Phát triển du lịch từ giá trị văn hóa truyền thống

Thị xã Mường Lay, tỉnh Điện Biên là một trong những thị xã nhỏ nhất cả nước. Tuy vậy, nơi đây hội tụ các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử, giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể. Mường Lay cũng là điểm sáng du lịch được tỉnh Điện Biên đầu tư phát triển. 
Thị xã Mường Lay nằm bên lòng hồ Thủy điện Sơn La, điểm nối của ngã ba sông Đà, Nậm Lay, Nậm Na. Thị xã được bao quanh bởi đồi núi trùng điệp, nước giữa lòng hồ xanh ngắt dâng cao như một viên ngọc bích giữa lòng thị xã, điểm xuyến bởi những con thuyền ngược xuôi, cảnh sắc thiên nhiên Mường Lay hiện ra như một bức tranh thủy mặc thơ mộng. Dọc ven bờ hồ là những nếp nhà sàn của dân tộc Thái, nối tiếp nhau in bóng xuống mặt nước đậm nét thơ. 
Trải qua bao nhiêu biến cố trong lịch sử, thị xã sau khi được tái định cư lại vào năm 2004 đã có những nét chuyển biến mới, "thay da đổi thịt" từng ngày. Mọi giá trị văn hóa du lịch vẫn được gìn giữ và khôi phục mang đậm bản sắc văn hóa của dân tộc. Theo Phó Chủ tịch UBND thị xã Mường Lay Vũ Xuân Linh, thị xã đang tập trung phát triển du lịch sinh thái lòng hồ Thủy điện Sơn La, khôi phục giữ gìn những cảnh quan sinh thái, thiên nhiên. Ngoài ra, để giữ gìn nét đặc sắc phong tục tập quán, thị xã đã cố gắng phát triển, khôi phục các làng nghề truyền thống, làng bản văn hóa…tạo điểm đến mới thu hút khách du lịch. 
Hiện nay, thị xã Mường Lay đang khuyến khích doanh nghiệp đầu tư các cơ sở hạ tầng khách sạn, nhà hàng để phục vụ cho việc đón tiếp khách du lịch; phát triển vận tải đường thủy vận chuyển hàng hóa kết hợp với du lịch theo hình thức du lịch lòng hồ; đầu tư khu du lịch sinh thái; tích cực kết nối với các loại hình du lịch, các tour du lịch với các tỉnh lân cận... 
Một trong những hoạt động du lịch nhằm bảo tồn và giữ gìn bản sắc văn hóa của thị xã là Lễ hội đua thuyền đuôi én của người Thái trắng. Lễ hội này được phục dựng lại từ năm 2015, đã trở thành một điểm nhấn không chỉ thu hút khách du lịch, mà việc tổ chức Lễ hội đua thuyền hàng năm còn là cách để lưu giữ lại những giá trị văn hóa có từ xa xưa mang đậm tính ngưỡng, phong tục tập quán của người dân nơi đây. 
Ông Vàng Văn Thức, ở bản Na Nát, phường Na Lay chia sẻ, từ lâu Lễ hội đua thuyền đã được tổ chức nhằm để tưởng nhớ công ơn của tướng cả Na Han có công lãnh đạo người dân đánh giặc ngoại xâm, khai hoang vùng đất Mường Lay ngày nay. Ngoài ra, Lễ hội cũng là để cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ngường dân no đủ an lành. Tuy nhiên, qua thời gian, Lễ hội đua thuyền đuôi én không còn được tổ chức do nhiều yếu tố. Ba năm trở lại đây, thị xã đã tổ chức lại Lễ hội đua thuyền với quy mô lớn. Đây là Lễ hội mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào người Thái trắng, mang tính nhân văn tưởng nhớ đến quá khứ hào hùng của dân tộc. 
Trong những năm qua, thị xã Mường Lay đã tổ chức nhiều sự kiện, góp phần bảo tồn và phát triển văn hóa truyền thống của các dân tộc trên địa bàn, như tổ chức Lễ hội đua thuyền, mở các lớp tập huấn bảo tồn văn hóa phi vật thể gồm đàn tính, hát dân ca, múa dân tộc Thái.... Thị xã khuyến khích người dân tham gia bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc nhằm nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, vật chất cho cộng đồng và phát triển kinh tế. Thị xã thường xuyên tuyên truyền vận động và hỗ trợ một phần kinh phí để người dân duy trì phát triển múa xòe Thái, tổ chức Lễ hội Kin Pang Then, phong trào xây dựng tổ dân phố, bản văn hóa. 
Thị xã Mường Lay với nhiều thế mạnh về thiên nhiên, văn hóa, lịch sử để phát triển kinh tế du lịch, góp phần nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân, tăng trưởng phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, việc triển khai xây dựng điểm du lịch mới của thị xã còn gặp nhiều khó khăn trong việc quảng bá hình ảnh, mảnh đất, con người giá trị bản sắc văn hóa; chưa hình thành nét đặc trưng riêng biệt mang đậm bản sắc của mình. Các dịch vụ còn hạn chế, đầu tư để phát triển du lịch còn eo hẹp… 
Mường Lay đã có những cơ chế chính sách phù hợp, dựa trên tiềm năng sẵn có của giá trị văn hóa đặc trưng. Chính quyền địa phương đã tích cực tạo ra các hình thức du lịch mới mở ra một hướng đi khác, thu hút lượng lớn khách du lịch đến với nơi đây./.