Ngập lụt tại Tp. Hồ Chí Minh - Bài 2: Ngập không chỉ từ thiên tai

06:31' - 16/10/2016
BNEWS Ngoài yếu tố của khách quan từ biến đổi khí hậu, vấn đề hệ thống kênh rạch bị lấn chiếm, bồi lấp, thậm chí bị "xóa sổ" đã khiến tình hình ngập tại TP. Hồ Chí Minh trở nên ngày càng trầm trọng hơn.
Nước ngập bủa vây nhiều hộ dân tại ấp Chánh (xã Tân Thông Hội, huyện Củ Chi). Ảnh: Mạnh Linh/TTXVN

Tình trạng ngập nước tại Tp. Hồ Chí Minh đã được các nhà quản lý, chuyên gia môi trường tính toán từ lâu. Tuy nhiên, ngoài yếu tố của biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, vấn đề hệ thống kênh rạch, vốn là nơi thoát nước hiệu quả nhất, bị lấn chiếm, bồi lấp, thậm chí bị "xóa sổ" đã khiến tình hình ngập trở nên ngày càng trầm trọng hơn.
* Thời tiết diễn biến bất thường
Ông Nguyễn Văn Công, Giám đốc Trung tâm Điều hành chương trình chống ngập nước thành phố, xảy ra ngập lụt do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan. Địa hình thành phố tương đối thấp, chịu ảnh hưởng của thủy triều xâm nhập từ biển Đông làm hạn chế khả năng thoát nước. Thành phố rộng hơn 2.000 km2 nhưng trong đó chiếm đến 41,8% diện tích có cao độ tự nhiên dưới hoặc bằng 1m so với mực nước biển.
Về mạng lưới sông, kênh, rạch, thành phố có 3.020 tuyến kênh rạch với tổng chiều dài hơn 5.000 km gồm 3 hệ thống sông Đồng Nai, sông Sài Gòn, Vàm Cỏ Đông đóng vài trò tiêu thoát nước với 4 trục tiêu thoát nước chính (Tham Lương - Bến Cát - Rạch Nước Lên, Tàu Hũ - Bến Nghé - Kênh Đôi - Kênh Tẻ, Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tân Hóa - Lò Gốm) nhưng đồng thời cũng là yếu tố để triều cường xâm nhập vào thành phố qua 13 cửa chính.
Trong khi đó, lượng mưa gia tăng cả về tần suất và vũ lượng. Từ năm 2000 - 2014, đã xuất hiện 30 trận mưa (bình quân 1 năm xuất hiện 3 lần), đặc biệt năm 2013 - 2014 có 3 trận mưa mà chỉ trong vòng 60 phút, vũ lượng đạt tới 100 - 122mm.

Ông Nguyễn Văn Phấn (SN 1952, ấp Chánh, xã Tân Thông Hội) xây cao bờ tường lên để chống trọi với nước ngập. Ảnh: Mạnh Linh/TTXVN

Gần đây nhất mưa ngày 26/9 vừa qua đạt phổ biến từ 101 - 204,3 mm. Đối với triều cường, từ năm 1980 - 2007 đỉnh triều ở mức cao nhất chỉ đạt dưới 1,5m (tại trạm Phú An) thì từ năm 2008 đến nay, do ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, đỉnh triều đã vượt trên mức 1,5m, tần suất xuất hiện đỉnh triều từ 2011 - 2015 lên đến 79 lần, đặc biệt có lúc đỉnh triều chạm mức 1,68m.
Những năm qua, một trong những nguyên nhân làm cho ngập đô thị tại thành phố ngày càng nghiêm trọng hơn khi xuất hiện tổ hợp mưa lớn và triều cường lên cao. Theo UBND Tp. Hồ Chí Minh, giai đoạn 2011-2015, thành phố đã xóa được 26/58 tuyến đường, đồng thời giảm ngập 23/58 tuyến. Tuy nhiên, đã phát sinh thêm 8 tuyến đường bị ngập do xuất hiện những trận mưa vượt tầng suất thiết kế.
* Hệ thống thoát nước tự nhiên... bị khai tử
Nói về nguyên nhân chủ quan, theo UBND Tp. Hồ Chí Minh, thời gian qua, do điều kiện ngân sách còn khó khăn nên hầu hết hệ thống sông, kênh, rạch chưa được đầu tư nạo vét, gây bồi lắng, tắc nghẽn dòng chảy, cửa xả làm hạn chế khả năng thoát nước. Hiện thành phố cũng chỉ mới nạo vét được 60,3 km trong tổng số 5.075km chỉ tiêu (chiếm 1,19%) trên 4 trục tiêu thoát nước chính.
Trước năm 1975, quy hoạch cũ của đô thị Sài Gòn phục vụ cho khoảng 2 triệu người nhưng đến nay dân số thường xuyên sinh sống, làm việc tại thành phố đã đạt khoảng 13 triệu người, dẫn đến lượng nước thải cũng tăng lên trong khi hệ thống cống thoát nước tiết diện nhỏ (toàn thành phố có 3.100 km hệ thống cống thoát nước và trên 65.500 hầm ga với tiết diện trung bình từ 600m - 800mm) chưa được đầu tư, cải tạo kịp thời.
Trước tình hình mưa lớn, ngập lụt gia tăng, trong tháng 8, tháng 9 mới đây, lãnh đạo chính quyền Tp. Hồ Chí Minh đã liên tiếp đi kiểm tra các vị trí lấn chiếm hệ thống thoát nước trên nhiều quận huyện. Thực tế cho thấy, nhiều công trình xây dựng lấn chiếm hệ thống kênh rạch, miệng cửa xả, hố ga và tình trạng xả rác xuống kênh, rạch còn phổ biến, dẫn đến hệ thống thoát nước bị thu hẹp dòng chảy, ảnh hưởng rất lớn đến khả năng thoát nước, gây ngập cục bộ ở một số vị trí, khó khăn trong công tác nạo vét, duy tu. Một số công trình không được đầu tư đồng bộ như nâng cấp, mở rộng đường nhưng lại không đầu tư hệ thống cống thoát nước…
Đơn cử như rạch Xuyên Tâm, quận Bình Thạnh (tuyến chính dài 6,21km và 3 tuyến nhánh dài gần 2km, phạm vi lưu vực thoát nước 703ha) bị hơn 1.600 căn nhà lấn chiếm, cửa xả bị lấn chiếm tại vị trí nhà số 44/6 đường Phạm Văn Chiêu và tuyến rạch Trường Đai nhánh 2 tại quận Gò Vấp, kênh A41 quận Tân Bình, lấn chiếm cửa xả 5D - Kênh Đồng Tiến, rạch cầu Suối, quận 12…  
Tại buổi kiểm tra thực tế về tình hình lấn chiếm kênh rạch trong tháng 9 vừa qua, ông Nguyễn Thành Phong, Chủ tịch UBND Tp. Hồ Chí Minh đã yêu cầu UBND các quận huyện tập trung giải tỏa cục bộ những điểm lấn chiếm kênh, rạch, cửa xả hố ga nghiêm trọng, đặc biệt là các vị trí bị thắt nút cổ chai; thường xuyên kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm xâm hại đến kênh rạch, hệ thống thoát nước. Chủ tịch UBND thành phố cũng yêu cầu các đơn vị được giao quản lý các tuyến cống, kênh, rạch tăng cường nạo vét, duy tu, tăng cường máy bơm, giải tỏa các chướng ngại vật cản trở dòng chảy.

Tin liên quan


Tin cùng chuyên mục