Những điều chỉnh “mang tính lịch sử” của ECB sau một thập kỷ

Trụ sở Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) tại Frankfurt am Main, Đức. Ảnh: AFP/TTXVN

Những điều chỉnh lần đầu tiên sau một thập kỷ này của ECB cho dù chỉ là bước đi thận trọng nhưng cũng đủ “mang tính lịch sử”.

Cụ thể, ECB sẽ tăng lãi suất lần đầu tiên vào tháng 7/2022 để ngăn chặn vòng xoáy lạm phát. Các mức tăng khác sẽ được điều chỉnh tùy thuộc vào diễn biến giá cả.
Đã 11 năm trôi qua kể từ khi ECB không tăng lãi suất chủ chốt. Lần gần đây nhất là tháng 4/2011, khi cựu Chủ tịch ECB Jean-Claude Trichet công bố mức tăng lãi suất thêm 25 điểm cơ bản lên 1,25%.

Lạm phát khi đó ở châu Âu là 2,8%, được coi là đỉnh điểm… khi cuộc khủng hoảng nợ chính phủ, đe dọa nghiêm trọng Bồ Đào Nha và Hy Lạp, bắt đầu xuất hiện.
Sau thời điểm đó, ECB đã ghi dấu ấn bằng cái gọi là “chính sách điều chỉnh” độc đáo, được thực hiện bởi ông Mario Draghi - người đã nhậm chức Chủ tịch ECB vào tháng 11/2011, với quyết tâm “cứu” Khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) bằng mọi giá. Trong 11 năm này, ECB đã thực hiện chính sách lãi suất âm và các chương trình mua lại trái phiếu (với giá trị 5.000 tỷ euro kể từ năm 2015).
Đến ngày 9/6/2022, Chủ tịch ECB Christine Lagarde đã đưa chính sách tiền tệ của ECB sang một trang mới. Sau cuộc họp của Hội đồng thống đốc ở Amsterdam, Chủ tịch ECB xác nhận sẽ dừng chương trình mua trái phiếu đã áp dụng gần một thập kỷ qua từ ngày 1/7, đồng thời đánh tín hiệu sẽ thực hiện nhiều đợt tăng lãi suất từ tháng 7 trong bối cảnh lạm phát tăng kéo dài. Và trên hết, lãi suất cơ bản của ECB sẽ được nâng 25 điểm cơ bản trong cuộc họp ngày 21/7.
Tiếp đến là “một đợt tăng nữa vào tháng 9”, với mức tăng có thể lớn hơn “nếu triển vọng lạm phát trong trung hạn vẫn tồn tại hoặc xấu đi”. Sau đó là “một loạt” đợt tăng bổ sung tùy thuộc vào triển vọng lạm phát trung hạn.
Có thể diễn giải ngôn ngữ của ECB là nếu dự báo lạm phát vào năm 2024 (tức là trung hạn) tiếp tục ở mức 2,1% (như dự báo hiện nay) hoặc cao hơn, thì lãi suất sẽ được nâng đáng kể ngay từ tháng 9 tới.
Mục tiêu của việc điều chỉnh này là chấm dứt dòng chảy thanh khoản được khuyến khích bởi môi trường lãi suất tín dụng rất thấp. Lần tăng lãi suất quan trọng đầu tiên này của ECB chắc chắn sẽ khiến các ngân hàng thương mại có phản ứng nhanh chóng đối với lãi suất cho vay. Sự điều chỉnh sẽ khiến việc tiếp cận nguồn tiền không còn dễ dàng và vì vậy, sẽ hạn chế việc giá bất động sản tăng cao.
Bà Christine Lagarde cho biết “quyết định lịch sử này đã được nhất trí thông qua”. Quyết định là kết quả sau nhiều tuần tranh luận giữa “phe bồ câu và phe diều hâu” ở ECB. Phe diều hâu, vốn ủng hộ chính sách tiền tệ cứng rắn, muốn một mức nâng mạnh bạo hơn, tức là 50 điểm cơ bản.
Trong khi đó, một số người không chấp nhận việc mục tiêu lạm phát 2% của ECB đã bị bỏ qua, đồng thời cũng tỏ ra khó chịu với việc tăng lương đang được thực hiện nhưng không đi kèm với xu hướng thắt chặt chính sách tiền tệ.
Hiện tại, ECB không coi lạm phát là một hiện tượng nhất thời và điều này đã được nhắc đến trong suốt nhiều tuần qua. Đầu tiên, lạm phát liên quan đến sự phục hồi mạnh mẽ của thời kỳ hậu COVID-19, sự phát triển quá nóng của các chuỗi cung ứng và sự gia tăng giá liên tục kể từ khi Nga thực hiện chiến dịch quân sự tại Ukraine vào ngày 24/2.

Tính đến tháng 5/2022, lạm phát đã đạt 8,1% ở 19 quốc gia trong Khu vực sử dụng đồng tiền chung châu Âu (Eurozone), điều chưa từng thấy kể từ khi đồng euro được đưa vào sử dụng.
Giờ đây, vấn đề không còn chỉ là giá năng lượng và giá thực phẩm tăng vọt. Bà Christine Lagarde nhấn mạnh: “Áp lực lạm phát ngày càng mở rộng và gia tăng, ảnh hưởng đến nhiều loại hàng hóa và dịch vụ” tại châu Âu.

ECB hiện đang dựa trên dự báo lạm phát 6,8% trong năm nay, 3,5% vào năm 2023 và 2,1% vào năm 2024. Nếu những dự báo này được xem xét một cách thận trọng, chúng sẽ đóng vai trò như một “chiếc la bàn” cho chính sách tiền tệ của châu lục.
ECB là ngân hàng trung ương cuối cùng trong số các ngân hàng trung ương tăng lãi suất. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã điều chỉnh lãi suất lần đầu tiên kể từ tháng 3/2022 nhằm kiềm chế lạm phát. Do đó, nếu ECB có quá nhiều do dự thì đó là bởi quyết định này có một số rủi ro.
François Villeroy de Galhau, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Pháp, cho rằng: “Thời điểm là yếu tố cần thiết để tránh những sai lầm. Đừng hành động quá muộn để lạm phát vượt khỏi tầm tay hoặc quá sớm dẫn đến nguy cơ làm chậm quá trình phục hồi”.
Theo ông François Villeroy de Galhau, do mỗi quyết định về lãi suất đều cần có thời gian để tạo ảnh hưởng lên giá cả, rủi ro đáng kể ở đây là sự không đúng lúc. Do kinh tế châu Âu, cũng như phần còn lại của thế giới, đang gánh chịu hậu quả từ cuộc xung đột ở Ukraine, Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) chỉ dự báo mức tăng trưởng trung bình 2,6% cho các nền kinh tế Eurozone trong năm nay.

Bất cứ sai sót nào trong chính sách tiền tệ cũng có thể gây ra những hậu quả khôn lường cho các quốc gia châu Âu vốn đã mắc nợ rất nhiều do đại dịch và sẽ khiến chi phí đi vay tăng lên đáng kể.
Bà Christine Lagarde cố gắng trấn an bằng tuyên bố: “Như chúng tôi đã chứng minh trước đây, nếu cần thiết chúng tôi sẽ triển khai hoặc là các công cụ đã được điều chỉnh hiện có hoặc các công cụ mới sẽ được xây dựng”.
Tuy nhiên, sự lo ngại vẫn tồn tại, đặc biệt là đối với Italy (I-ta-li-a), nền kinh tế lớn thứ ba của Eurozone, vốn đang phải gánh khoản nợ lên tới 150% Tổng sản phẩm quốc nội (GDP). Hậu quả là, lãi suất vay trong thời hạn 10 năm của nước này đang được soi xét đặc biệt kỹ lưỡng./.