Sản xuất nông nghiệp hướng đến quy mô lớn

Với những ưu điểm, giảm chi phí, tăng năng suất, hiệu quả kinh tế và ổn định đầu ra sản phẩm, mô hình "cánh đồng lớn" đã cho thấy, hiệu quả và phương thức tổ chức sản xuất liên kết "4 nhà" góp phần thay đổi tư duy theo hướng sản xuất hàng hóa tập trung, quy mô lớn, phục vụ đắc lực Đề án tái cơ cấu ngành nông nghiệp của tỉnh An Giang trong thời gian tới.

* Hướng đến sản xuất quy mô lớn

Ông Trần Anh Thư, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh An Giang cho biết, hiện nay có khoảng 95% nông hộ sở hữu dưới 3 ha đất. Trong khi đó, để canh tác nông nghiệp có lời, đủ phục vụ cuộc sống gia đình thì cần từ 5 ha trở lên, còn theo mô hình “cánh đồng lớn” theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, diện tích tối thiểu cũng phải 50 ha.

Hơn nữa, tỉnh đang gặp nhiều khó khan trong việc tích tụ ruộng đất để phát triển nông nghiệp theo quy mô lớn và hiện đại bởi mô hình này phải đạt tối thiểu 50 ha gieo cấy cùng một loại giống; cùng thực hiện một quy trình kỹ thuật canh tác; đưa máy móc vào thực hiện các khâu làm đất, gieo cấy, thu hoạch; phối hợp với các doanh nghiệp tổ chức thu mua sản phẩm...

Theo ông Trần Anh Thư, tỉnh đã nỗ lực xây dựng được các vùng chuyên canh nông nghiệp, tiến tới sản xuất công nghệ cao. Năm 2017 đã có 47 doanh nghiệp thực hiện liên kết canh đồng lớn thông qua 19 hợp tác xã, 31 tổ hợp tác và các hộ nông dân với diện tích 33.531 ha.

Thống kê cho thấy, An Giang là địa phương đầu tiên trong cả nước xây dựng được vùng nguyên liệu nếp 25.000 ha ( hở huyện Phú Tân); chuyên canh xoài 3 màu theo tiêu chuẩn VietGAP ở 3 xã cù lao Giêng (huyện Chợ Mới); chuyên canh trồng chuối cấy mô, vùng chăn nuôi heo theo hướng công nghệ cao ở huyện Tri Tôn và vùng chuyên canh tôm càng xanh xã Phú Thuận (huyện Thoại Sơn).

Để tiến tới sản xuất lớn, ứng dụng công nghệ cao, nhiều doanh nghiệp đã đến An Giang đặt vấn đề thuê đất lâu dài, ổn định. Điển hình như Công ty Cổ phần Gentraco đã thuê khu đất 68,2 ha ở huyện Thoại Sơn trong 10 năm với giá 30 triệu đồng/ha/năm, tổ chức thử nghiệm nhiều mô hình sản xuất mới. Trong khi đó, Công ty Cổ phần Vinacam đã làm việc với xã Vọng Đông (huyện Thoại Sơn) thuê 400 ha trong 10 năm (5 năm đầu giá 30 triệu đồng/ha, 5 năm sau giá 33 triệu đồng/ha).

Hiện tại, có 50% nông dân đã đồng ý, 50% còn lại xã tiếp tục vận động. Công ty đang xúc tiến thuê 120 ha đất lúa của huyện đội Thoại Sơn để sản xuất theo quy mô lớn lớn. Đối với Công ty Cổ phần Bê tông 620 Châu Thới, đang xúc tiến thuê 350 ha đất trong 25 năm để thực hiện dự án nông nghiệp công nghệ cao.

Công ty Cổ phần nông nghiệp Trung Thạnh đang làm dự án liên kết tiêu thụ tại An Giang khoảng 4.000 ha lúa. Trước mắt, công ty triển khai 1.000 ha giống IR50404, OM6876 và Jasmine85 tại các huyện: Thoại Sơn, Tri Tôn và Châu Phú.

“Muốn tạo đột phá về kinh tế nông nghiệp, không thể thiếu các doanh nghiệp đầu tàu. Thực tế, nhu cầu thuê đất đầu tư vùng nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của các doanh nghiệp là rất lớn nhưng tỉnh không còn quỹ đất 100-200 ha giao doanh nghiệp. Do vậy, tỉnh An Giang đã xây dựng đề án tạo quỹ đất với quyết tâm phát triển sản xuất nông nghiệp quy mô lớn, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế nông nghiệp của tỉnh” ông Thư thông tin thêm.

* Cần cơ chế thống nhất

Theo Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh An Giang, Trần Anh Thư, hiện nay trong quá trình doanh nghiệp thực hiện liên kết xây dựng cánh đồng lớn với nông dân, dễ xảy ra tình trạng không thống nhất về chọn giống canh tác, giá thu mua. Khi doanh nghiệp tự thỏa thuận thuê đất của nông dân để sản xuất lớn thì 2 bên lại không tin tưởng nhau. Nông dân thì sợ doanh nghiệp không thanh toán sòng phẳng, còn doanh nghiệp sợ nông dân “bẻ kèo”, đòi đất lại giữa chừng hoặc nâng giá cho thuê.

“Phương án khả thi nhất là Nhà nước đứng ra thuê đất của nông dân rồi cho doanh nghiệp thuê lại. Giá thuê cơ bản được tính trên thu nhập bình quân 3 năm gần nhất của nông dân cộng thêm 10%. Cái lợi của cách làm này là nông dân không mất đất, vẫn đảm bảo thu nhập cao hơn so với tự mình canh tác.

Nông dân có thể chọn lựa làm công nhân nông nghiệp cho doanh nghiệp ngay trên chính mảnh ruộng của mình hoặc chuyển đổi nghề khác. Doanh nghiệp được Nhà nước đảm bảo thời gian thuê ổn định, lâu dài để yên tâm đầu tư sản xuất”, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh An Giang Trần Anh Thư phân tích.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Lâm Quang Thi cho biết, mô hình Nhà nước thuê đất, tạo quỹ đất cho doanh nghiệp đầu tư được xem là tối ưu nhất để tích tụ ruộng đất, phục vụ sản xuất lớn. Tuy nhiên, vướng mắc hiện nay là Luật Đất đai 2013 không có dòng nào cho phép Nhà nước sử dụng ngân sách thuê đất của dân. Trong khi đó, Luật Ngân sách 2015 cũng không cho tạm ứng ngân sách thuê đất nông nghiệp.

“Trên thực tế, việc Nhà nước thuê đất rồi cho doanh nghiệp thuê lại vẫn bảo toàn vốn ngân sách mà hiệu quả rất lớn. Tuy nhiên, cần phải có cơ chế thống nhất từ Trung ương đến địa phương. An Giang kiến nghị Chính phủ có nguồn vốn ngân sách quốc gia phục vụ cho việc thuê đất, tích tụ ruộng đất. Đây là một trong những đột phá để thúc đẩy ngành nông nghiệp Việt Nam phát triển xứng tầm”, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang Lầm Quang Thi đề xuất.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang kiến nghị nên “gom” các chính sách hỗ trợ phát triển nông nghiệp như: mua sắm nông cụ, ứng dụng khoa học - công nghệ, khuyến khích công nghệ chế biến sau thu hoạch, bảo hiểm cây lúa, vay vốn ưu đãi… thành cơ chế chung để triển khai đồng bộ, hiệu quả.

Cùng với đó, đẩy mạnh phân quyền cho tỉnh công nhận các khu, vùng nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp hữu cơ, tạo điều kiện cho doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân đầu tư phát triển sản xuất. Khi được phân quyền, tỉnh sẽ dựa vào các tiêu chí quy định để công nhận và sẽ chịu trách nhiệm về quyết định công nhận đó”, ông Thi nhấn mạnh.

Theo Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang Lầm Quang Thi, nếu có cơ chế đặc thù trong tích tụ ruộng đất, An Giang sẽ thu hút được các dự án nông nghiệp công nghệ cao quy mô lớn, kéo theo sự phát triển của ngành công nghiệp phục vụ nông nghiệp cũng như các lĩnh vực thương mại, dịch vụ, du lịch xanh; qua đó tạo cú hích mới cho kinh tế của tỉnh An Giang./.