Giới phân tích nhận định về cam kết của EU mua 250 tỷ USD năng lượng/năm từ Mỹ

Cam kết của Liên minh châu Âu (EU) về việc mua 250 tỷ USD năng lượng từ Mỹ mỗi năm bị đánh giá là khó khả thi, do điều này đòi hỏi phần lớn nguồn xuất khẩu năng lượng của Mỹ phải được chuyển hướng sang châu Âu, trong khi EU lại có rất ít quyền kiểm soát đối với hoạt động nhập khẩu năng lượng của các doanh nghiệp.

Theo thỏa thuận khung đạt được hôm 27/7, Mỹ sẽ áp thuế 15% đối với hầu hết hàng hóa nhập khẩu từ EU. Đổi lại, EU cam kết trong ba năm tới sẽ chi 250 tỷ USD mỗi năm để nhập khẩu năng lượng từ Mỹ, bao gồm dầu mỏ, khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) và công nghệ hạt nhân.

Tuy nhiên, con số này vượt xa thực tế thị trường hiện tại. Dữ liệu của Cơ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) cho thấy, tổng kim ngạch xuất khẩu năng lượng của Mỹ trong năm 2024 là 318 tỷ USD. Trong đó, theo tính toán của Reuters dựa trên dữ liệu của Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat), EU chỉ nhập khoảng 76 tỷ USD dầu mỏ, LNG và các loại nhiên liệu rắn như than đá.

Giới phân tích cho rằng việc tăng hơn ba lần lượng nhập khẩu hiện tại là không khả thi. Ông Arturo Regalado, chuyên gia phân tích LNG cấp cao tại công ty Kpler, nhận định quy mô thương mại năng lượng trong thỏa thuận này “vượt xa thực tế thị trường”. Theo ông, để đạt mục tiêu, toàn bộ dòng chảy dầu từ Mỹ sẽ phải được chuyển hướng sang châu Âu, hoặc giá trị nhập khẩu LNG từ Mỹ sẽ phải tăng gấp sáu lần.

Thị trường toàn cầu hiện đang cạnh tranh gay gắt để mua năng lượng từ Mỹ, khi nhiều quốc gia cũng đã ký các thỏa thuận thương mại riêng để tăng mua. Tuần trước, Nhà Trắng cho biết Nhật Bản đã đồng ý "mở rộng đáng kể nhập khẩu năng lượng từ Mỹ". Hàn Quốc cũng đang tìm cách ký thỏa thuận thương mại và thể hiện sự quan tâm đến việc đầu tư, mua nhiên liệu từ một dự án LNG ở Alaska.

Sự cạnh tranh này có thể đẩy giá dầu và khí đốt của Mỹ lên cao, khuyến khích các nhà sản xuất Mỹ xuất khẩu nhiều hơn thay vì cung ứng cho thị trường trong nước. Điều này sẽ khiến chi phí nhiên liệu và điện năng tăng, tạo áp lực kinh tế và chính trị cho cả Mỹ và EU.

Hiện chưa bên nào công bố chi tiết thỏa thuận năng lượng này bao gồm những gì, liệu có chỉ là hàng hóa năng lượng, hay còn có cả dịch vụ và thiết bị liên quan đến lưới điện và nhà máy điện.

Một quan chức cấp cao EU cho biết, cam kết 250 tỷ USD phản ánh đánh giá nội bộ của EU về mức độ hấp thụ năng lượng Mỹ của khối, nhưng mục tiêu này phụ thuộc vào đầu tư vào cơ sở hạ tầng dầu khí của cả hai phía cũng như năng lực vận chuyển. Tuy nhiên, quan chức này thừa nhận EU không đưa ra cam kết cụ thể nào về khối lượng sẽ mua, vì các chính phủ không trực tiếp mua năng lượng – mà là doanh nghiệp. Hầu hết dầu mỏ của châu Âu được các công ty tư nhân nhập khẩu, còn khí đốt được nhập bởi cả công ty tư nhân và nhà nước. Ủy ban châu Âu có thể gom nhu cầu nhập LNG để đàm phán giá tốt hơn, nhưng không thể buộc doanh nghiệp phải mua – đó là quyết định thương mại.

Hai nhà phân tích Andreas Schröder và Ajay Parmar từ công ty ICIS bình luận bằng văn bản gửi Reuters rằng: “Hoặc châu Âu sẽ phải trả mức giá LNG từ Mỹ rất cao, vượt xa giá thị trường, hoặc mua khối lượng quá lớn vượt khả năng tiếp nhận. Điều này là phi thực tế”.

Mỹ hiện là nhà cung cấp LNG và dầu mỏ lớn nhất cho EU, đáp ứng 44% nhu cầu LNG và 15,4% nhu cầu dầu mỏ của khối trong năm 2024.

Tuy nhiên, để nâng kim ngạch nhập khẩu lên mức cam kết, Mỹ sẽ phải mở rộng năng lực sản xuất LNG vượt xa các kế hoạch hiện có đến năm 2030. Theo ông Jacob Mandel, chuyên gia nghiên cứu tại Aurora Energy Research, Mỹ vẫn có thể tăng thêm công suất, nhưng nếu muốn đạt đến quy mô 250 tỷ USD như cam kết thì điều đó không khả thi. Dù vậy, châu Âu vẫn có thể tăng thêm khoảng 50 tỷ USD LNG nhập từ Mỹ mỗi năm, khi nguồn cung mở rộng.

EU đã công bố kế hoạch chấm dứt nhập khẩu dầu khí từ Nga vào năm 2028 và kỳ vọng có thể tăng nhập khẩu từ Mỹ để bù đắp. Trong năm ngoái, EU đã nhập khoảng 94 triệu thùng dầu từ Nga – chiếm 3% tổng lượng dầu thô mà khối này mua – cùng với 52 tỷ m3 LNG và khí đốt của Nga. Trong khi đó, lượng LNG Mỹ mà EU nhập khẩu mới chỉ đạt 45 tỷ m3.

Tuy nhiên, việc tăng nhập khẩu nhiên liệu lại đi ngược với xu hướng nhu cầu năng lượng giảm tại châu Âu do quá trình chuyển dịch sang năng lượng sạch.