Nỗ lực gỡ "thẻ vàng" IUU - Bài 1: Hiệu quả từ tuyên truyền

Những chuyển biến tích cực tại tỉnh Đồng Tháp, Vĩnh Long và Tây Ninh thể hiện sự quyết tâm của các địa phương cũng như hiệu quả đã đạt được trong hoạt động khai thác hải sản của ngư dân theo quy định của Việt Nam và quốc tế. 

Bài 1: Hiệu quả từ tuyên truyền 

Với đội tàu 7.836 chiếc đánh bắt hải sản trên biển, các tỉnh Đồng Tháp, Vĩnh Long và Tây Ninh (204 chiếc), đã triển khai quyết liệt và đồng bộ nhiều giải pháp để chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), đạt kết quả khả quan. 

* Huy động sức mạnh tổng hợp 

Tỉnh Đồng Tháp có đội tàu hoạt động chủ yếu ở ngư trường khu vực Ba Động, Vũng Tàu và Nam Côn Sơn cùng 60% tàu có công suất lớn đủ sức vươn ra khai thác các ngư trường xa. Đến nay, địa phương có 1.291 tàu được cấp phép khai thác, lắp thiết bị giám sát hành trình, cập nhật dữ liệu đầy đủ vào hệ thống. 

Bộ đội Biên phòng kiểm tra thiết bị giám sát hành trình khai thác thuỷ sản trên tàu cá trước khi ra khơi. Ảnh: Vũ Sinh/TTXVN

Hướng đến nghề cá có trách nhiệm, bền vững, thời gian qua, các địa phương ven biển tỉnh Đồng Tháp đã huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị để nắm chắc địa bàn trọng điểm, tuyên truyền vận động cho ngư dân thực hiện đúng quy định IUU. Nhằm góp phần nâng cao ý thức chấp hành nghiêm các quy định về đánh bắt hải sản trên biển theo quy định của Luật Thủy sản năm 2017, Ủy ban nhân dân các xã ven biển phía đông của tỉnh có phương tiện đánh bắt hải sản tăng cường tuyên truyền, vận động đội ngũ ngư dân với 9.838 thuyền viên hoạt động trực tiếp trên tàu không vi phạm khai thác IUU.

Tại xã Gia Thuận là địa phương có đội tàu khai thác hải sản lớn nhất tỉnh Đồng Tháp có 580 tàu cá, có sản lượng khai thác trung bình hàng năm đạt trên 42.970 tấn hải sản các loại. Bà Hà Trần Phương Thùy, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Gia Thuận, tỉnh Đồng Tháp, khẳng định: Ủy ban nhân dân xã tập trung rất cao, quyết liệt vào công tác tuyên truyền cho nhân dân về khai thác, phòng chống khai thác IUU. Ngoài việc tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng như đài truyền thanh, chúng tôi còn có các trang mạng như fanpage, facebook cùng các nhóm Zalo của địa phương hoặc những nhóm nhỏ của toàn địa bàn đều có đăng tải thông tin về đánh bắt về khai thác, đánh bải thủy hải sản trái phép. 

Ngoài ra, xã còn phối hợp với lực lượng Bộ đội Biên phòng triển khai nhiều chương trình trực tiếp đến từng phương tiện để vận động ngư dân. Qua công tác truyên truyền như vậy, ngư dân đều có ý thức chấp hành nghiêm. Trên địa bàn xã không có trường hợp phương tiện vi phạm khai thác IUU. Hầu như khi triển khai như vậy thì người dân chấp hành rất cao. Từ năm 2024 đến nay, tỉnh không có tàu cá vi phạm khai thác hải sản ở vùng biển nước ngoài. 

Đại úy Phạm Trung Hiếu, Trạm trưởng Trạm kiểm soát Biên phòng Vàm Láng, Đồn Biên phòng Kiểng Phước, Bộ đội Biên phòng Đồng Tháp cho biết: Trạm đã duy trì, thực hiện nghiêm công tác kiểm chứng theo Quy định 3256/QyĐ-BĐBP ngày 8/8/2022 của Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng về phạm vi thực hiện nhiệm vụ kiểm soát của trạm kiểm soát biên phòng biển đảo thì trong quá trình thực hiện nhiệm vụ đã tổ chức tuyên truyền cho ngư dân, chủ phương tiện trước khi xuất bến phải đảm bảo các loại giấy tờ theo quy định. 

Tại địa bàn phường Tân Long, phường Thới Sơn, tỉnh Đồng Tháp có đội tàu với 220 phương tiện khai thác cùng tàu hậu cần với tổng công suất 94.423 CV. Ông Phạm Văn Hiếu, Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Thới Sơn, tỉnh Đồng Tháp trao đổi: Ủy ban nhân dân phường chỉ đạo Phòng Hạ tầng phối hợp với Cảng cá Mỹ Tho tăng cường tuyên truyền cho chủ phương tiện cùng ngư dân về những hành vi vi phạm IUU khi khai thác hải sản trên biển để có ý thức phòng, tránh. Hình thức tuyên truyền là qua các buổi họp dân, tuyên truyền lưu động tại khu vực cảng cá vào thời điểm trước, sau mỗi chuyến ra khơi đánh bắt hải sản. Qua đó, chủ phương tiện cùng ngư dân chấp hành nghiêm các quy định về đánh bắt hải sản trên biển, không vi phạm khai thác IUU. 

Trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long, 100% tàu cá đã được đăng ký và cập nhật đầy đủ trên hệ thống cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia (Vnfishbase), không phát sinh trường hợp tàu cá không đủ điều kiện đăng ký. Theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long Nguyễn Văn Buội, thời gian qua, công tác phòng, chống khai thác IUU trên địa bàn tỉnh đạt nhiều kết quả tích cực. Tỉnh đã triển khai đồng bộ các giải pháp quản lý, giám sát, kiểm tra, thực thi pháp luật gắn với đẩy mạnh công tác tuyên truyền, qua đó mang lại hiệu quả thiết thực. 

Đại tá Đoàn Minh Trung, Phó Chỉ huy trưởng Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Vĩnh Long, kiêm Chỉ huy trưởng Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo IUU tỉnh, cho biết bên cạnh việc duy trì tuần tra, kiểm soát chặt chẽ các phương tiện ra, vào hoạt động trên biển, lực lượng Bộ đội Biên phòng tỉnh Vĩnh Long đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động và hỗ trợ ngư dân thông qua các mô hình dân vận khéo như “Tổ tàu, thuyền an toàn”, “Tổ tư vấn hỗ trợ thuyền viên”, “Tổ hợp tác khai thác thủy sản không vi phạm chủ quyền vùng biển nước ngoài”… Các mô hình này đã trở thành cầu nối hiệu quả giữa lực lượng Bộ đội Biên phòng với ngư dân, giúp bà con hiểu rõ hơn các quy định của pháp luật, nhận thức đầy đủ hậu quả của hành vi khai thác IUU cũng như tầm quan trọng của việc bảo vệ chủ quyền biển, đảo của Tổ quốc. 

Cùng với đó, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh đã chỉ đạo các đồn Biên phòng thường xuyên tổ chức gặp gỡ, đối thoại trực tiếp, hướng dẫn ngư dân thực hiện đúng các quy định về đăng ký, đăng kiểm, cấp phép khai thác; lắp đặt và duy trì hoạt động ổn định của thiết bị giám sát hành trình VMS; ghi nhật ký khai thác và thực hiện nghiêm quy trình xuất, nhập bến theo quy định. Đối với các trường hợp cố tình vi phạm, đơn vị kiên quyết xử lý nghiêm để tạo tính răn đe. 

Ở tỉnh Tây Ninh, theo ông Nguyễn Minh Lâm, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh, Tây Ninh là một tỉnh không có biển, do đó, các hoạt động khai thác thủy sản trên biển của ngư dân trên địa bàn tỉnh chủ yếu diễn ra ở các vùng biển lân cận. Tuy nhiên, tỉnh luôn nhận thức rõ trách nhiệm của mình trong việc chung tay cùng cả nước thực hiện nghiêm túc các quy định về chống khai thác IUU. 

* Chuyển biến nhận thức 

Bà Trần Thị Bé Bảy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đồng Tháp đánh giá: Cùng với cả nước, tỉnh Đồng Tháp tập trung quyết liệt vào công tác tuyên truyền, quản lý chuyển đổi từ nghề cá truyền thống sang nghề khai thác có trách nhiệm và phát triển bền vững. Nhờ có sự tập trung cả hệ thống chính trị, sự vào cuộc của các ngành, các cấp và địa phương trong công tác tuyên truyền, đặc biệt là sự đồng thuận, chấp hành nghiêm của ngư dân nên ý thức chấp hành pháp luật trong khai thác thủy sản ngày một nâng lên. 

Bộ đội Biên phòng tỉnh Đồng Tháp kiểm tra hoạt động của hệ thống giám sát hành trình tàu cá. Ảnh: Công Trí/TTXVN

Tất cả tàu tham gia khai thác xa bờ đều lắp đặt thiết bị giám sát hành trình và duy trì khi hoạt động, công tác cập rời cảng chấp hành tốt. Đây là kết quả giúp cho tỉnh hoàn thành cơ bản các nhiệm vụ chống khai thác IUU theo kế hoạch, với tinh thần sẵn sàng cùng cả nước tháo gỡ “thẻ vàng” IUU trong thời gian sớm nhất. 

Ngư dân Hải Thiên Phúc ở xã Gia Thuận, tỉnh Đồng Tháp cho biết: Qua công tác tuyên truyền, nhắc nhở của chính quyền địa phương, ngư dân chúng tôi có ý thức chấp hành tốt các quy định về đánh bắt hải sản trên biển. Khi xuất bến ra khơi đánh bắt hải sản, các phương tiện chúng tôi phải đảm bảo đầy đủ sổ sách, giấy tờ khai thác; bật thiết bị giám sát hành trình, trong trường hợp thiết bị mất tín hiệu tạm thời, phải báo ngay cho công ty cung cấp thiết bị để kiểm tra và khắc phục, đảm bảo kết nối liên tục trong quá trình đánh bắt trên biển. 

Ông Nguyễn Thanh Lâm, phường Mỹ Tho, tỉnh Đồng Tháp có 1 tàu lưới vây ánh sáng chuyên đánh bắt xa bờ, luôn chấp hành nghiêm các quy định về về chống khai thác IUU. Anh chia sẻ: Phương tiện của tôi cũng như các tàu bạn khác đều trang bị đầy đủ các thiết bị giám sát hành trình cũng như luôn mở máy để đảm bảo kết nối xuyên suốt quá trình đánh bắt. Khi đánh bắt trên biển, chúng tôi luôn tuân thủ đánh bắt trong vùng biển cho phép, không đánh bắt qua vùng biển của nước ngoài. 

Tại tỉnh Vĩnh Long, với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, đã từng bước tạo được  sự đồng thuận, chấp hành nghiêm của ngư dân, từng bước nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong khai thác thủy sản. 

Ông Danh Út, thuyền trưởng tàu cá CM 95205-TS (An Giang) cho biết, nhờ vị trí kết nối liên tỉnh thuận lợi, nên tàu cá của ông thường xuyên cập cảng cá Định An (xã Đại An) để giao thương. Theo ông Út, trước đây, nhiều thuyền viên còn lúng túng với việc ghi nhật ký khai thác hay khai báo điện tử, nhưng được lực lượng bộ đội biên phòng hướng dẫn cụ thể từng bước, việc thực hiện đã thuận lợi. Quá trình khai thác, các tàu cá duy trì thiết bị giám sát hành trình, khai thác đúng vùng, đúng tuyến theo giấy phép. Đến khi cập cảng, các thuyền trưởng hoặc chủ tàu cá đều chuẩn bị đầy đủ giấy tờ trước nên không mất nhiều thời gian làm thủ tục, làm đúng quy định thì đi biển rất yên tâm. 

Ông Dương Hiệp Trung, chủ tàu cá TV94094, xã Đại An, cho rằng Luật Thủy sản 2017 quy định rất rõ ràng, nếu ngư dân nắm chắc thì không khó thực hiện. Hiện nay, việc chấp hành các quy định đã trở thành thói quen đối với ngư dân, nhất là duy trì tín hiệu thiết bị giám sát hành trình (VMS), ghi nhật ký khai thác đầy đủ và thực hiện nghiêm việc cập cảng chỉ định. “Trước khi xuất bến, anh em đều chủ động kiểm tra lại hồ sơ, thiết bị để tránh sai sót; đồng thời thường xuyên nhắc nhở nhau không vi phạm vùng biển nước ngoài. Qua thực tế, tôi thấy việc tuân thủ quy định giúp hoạt động khai thác ngày càng bài bản, minh bạch và hiệu quả hơn”, ông Trung cho biết thêm.

Bài 2: Nhiều mô hình hay, cách làm sáng tạo