./.
Tin liên quan
-
Kinh tế & Xã hội
Dịch do virus corona: Việt Nam có bao nhiêu phòng xét nghiệm SARS-CoV-2?
09:26' - 25/02/2020
Ngày 25/2, thông tin từ Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết: Khoảng 30 phòng xét nghiệm có thể xét nghiệm virus SARS-CoV-2 (virus corona) trong thời gian tới.
-
Kinh tế & Xã hội
Dịch COVID-19: Những chiến sĩ "áo trắng” trong vùng tâm dịch
15:09' - 24/02/2020
Đến với các bệnh viện, cơ sở y tế ở những địa phương có dịch COVID-19 tại Vĩnh Phúc những ngày này, mới thấu hiểu sự vất vả, nỗ lực quyết tâm của cán bộ, y bác sĩ của Vĩnh Phúc cũng như của Bộ Y tế.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế & Xã hội
Mỹ xem xét cấp phép vaccine ngừa COVID-19 của Moderna cho trẻ dưới 5 tuổi
09:15'
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) có thể sẽ ra quyết định về việc cấp phép sử dụng vaccine ngừa COVID-19 của hãng dược Moderna cho trẻ dưới 5 tuổi trong vài tuần tới.
-
Kinh tế & Xã hội
Mưa lớn gây ngập cục bộ tại Vĩnh Phúc
09:13'
Từ tối 22/5 đến sáng ngày 23/5, địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc xảy ra mưa lớn trên diện rộng khiến nhiều địa phương bị ngập úng.
-
Kinh tế & Xã hội
Bảng tổng sắp huy chương SEA Games 31 mới nhất
08:52'
BNEWS Ấn F5 để cập nhật liên tục Bảng tổng sắp huy chương SEA Games 31 mới nhất, Bảng xếp hạng bóng đá nam SEA Games 31 và Bảng xếp hạng bóng đá nữ SEA Games 31.
-
Kinh tế & Xã hội
Động đất có độ lớn 6,0 gần bờ biển Nhật Bản
08:17'
Tâm chấn của trận động đất nằm ở độ sâu 16,84 km và ban đầu được xác định có tọa độ 33,2415 độ vĩ Bắc và 141,4509 độ kinh Đông.
-
Kinh tế & Xã hội
Thủ tướng Phạm Minh Chính gửi thư chúc mừng Đội tuyển U23 Việt Nam
07:56'
Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có thư chúc mừng gửi tới thầy trò Huấn luyện viên Park Hang Seo.
-
Kinh tế & Xã hội
Ngày 22/5 cả nước có 1.319 ca nhiễm COVID-19, giảm 138 ca so với ngày trước đó
18:38' - 22/05/2022
Tính từ 16h ngày 21/5 đến 16h ngày 22/5, trên Hệ thống Quốc gia quản lý ca bệnh COVID-19 ghi nhận 1.319 ca nhiễm mới, giảm 138 ca so với ngày trước đó.
-
Kinh tế & Xã hội
Bình Dương: Làm rõ việc lộ đề thi học kỳ tại một Trường THCS
16:41' - 22/05/2022
Ngày 22/5, Trưởng Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Thuận An (Bình Dương) xác nhận đã xảy ra vụ việc con của một Hiệu trưởng trên địa bàn làm lộ đề thi, khiến hàng trăm học sinh phải thi lại.
-
Kinh tế & Xã hội
SEA Games 31: Hà Nội phân luồng giao thông phục vụ trận Chung kết bóng đá nam
16:09' - 22/05/2022
Để đảm bảo an toàn giao thông phục vụ trận Chung kết bóng đá nam giữa U23 Việt Nam và U23 Thái Lan vào 19 giờ ngày 22/5 trên Sân vận động Mỹ Đình, Hà Nội đã lên kế hoạch tổ chức phân luồng giao thông.
-
Kinh tế & Xã hội
Bảng tổng sắp huy chương SEA Games 31 mới nhất
15:59' - 22/05/2022
BNEWS Ấn F5 để cập nhật liên tục Bảng tổng sắp huy chương SEA Games 31 mới nhất, Bảng xếp hạng bóng đá nam SEA Games 31 và Bảng xếp hạng bóng đá nữ SEA Games 31.