Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội. Ảnh: Văn Điệp -TTXVN

* Đã chấn chỉnh nhiều vi phạm
Tại phiên họp, Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung cho biết, Luật hiện hành từ khi ra đời đã từng bước đi vào cuộc sống, đem lại hiệu quả thiết thực. Hàng năm có khoảng hơn 100.000 lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Hiện có 580.000 người đang lao động ở 43 quốc gia, vùng lãnh thổ.
Bộ trưởng cho biết những thị trường truyền thống tiếp tục được duy trì như Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản; bên cạnh đó cũng mở được một số thị trường mới như Đức, Ba Lan, Rumania và gần đây là Hungary.
Một trong những hạn chế được chỉ ra từ đầu nhiệm kỳ là tình trạng lao động bỏ trốn ở lại bất hợp pháp cũng được cải thiện.

Như thị trường Hàn Quốc, với nhiều giải pháp được hai bên thực hiện thì tỷ lệ bỏ trốn từ 56% đến nay còn 24%, thấp hơn so với cam kết với nước bạn là 30% và thấp hơn nhiều quốc gia.
Tuy vậy, vẫn còn nhiều thách thức, yếu kém, nhất là tình trạng môi giới bất hợp pháp, vi phạm hợp đồng, nhiều trường hợp vi phạm làm ảnh hưởng hình ảnh Việt Nam,... Bộ trưởng nhấn mạnh Bộ cùng các địa phương thời gian qua có nhiều sự chấn chỉnh, đã xử phạt tới 118 doanh nghiệp trong tổng số 459 doanh nghiệp. Do đó, tình hình có nhiều tiến bộ.
Về hình thức, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết hiện nay các hình thức: Lao động đi qua doanh nghiệp được cấp giấy phép của Bộ; đi qua doanh nghiệp trúng thầu nhận công trình ở nước ngoài; qua doanh nghiệp và cá nhân tổ chức đầu tư ra nước ngoài; theo hợp đồng lao động tự do được giao kết hợp đồng và đăng ký với cơ quan quản lý lao động địa phương.
Về lao động ở nước ngoài thông qua kỳ nghỉ, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nhấn mạnh phải đưa vào luật và hiện đang thí điểm ở thị trường Australia.

Năm 2020 có 1.500 trường hợp được đi, đăng ký qua Bộ và sau khi được Đại sứ quán ở Australia nhất trí. Một hình thức mới xuất hiện cách đây 2 năm là giữa các địa phương của Việt Nam với địa phương ở nước khác hợp tác lao động ngắn hạn và hết thời vụ thì trở về.
“Về bản chất, ngoài 5 loại hình trên thì không bị luật này chi phối vì nguyên tắc là phải có hợp đồng. Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết Ban soạn thảo sẽ tiếp tục nghiên cứu về chính sách, nhất là với lao động sau khi từ nước ngoài về, thời hạn giấy phép, tiêu chuẩn thành lập doanh nghiệp...

Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội Đào Ngọc Dung giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội. Ảnh: Văn Điệp -TTXVN

* Kịp thời bảo vệ, hỗ trợ người lao động Việt Nam
Thảo luận tại hội trưởng, các đại biểu tán thành việc sửa đổi Luật nhằm thể chế hóa các chủ trương, đường lối của Đảng được ban hành trong thời gian gần đây về công tác đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài; tạo môi trường minh bạch, thông suốt và đồng bộ cho hoạt động này; bảo đảm tương thích giữa pháp luật của Việt Nam với pháp luật có liên quan của các quốc gia tiếp nhận lao động, các công ước quốc tế có liên quan đến lao động di cư.
Đồng thời, việc sửa đổi Luật sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân người lao động Việt Nam có nhu cầu đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng nhưng phải kịp thời bảo vệ, hỗ trợ người lao động Việt Nam khi làm việc ở nước ngoài trong xu thế dịch chuyển lao động quốc tế, lao động di cư và rủi ro phức tạp khó lường.
Theo đại biểu Cầm Thị Mẫn (Thanh Hóa), xét về mặt tổng thể so với luật hiện hành, dự thảo Luật lần này đã sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung phù hợp với yêu cầu thực tế của người lao động, của doanh nghiệp với mục đích tạo việc làm, nâng cao tay nghề, thu nhập người lao động.
Dự thảo cũng bảo đảm lợi ích các bên, đặc biệt là quyền và lợi ích của người lao động đi làm việc có thời hạn ở nước ngoài theo hợp đồng; phù hợp với tiêu chuẩn của tổ chức lao động quốc tế và xu hướng chung của các quốc gia trên thế giới, đại biểu Cầm Thị Mẫn cho biết.
Đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) đề nghị dự thảo Luật sửa đổi cần hoàn thiện cơ chế pháp lý để bảo về người Việt Nam đi lao động ở nước ngoài; đảm bảo danh dự, nhân phẩm và các quyền tự do cơ bản của người Việt Nam khi đi lao động ở nước ngoài. Đối với cơ chế bảo vệ, cơ chế trách nhiệm, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu làm rõ thêm.
Một số đại biểu đề nghị cần quan tâm về vấn đề đổi mới việc dạy nghề, đào tạo nghề có định hướng, kế hoạch đào tạo nguồn lao động đi làm việc ở nước ngoài hướng đến các thị trường, ngành nghề có mức lương cao, ổn định, an toàn; nâng cao hình ảnh người lao động Việt Nam khi tham gia vào thị trường lao động tại các nước khác trên thế giới.
Đại biểu Tô Thị Bích Châu (Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, ban soạn thảo cần làm rõ thêm một số nội dung về chính sách bảo đảm bình đẳng giới trong hoạt động người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng lao động; có các biện pháp hỗ trợ bảo vệ lao động nữ làm việc ở nước ngoài trong những công việc và nơi làm việc nhạy cảm về giới. Vấn đề này chưa được cụ thể hóa trong dự thảo Luật.
Do đó, đại biểu đề nghị Chính phủ, ban soạn thảo tiếp tục rà soát, bổ sung các quy định phù hợp để bảo đảm bình đẳng giới thực chất về quyền, lợi ích của lao động về tiếp cận thông tin; các quyền liên quan đến việc làm; quyền được tôn trọng, không bị xâm phạm thân thể, nhân phẩm; những vấn đề tài chính như các khoản phí và việc chuyển tiền lương về nước; quyền tiếp cận và thụ hưởng chính sách sau khi hết hạn hợp đồng trở về; cụ thể hóa các biện pháp hỗ trợ, bảo vệ lao động nữ./.