Nâng "chất" cho xuất khẩu Việt Nam (phần 1)
Tính đến thời điểm hiện tại, Việt Nam đã ký kết và tham gia 11 Hiệp định thương mại tự do (FTA) và hoàn tất đàm phán 2 FTA quan trọng khác là FTA Việt Nam – EU và Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương. Việc tham gia cùng một lúc nhiều FTA sẽ mở ra thêm cơ hội cho các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam gia tăng thị phần tại một số thị trường “khó tính”.
Tuy nhiên, theo ý kiến của các chuyên gia, để nâng “chất” cho xuất khẩu Việt Nam phù hợp với yêu cầu cao của tiến trình hội nhập, các doanh nghiệp cần chủ động hơn nữa trong việc nâng cao chất lượng và đa dạng hóa các loại hình sản phẩm.
Nhiều ý kiến cho rằng, hàng hóa Việt Nam chưa có lợi thế một cách rõ rệt, xét cả về hàng hóa và quy trình. Các mặt hàng xuất khẩu phần lớn vẫn là nguyên liệu thô. Doanh nghiệp chưa chú trọng và chưa tìm được cách để khẳng định thương hiệu của mình trên thị trường thế giới.
Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam hầu hết được xuất khẩu gián tiếp dưới nhãn hàng của các nước khác hoặc làm nguyên liệu để chế biến thành thành phẩm ở một nước khác, dưới thương hiệu của nước khác.
Chẳng hạn, tuy đã là nước xuất khẩu gạo nhất nhì thế giới nhưng gạo Jasmine trồng tại Việt Nam còn được Thái Lan mua về xử lý và phân loại lại để xuất dưới thương hiệu của Thái Lan.
Do vậy, cho dù giá thấp là yếu tố ưu việt nhất của hàng Việt Nam, nhưng thiếu nguồn cung khiến hàng gia công xuất khẩu của Việt Nam vẫn không thể thực sự tự chủ về giá để làm phương thức cạnh tranh chiến lược.
Bên cạnh đó, việc dành thị phần bằng mức giá thấp còn đặt hàng xuất khẩu của Việt Nam dưới rủi ro bị kiện chống bán phá giá tại các thị trường có quy định khắt khe về vấn đề này như Mỹ hay EU. Điển hình là các vụ kiện chống bán phá giá đối với cá basa của Việt Nam tại thị trường Mỹ và da giày ở thị trường EU.
Một điểm đáng lưu ý nữa đó là đa số hàng xuất khẩu của Việt Nam được xuất phát từ các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài. Đây là nguồn xuất về cơ bản đã có thị trường và mạng lưới phân phối sẵn có. Các công ty đa quốc gia và các nhà đầu tư lớn chỉ đi tìm điểm sản xuất thuận lợi với giá thành sản phẩm thấp hơn còn việc khai phá thị trường hầu như đã được hoàn tất.
Theo các chuyên gia về ngành hàng và thị trường, xu hướng xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam vẫn là xuất những gì mình có chứ không phải những gì thị trường thế giới cần.
Chẳng hạn, đối với quả vải trồng ra tiêu thụ nội địa không hết thì nghĩ đến xuất khẩu chứ các doanh nghiệp không thực sự nghiên cứu nhu cầu, yêu cầu của các thị trường như EU, Hoa Kỳ hay Nhật Bản rồi có đầu tư tương xứng cho cây vải.
Hoặc tôm, cá tra, hay rau củ quả phần lớn được nông dân nuôi trồng tự phát, học nhau chứ không phải sản xuất theo một quy trình đã xác định rõ, hình thành một vùng nguyên liệu sạch để đảm bảo tiêu chuẩn xuất khẩu sang thị trường Hoa Kỳ hay Nhật Bản.
Đến nay, dư lượng kháng sinh hay các chất bảo vệ thực vật vẫn còn là vấn đề đối với các sản phẩm này của Việt Nam khi xuất sang các thị trường khó tính.
Theo GS.TS Trần Công Sách, Viện Nghiên cứu thương mại (Bộ Công Thương) cho hay, để hàng hóa xuất khẩu Việt Nam nâng tầm chất lượng, giai đoạn 2016-2020 sẽ phải tạo bước chuyển mạnh từ phát triển xuất khẩu theo chiều rộng sang phát triển theo chiều sâu, nâng cao chất lượng tăng trưởng và hiệu quả xuất khẩu. Trong đó, đối với các sản phẩm xuất khẩu của các ngành công nghiệp sẽ phải áp dụng công nghệ cao với đặc trưng sử dụng nhiều vốn và hàm lượng kỹ thuật để làm điểm tựa và là đầu tàu trong tăng trưởng xuất khẩu. Kim ngạch xuất khẩu của các ngành công nghiệp hóa dầu, kim khí chế tạo, luyện kim, chế biến khoáng sản…sẽ phải chiếm tỷ trọng trên 60% kim ngạch xuất khẩu của cả nước.
Việc xuất khẩu sản phẩm của các ngành công nghiệp hiện nay đang chủ yếu dựa vào gia công cho nước ngoài như dệt may, giày dép, sản phẩm gỗ, nhựa… sẽ phải giảm dần nhịp độ tăng trưởng và tỷ trọng trong kim ngạch xuất khẩu nhưng phải tăng nhanh tỉ lệ giá trị thực thu để tăng hiệu quả xuất khẩu.
Các ngành công nghiệp chế biến thực phẩm và dược phẩm, hóa phẩm tiêu dùng cũng cần tạo giá trị gia tăng cao để có kim ngạch xuất khẩu lớn tạo mũi đột phá tăng trưởng.
Nếu thực hiện thành công các định hướng trên có nhiều khả năng tăng trưởng xuất khẩu giai đoạn 2016-2020 sẽ đạt tốc độ bình quân từ 15,5-16%/năm; kim ngạch đạt khoảng từ 255-265 tỷ USD vào năm 2020./.
Thảo Nguyên/BNEWS - TTXVN
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế Việt Nam
Liên tiếp xử lý nhiều doanh nghiệp bán vàng vi phạm
18:45'
Mấy ngày gần đây, lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra và liên tiếp xử lý nhiều vi phạm với các trường hợp kinh doanh mặt hàng vàng.
-
Kinh tế Việt Nam
Thông tin gạo ST24 và ST25 được hưởng ưu đãi thuế xuất khẩu sang EU là không chính xác
18:08'
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khẳng định, thông tin gạo thơm ST24 và ST25 được hưởng ưu đãi thuế xuất khẩu sang thị trường EU là không chính xác.
-
Kinh tế Việt Nam
Quyết tâm cao nhất để hoàn thành Dự án đường dây 500kV mạch 3 trong tháng 6/2024
17:00'
Tổng giám đốc Tổng công ty Truyền tải điện quốc gia (EVNNPT) Phạm Lê Phú cho biết, đơn vị đặt ra quyết tâm cao nhất để hoàn thành Dự án đường dây 500kV mạch 3 trong tháng 6/2024
-
Kinh tế Việt Nam
TTXVN tổ chức nhiều hoạt động chào mừng 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ
16:26'
Chiều 19/4, tại Trụ sở Trung tâm Thông tấn quốc gia, TTXVN khai trương chuyên trang 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ tại địa chỉ: http://dienbienphu.vnanet.vn.
-
Kinh tế Việt Nam
Khoan 37 mũi bơm bê tông gia cố, dự kiến 22/4 thông hầm Đèo Cả
16:00'
Lực lượng chức năng huy động tối đa lực lượng để sớm khắc phục sự cố sạt lở hầm đường sắt Đèo Cả, đưa giao thông trở lại bình thường tại điểm đường sắt nối hai tỉnh Phú Yên - Khánh Hòa.
-
Kinh tế Việt Nam
Bộ trưởng Lê Minh Hoan: Quản lý theo không gian biển để gỡ “thẻ vàng” IUU
14:06'
Phải kiểm soát được mọi diễn biến tàu từ ra khơi đến cập bến ở bất kỳ địa phương nào. Dù tàu có vi phạm ở bất kỳ địa phương nào đều có các thông tin xử lý.
-
Kinh tế Việt Nam
Nhà thầu Thuận An ngừng thi công, chủ đầu tư dự án Tham Lương – Bến Cát yêu cầu báo cáo
21:38' - 18/04/2024
Công ty cổ phần Tập đoàn Thuận An đã ngưng thi công và các nhân sự ban chỉ huy công trường, nhân công... không có mặt trên công trường.
-
Kinh tế Việt Nam
Chuyển đổi công năng khu công nghiệp - Bài cuối: Hài hòa mục tiêu chuyển đổi
09:48' - 18/04/2024
Do nhiều doanh nghiệp hoạt động từ lâu, người lao động cũng ổn định công việc suốt hàng chục năm tại Khu công nghiệp Biên Hòa 1 nên những khó khăn là không thể tránh khỏi trong quá trình di dời.
-
Kinh tế Việt Nam
Thủ tướng Phạm Minh Chính dự Quốc Giỗ, dâng hương các Vua Hùng
09:45' - 18/04/2024
Sáng 18/4, Thủ tướng Phạm Minh Chính về dự Lễ dâng hương tưởng niệm các Vua Hùng tại Điện Kính Thiên trên đỉnh núi Nghĩa Lĩnh, Khu Di tích lịch sử Quốc gia đặc biệt Đền Hùng ở thành phố Việt Trì.