Sửa đổi 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường: Gỡ "điểm nghẽn", tạo đột phá

Nhằm tháo gỡ nhanh các “điểm nghẽn” pháp lý đang cản trở hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh bao gồm cắt giảm thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường, đồng thời tăng cường phân quyền, phân cấp và đảm bảo phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền địa phương hai cấp, tại kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV, Chính phủ sẽ trình Quốc hội dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường (dự án Luật).

Theo đó, dự án Luật sẽ sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật gồm: Luật Bảo vệ môi trường; Luật Bảo vệ và Kiểm dịch thực vật; Luật Chăn nuôi; Luật Đa dạng sinh học; Luật Đê điều; Luật Đo đạc và Bản đồ; Luật Khí tượng thủy văn; Luật Lâm nghiệp; Luật Phòng, chống thiên tai; Luật Tài nguyên nước; Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo; Luật Thú y; Luật Thủy lợi; Luật Thủy sản và Luật Trồng trọt.

Ông Phan Tuấn Hùng, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, phạm vi sửa đổi các “điểm nghẽn” lần này tập trung vào những nội dung đã “chín”, đã “rõ” cần thiết và có thể giải quyết ngay hoặc một số vấn đề vướng mắc đã có chỉ đạo của cấp có thẩm quyền. Ngoài ra, dự án Luật còn có trọng tâm là sửa đổi quy định liên quan đến tổ chức bộ máy, phân cấp, phân quyền với chính quyền địa phương 2 cấp và  cắt giảm, đơn giản hóa điều kiện đầu tư kinh doanh và thủ tục hành chính. Việc sửa đổi các quy định liên quan tổ chức bộ máy, phân quyền, phân cấp sẽ đảm bảo sự đồng bộ, nhất quán với các quy định hiện hành trên cơ sở kế thừa và luật hóa Nghị định số 131/2025/NĐ-CP quy định phân định thẩm quyền của chính quyền địa phương 2 cấp trong lĩnh vực quản lý nhà nước của Bộ Nông nghiệp và Môi trường và Nghị định số 136/2025/NĐ-CP ngày 12/6/2025 quy định phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường.

Về cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, điều kiện đầu tư kinh doanh, dự thảo Luật dự kiến sửa đổi 75 điều; trong đó có 26 điều liên quan đến điều kiện đầu tư kinh doanh và 49 điều liên quan đến thủ tục hành chính theo phương án cải cách thủ tục hành chính thuộc phạm vi quản lý của Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Việc rà soát, sửa đổi được thực hiện tại nhiều luật, như Luật Thủy sản, Luật Trồng trọt, Luật Chăn nuôi, Luật Thú y đến Luật Tài nguyên nước, Luật Lâm nghiệp, Luật Bảo vệ môi trường...

Theo ông Phan Tuấn Hùng, thực tiễn quản lý nhà nước trong thời gian qua đã phát sinh nhiều vướng mắc hay còn gọi là “điểm nghẽn”. Có những quy định thiếu tính đồng bộ giữa các luật, như quy định về quản lý sinh vật ngoại lai trong Luật Đa dạng sinh học; một số quy định chưa rõ ràng hoặc chưa khả thi khi áp dụng như quy định về ban hành quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khảo nghiệm dòng, giống vật nuôi, thức ăn chăn nuôi trong Luật Chăn nuôi; hay các vướng mắc trong đánh giá tác động môi trường đối với dự án thành phần và phân kỳ đầu tư dự án trong Luật Bảo vệ môi trường...

Một ví dụ cụ thể là việc quản lý chất lượng thuốc thú y. Hiện nay, doanh nghiệp vừa phải tuân thủ quy định theo Luật Thú y, vừa phải thực hiện công bố hợp quy theo Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật. Điều này làm phát sinh chi phí, giảm sức cạnh tranh của sản phẩm và gây khó khăn cho doanh nghiệp. Dự án Luật đề xuất miễn công bố hợp quy đối với thuốc thú y, nhằm tránh trùng lặp với các biện pháp quản lý chất lượng thuốc thú y và giảm gánh nặng hành chính và chi phí tuân thủ.

Đối với lĩnh vực lâm nghiệp, dự án Luật sửa đổi các quy định liên quan đến chuyển mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác để đảm bảo phù hợp với Luật Đất đai; bổ sung quy định tạm sử dụng rừng hay quy định về trồng rừng thay thế theo hướng mở rộng phạm vi sử dụng kinh phí, cho phép dùng linh hoạt cho các hoạt động lâm sinh có giá trị sinh thái tương đương, góp phần giải quyết khó khăn về quỹ đất trồng rừng. Dự án Luật cũng được bổ sung quy định về dịch vụ môi trường rừng, dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon của rừng – nội dung quan trọng trong tiến trình xây dựng thị trường carbon và phát triển kinh tế xanh.

Ngoài ra, Luật Lâm nghiệp hiện chưa có quy định về điều chỉnh chủ trương chuyển mục đích sử dụng rừng khi điều kiện thực tế thay đổi, dẫn đến lúng túng trong thực hiện. Một số trường hợp đã được cấp chủ trương nhưng sau 24 tháng không triển khai, gây lãng phí đất rừng và tạo khoảng trống quản lý. Dự án Luật sẽ bổ sung quy định về điều chỉnh, cập nhật và thu hồi chủ trương nhằm đảm bảo trách nhiệm của cơ quan ra quyết định, tránh chủ đầu tư lợi dụng kẽ hở pháp lý để chiếm đất, giữ rừng “trên giấy”, ảnh hưởng tiêu cực đến công tác quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên rừng và đất đai.

Với Luật Bảo vệ môi trường, một nội dung đáng chú ý là quản lý phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất. Hiện nay, luật chưa quy định lộ trình và tỷ lệ nhập khẩu phế liệu. Nếu không có chính sách quản lý phù hợp thì phế liệu sẽ ồ ạt nhập khẩu về Việt Nam, dẫn tới dư thừa phế liệu trong nước hoặc nguy cơ ô nhiễm môi trường cao. Do đó, dự án Luật sẽ quy định lộ trình tỷ lệ và lộ trình nhập khẩu phế liệu để phù hợp, nhất quán với chính sách, quy định của Nhà nước trong phát triển nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn quốc gia và phát triển bền vững.

Theo ông Phan Tuấn Hùng, việc tập trung tháo gỡ các “điểm nghẽn” pháp lý, xử lý các bất cập phát sinh từ thực tiễn là một bước đi cần thiết, cấp bách để khơi thông nguồn lực, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Những vướng mắc trong các luật, được các đơn vị, tổ chức, cá nhân đề xuất sửa đổi tương đối nhiều. Tuy nhiên do xây dựng theo trình tự thủ tục rút gọn, hoàn thành trong thời gian ngắn nên cần phải xác định, giới hạn phạm vi điều chỉnh của dự án Luật. Việc xử lý tất cả các vướng mắc sẽ phải thực hiện khi sửa đổi tổng thể từng luật trên cơ sở nghiên cứu, đánh giá, tổng kết quá trình thực thi...