Ngành chế biến chế tạo là động lực chính cho tăng trưởng công nghiệp

Tại hội nghị Tổng kết công tác năm 2017 và triển khai nhiệm vụ năm 2018 của ngành công thương, tổ chức ngày 15/1 tại Hà Nội, Bộ Công Thương cho biết, bên cạnh sự tăng trưởng mạnh mẽ của khu vực xuất khẩu, cung cầu hàng hóa trong nước được đảm bảo, hội nhập kinh tế quốc tế đạt được những kết quả quan trọng, góp phần nâng cao vị thế của Việt Nam ta trên trường quốc tế thì lĩnh vực sản xuất công nghiệp cũng ghi nhận sự chuyển biến tích cực.

* Sản xuất công nghiệp là động lực

Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cho biết, năm 2017, sản xuất công nghiệp của Việt Nam tăng trưởng mạnh và là động lực chính cho sự tăng trưởng chung của toàn ngành công nghiệp trong năm 2017.

Theo đó, với mức tăng 9,4%, chỉ số sản xuất công nghiệp năm 2017 đã vượt rất xa so với năm ngoái (ở mức 7,4%) và vượt mức chỉ tiêu kế hoạch đặt ra từ đầu năm (tăng 7,1 - 8%). Trong đó, riêng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đạt mức tăng 14,5% trong năm 2017, cao hơn rất nhiều so với mức tăng 11,2% của năm 2016 và mức 10,5% của năm 2015.

Việc cung ứng điện phục vụ cho nhu cầu sản xuất và sinh hoạt của cả nước được bảo đảm với mức tăng cả năm 9,4%, thấp hơn mức 10 – 10,5% dự kiến đầu năm 2017. Nguyên nhân là do năm 2017, thời tiết mát mẻ và kết quả của quá trình áp dụng các biện pháp sử dụng điện tiết kiệm hiệu quả nên nhóm điện phục vụ cho sinh hoạt và quản lý tăng thấp hơn nhiều so với cùng kỳ các năm trước. Tuy nhiên, tăng trưởng sản lượng điện tiêu thụ cho khu vực sản xuất công nghiệp và xây dựng vẫn duy trì tốc độ tốt.

“Tình hình tiêu thụ của ngành công nghiệp chế biến chế tạo tiếp tục duy trì xu hướng tăng, chỉ số tiêu thụ của toàn ngành công nghiệp chế biến chế tạo tính đến hết tháng 11/2017 tăng 13,6% (cao hơn nhiều so với mức 8,5% của năm 2016). Nhiều ngành đã có mức tăng trưởng tiêu thụ sản phẩm đạt mức 2 con số như sản xuất đồ uống; dệt, sản xuất trang phục, sản xuất da và các sản phẩm có liên quan, sản xuất giấy và sản phẩm từ giấy, sản xuất thuốc và hóa dược... tạo động lực thúc đẩy sản xuất trong nước phát triển”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.

Thực tế cho thấy, sản xuất trong nước đã đáp ứng đầy đủ nhu cầu của xã hội, kể cả các hàng hóa thông dụng và hàng hóa thiết yếu. Ghi nhận chỉ số PMI các tháng trong năm 2017 luôn cao hơn 50 điểm với sự đóng góp của các ngành điện tử, dệt, thép, ô tô...

Ngoài ra, ngành cơ khí đã từng bước làm chủ công tác thiết kế, chế tạo kết cấu thép, và nâng cao tỷ lệ nội địa hóa. Tỷ trọng công nghiệp ngành khai khoáng tiếp tục giảm, tỷ trọng ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tăng cao, phù hợp với định hướng tái cơ cấu ngành.

"Điều này không chỉ trực tiếp góp phần vào bảo đảm hoàn thành mục tiêu chung của toàn ngành công nghiệp năm 2017 mà quan trọng hơn đã và đang cho thấy quá trình tái cơ cấu trong lĩnh vực công nghiệp đang đi đúng hướng và có những chuyển biến tích cực," Bộ trưởng Trần Tuấn Anh cho biết thêm.

Nhờ sự lan tỏa trên, đã giúp tồn kho của ngành công nghiệp chuyển biến tích cực, theo ghi nhận của Bộ Công Thương, các sản phẩm công nghiệp tiếp tục duy trì mức thấp hơn so với mức tăng của 2016, chỉ số tồn kho toàn ngành chế biến chế tạo tại thời điểm 1/12/2017 tăng 8% (cùng kỳ tăng 8,3%).

* Tạo động lực nhiều hơn cho công nghiệp hỗ trợ

Mặc dù vậy, theo đánh giá của Bộ Công Thương, các ngành công nghiệp thời gian qua vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, cụ thể hơn là việc chuyển dịch cơ cấu ở một số lĩnh vực công nghiệp chưa thực sự bền vững.

Theo Bộ Công Thương, giá trị gia tăng của sản phẩm ở một số ngành tuy có tăng nhưng còn chậm, khả năng cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp còn hạn chế đặc biệt là sản xuất công nghiệp vẫn chưa tham gia được nhiều vào mạng lưới sản xuất và chuỗi giá trị toàn cầu.

Hơn nữa, chỉ số sản xuất sản phẩm trung gian thấp hơn so với chỉ số sản xuất sản phẩm phục vụ sử dụng cuối cùng cho thấy sản phẩm trung gian trong sản xuất công nghiệp nước ta còn phụ thuộc khá nhiều vào nguồn nhập khẩu. Qua đây cũng cho thấy ngành công nghiệp hỗ trợ chưa thực sự đáp ứng tốt được yêu cầu mục tiêu đề ra.

Phân tích sâu hơn, theo Bộ trưởng Trần Tuấn Anh, nhiều doanh nghiệp đầu tư khép kín, chưa phối hợp năng lực sẵn có của các doanh nghiệp khác để tăng nội lực cho ngành và đạt hiệu quả sản xuất kinh doanh cao hơn. Điều này một mặt làm tăng chi phí đầu tư cho sản xuất, mặt khác gây lãng phí năng lực chung của toàn ngành, tạo ra những cạnh tranh không đáng có giữa các doanh nghiệp trong ngành.

Đánh giá cao những kết quả đạt được của ngành công thương trong năm 2017, Bộ trưởng Bộ khoa học và Công nghệ Chu Ngọc Anh cho rằng, để thực hiện thành công những mục tiêu Chính phủ đề ra thì chiến lược công nghệ phải gắn với chiến lược công nghiệp và thương mại. Thông qua khoa học công nghệ, hai bộ đã phối hợp trên 3 mặt trận, từ công nghệ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng và sở hữu trí tuệ.

Về phương hướng triển khai 2018, Bộ trưởng Chu Ngọc Anh cũng nhấn mạnh đến độ sắc nét về khoa học công nghệ đối với ngành công thương, cũng như việc chuyển đổi số cho các nhà máy công nghiệp để đón đầu cuộc cách mạng 4.0.

Ông Nguyễn Chỉ Sáng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu cơ khí (Narime) cho biết, chính sách đấu thầu, xây dựng và bảo vệ thị trường cho ngành cơ khí Việt Nam trong những năm qua chưa kích thích được các doanh nghiệp cơ khí phát triển, trong khi đó lại có cơ chế ưu đãi thuế, đất cho các doanh nghiệp FDI…

Theo quy hoạch tổng thể phát triển công nghiệp Việt Nam đến năm 2020, Việt Nam cần tổng vốn đầu tư cho các phân ngành của ngành công nghiệp khoảng 289 tỷ USD; trong đó giá trị đầu tư lớn nhất là các dự án điện, dầu khí. Nếu ngành cơ khí có thể tự sản xuất được 30% trong số này thì đã có 60 tỷ USD giá trị sản xuất cơ khí cho các dự án, nhưng đòi hỏi phải có chính sách tạo đơn hàng và thị trường cho ngành cơ khí.

Theo dự báo, năm 2018 sản xuất của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo vẫn tiếp tục đà tăng trưởng do nhiều dự án đầu tư đi vào hoạt động và cho ra đời sản phẩm ổn định, các đơn hàng trong một số ngành sản xuất đã được ký kết và các doanh nghiệp đã nhập khẩu nguyên, vật liệu sẵn sàng cho năm sản xuất mới.

Để thực hiện thành công mục tiêu tăng trưởng của ngành này ở mức 9%, Bộ Công Thương cho biết, cơ quan này đang tích cực tái cơ cấu các doanh nghiệp nhà nước, đặc biệt là các Tập đoàn, Tổng công ty trong các lĩnh vực trọng điểm của nền kinh tế để khơi thông nguồn lực, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh trong các ngành công nghiệp trọng điểm quốc gia.

“Đây là giải pháp mang tính trước mắt nhằm tiết giảm chi phí quản trị, nâng cao hiệu quả trong sản xuất kinh doanh, vừa là giải pháp mang tính lâu dài để đẩy mạnh tái cơ cấu, bảo đảm tăng trưởng bền vững của nền kinh tế trong những năm tiếp theo”, Bộ trưởng Trần Tuấn Anh nói.

Ngoài ra, trong một số ngành quan trọng như sản xuất linh kiện điện tử, Bộ Công Thương sẽ tập trung vào khâu tổ chức kết nối và hỗ trợ các doanh nghiệp trong nước tham gia được vào chuỗi cung ứng cho các doanh nghiệp và các dự án có vốn đầu tư nước ngoài nhằm khai thác hiệu quả quá trình hội nhập.

"Bộ Công Thương đang triển khai thực hiện hiệu quả các đề án hỗ trợ ngành công nghiệp hỗ trợ theo Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ đã phê duyệt trong một số ngành trọng điểm như công nghiệp ô tô, điện tử, dệt may và da giày... đồng thời tạo các đơn hàng cho các sản phẩm cơ khí trọng điểm," lãnh đạo Bộ Công Thương cho hay./.