Tái thiết ngành đường sắt - Bài cuối: Doanh nghiệp tư nhân sẵn sàng vào cuộc

Hưởng ứng chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát huy vai trò kinh tế tư nhân trong các dự án hạ tầng trọng điểm, hai doanh nghiệp tư nhân lớn của Việt Nam là THACO và Hòa Phát đã đồng loạt công bố kế hoạch tham gia đầu tư cho tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam. Điều này cho thấy sự sẵn sàng, tầm nhìn dài hạn và khát vọng đóng góp của doanh nghiệp tư nhân vào một công trình hạ tầng chiến lược quốc gia.

* THACO đề xuất đầu tư đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam

Hưởng ứng Nghị quyết 68-NQ/TW (4/5/2025) của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và Quốc hội ban hành Nghị quyết 198/2025/QH15 (17/5/2025) về một số cơ chế, chính sách đặc biệt phát triển kinh tế tư nhân vào các dự án quan trọng quốc gia, với kinh nghiệm và năng lực của mình, Công ty Cổ phần Tập đoàn Trường Hải (THACO) đề xuất đầu tư tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam.

THACO cho biết, tổng mức đầu tư của Dự án là 1.713.548 tỷ đồng, tương đương 67,34 tỷ USD (đã bao gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư), THACO đề xuất đầu tư Dự án với tổng vốn đầu tư 1.562.000 tỷ đồng, tương đương 61,35 tỷ USD. Trong đó, hạng mục giải phóng mặt bằng (GPMB) là một dự án độc lập do nhà nước thực hiện và không tính vào tổng vốn đầu tư của dự án. Cơ cấu vốn gồm 20% từ vốn tự có và huy động hợp pháp (là 312.000 tỷ đồng; trong đó THACO thu xếp 159.120 tỷ đồng) và 80% từ vốn vay tổ chức tín dụng trong, ngoài nước, đề xuất Chính phủ bảo lãnh và hỗ trợ lãi suất 30 năm.

Để thực hiện dự án, THACO đề xuất thành lập doanh nghiệp dự án, nắm tối thiểu 51% cổ phần để điều hành thống nhất; mời các doanh nghiệp tư nhân và Nhà nước tham gia tối đa 49% vốn. Dự án sẽ hoàn thành trong 7 năm, chia hai giai đoạn, cụ thể ưu tiên khai thác trước các đoạn Hà Nội – Hà Tĩnh và TP. Hồ Chí Minh – Nha Trang, sau đó hoàn thiện các đoạn còn lại.

Theo Chủ tịch HĐQT Trần Bá Dương, mục tiêu của dự án không chỉ ở giá trị vận tải mà còn ở việc hình thành ngành công nghiệp đường sắt hiện đại, kéo theo phát triển luyện kim, cơ khí chính xác, công nghiệp số, tín hiệu – điều khiển. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt tiếp nhận công nghệ tiên tiến, nâng cao năng lực quản trị và sản xuất, rút ngắn khoảng cách với các nước trong khu vực.

THACO cam kết triển khai dự án đúng tiến độ, tối ưu chi phí đầu tư – vận hành để giảm giá vé cho người dân; hợp tác với các doanh nghiệp trong nước nhận chuyển giao công nghệ từ các đối tác hàng đầu thế giới; đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Các khu đô thị TOD (hệ thống kết nối đô thị và giao thông công cộng) gắn với nhà ga sẽ được phát triển mẫu mực, giá hợp lý, góp phần thúc đẩy kinh tế – xã hội địa phương.

Đặc biệt, với lợi thế trong cơ khí chế tạo, công nghiệp hỗ trợ tại Khu công nghiệp Chu Lai (358 ha) và các dự án quy mô lớn sắp triển khai tại Bình Dương (786 ha) và Bắc Ninh (840 ha), THACO cùng các tập đoàn thành viên sẽ đảm nhiệm các hạng mục then chốt: Sản xuất đầu máy, toa tàu, linh kiện (THACO INDUSTRIES); xây dựng hạ tầng, quản lý dự án và khai thác quỹ đất TOD (THADICO – ĐẠI QUANG MINH); phát triển hạ tầng xã hội (THISO).

Về an ninh – quốc phòng, THACO đề xuất Nhà nước sở hữu một số hạng mục và tham gia quản lý vận hành; trong trường hợp đặc biệt, tập đoàn sẵn sàng bàn giao toàn bộ dự án để phục vụ đất nước.

Chủ tịch HĐQT Trần Bá Dương khẳng định: Nếu được chấp thuận, toàn bộ cổ đông, đối tác và hơn 77.000 cán bộ – nhân viên THACO sẽ đồng lòng triển khai, coi đây là nhiệm vụ trọng trách, đóng góp cho một công trình hạ tầng chiến lược quốc gia. Đây không chỉ là một công trình giao thông hiện đại mà còn là biểu tượng cho năng lực, tầm nhìn và khát vọng của doanh nghiệp công nghiệp Việt Nam trong việc góp phần xây dựng hạ tầng chiến lược, thúc đẩy phát triển đất nước.

* Hòa Phát sẵn sàng sản xuất ray đường sắt tốc độ cao

Mới đây, Tập đoàn Hòa Phát đã được Ban Quản lý Khu kinh tế Dung Quất và các Khu công nghiệp tỉnh Quảng Ngãi chấp thuận chủ trương đầu tư, đồng thời chấp thuận nhà đầu tư thực hiện dự án sản xuất ray đường sắt và thép đặc biệt Hòa Phát Dung Quất cho đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam.

Theo đó, dự án do Công ty cổ phần Ray và Thép đặc biệt Hòa Phát Dung Quất (thuộc Tập đoàn Hòa Phát) đề xuất thực hiện. Có quy mô gần 15 ha, công suất 700.000 tấn/năm, tổng mức đầu tư 10.000 tỷ đồng. Dự án triển khai trong Khu công nghiệp phía Đông Dung Quất (Khu Kinh tế Dung Quất) thuộc xã Vạn Tường, tỉnh Quảng Ngãi.

Theo chủ trương được chấp thuận, dự án sẽ hoàn thành các thủ tục pháp lý, bồi thường và GPMB trong quý II/2026, tiến hành xây dựng cơ bản sau đó và đến quý III/2028 sẽ vận hành chính thức, cho ra sản phẩm. Khi đi vào hoạt động, dự án sẽ đáp ứng kịp thời nhu cầu thép ray đường sắt cho các dự án trọng điểm quốc gia trong giai đoạn tới, như: Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, hệ thống đường sắt đô thị Hà Nội - Lào Cai - Hải Phòng và nhiều dự án quan trọng khác.

Theo tính toán sơ bộ, khi đi vào hoạt động, dự án sẽ có doanh thu hàng năm hơn 11.000 tỷ đồng, đóng góp khoảng 150 tỷ đồng vào ngân sách tỉnh Quảng Ngãi, trực tiếp giải quyết việc làm cho khoảng 400 lao động địa phương... kéo theo các ngành công nghiệp, dịch vụ phụ trợ và đóng góp tích cực vào tốc độ tăng trưởng của Quảng Ngãi.

Trước đó, Tập đoàn Hòa Phát và Tập đoàn SMS group (Đức) ký hợp đồng cung cấp công nghệ và dây chuyền sản xuất thép ray và thép hình với công suất 700.000 tấn/năm. Dự kiến dây chuyền sẽ hoàn thành trong vòng 20 tháng và cho ra đời những sản phẩm ray cao tốc đầu tiên vào quý 1/2027. Với việc đầu tư này, Tập đoàn Hòa Phát sẽ trở thành doanh nghiệp duy nhất ở Đông Nam Á sản xuất được thép ray cho đường sắt cao tốc.

Đây là hệ thống dây chuyền hiện đại nhất của châu Âu với hệ thống giá cán 4 trục siêu linh hoạt, mang đến độ chính xác vượt trội, đảm bảo chất lượng đồng nhất cho sản phẩm theo đúng tiêu chuẩn về đường sắt cao tốc quốc tế. Hiện tại, 90% dây chuyền cán thép ray trên thế giới sử dụng công nghệ, thiết bị của SMS group.

Với lợi thế luyện thép từ quặng sắt ít tạp chất, ray thép Hòa Phát sản xuất đạt chiều dài lên đến 100m, độ thẳng, độ phẳng cao, độ cứng ray vượt trội. Hòa Phát kiểm soát hình học thanh ray chuẩn xác bằng thiết bị laser, siêu âm khuyết tật bên trong đảm bảo chất lượng ray thép hoàn hảo trước khi đưa ra thị trường. Sản phẩm của dự án đáp ứng những tiêu chuẩn khắt khe nhất thế giới, bao gồm EN 3674 (Châu Âu), JIS E1120 (Nhật Bản) và TB/T2344 (Trung Quốc), đáp ứng yêu cầu kỹ thuật nghiêm ngặt trong ngành giao thông và công nghiệp nặng.

Việc THACO và Hòa Phát cùng sẵn sàng vào cuộc không chỉ mở ra cơ hội hiện thực hóa tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam bằng nội lực trong nước, mà còn tạo động lực hình thành hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ, cơ khí chế tạo và luyện kim ở quy mô lớn. Đây cũng là minh chứng rõ nét cho sự kết hợp giữa ý chí quốc gia và sức mạnh doanh nghiệp, góp phần khẳng định vai trò ngày càng quan trọng của kinh tế tư nhân trong tiến trình hiện đại hóa hạ tầng đất nước, từ đó thúc đẩy tăng trưởng bền vững và nâng tầm vị thế Việt Nam trên trường quốc tế.