Tăng mức hỗ trợ để mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội tự nguyện

Người dân đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện tại huyện Thuận Châu. Ảnh: Hữu Quyết - TTXVN

Thực hiện Chỉ thị số 34/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường thực hiện đồng bộ nhóm giải pháp phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội và Nghị quyết số 102/NQ-CP của Chính phủ về việc giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội, những năm qua các bộ, ngành, cấp ủy, chính quyền địa phương đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam có nhiều đổi mới đột phá trong tổ chức thực hiện như: tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin; đơn giản hóa thủ tục hành chính; mở rộng hệ thống đại lý, cộng tác viên.

Từ năm 2019, Bảo hiểm xã hội Việt Nam phối hợp với Tổng công ty Bưu điện Việt Nam tổ chức các hội nghị với người dân để tuyên truyền, vận động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Nếu như năm 2016, cả nước có trên 203 nghìn người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, thì đến năm 2017 đã có trên 224 nghìn người tham gia, tăng khoảng 10% so với năm trước. Năm 2018, khi có hỗ trợ tiền đóng của Nhà nước, số người tham gia tiếp tục tăng nhanh, đạt trên 277 nghìn người, tăng 23,6% so với năm 2017.

Đặc biệt từ năm 2019, cùng với hỗ trợ tiền đóng của Nhà nước và với những giải pháp đột phá trong tổ chức thực hiện, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đã tăng vượt bậc, đạt trên 574 nghìn người, tăng trên 296 nghìn người, tương ứng tăng 107% so với năm 2018 và đến hết tháng 7/2020, đạt trên 737 nghìn người, tăng trên 163 nghìn người, tương ứng tỷ lệ tăng trên 28% so với năm 2019, chiếm 1,5% lực lượng lao động trong độ tuổi.

Trong đó, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thuộc hộ gia đình nghèo năm 2018 là 2.930 người, chiếm 1,05% và số người thuộc hộ gia đình cận nghèo tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là 4.390 người, chiếm 1,58% tổng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Năm 2019, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện thuộc hộ gia đình nghèo là trên 6.500 người, chiếm 1,13% và số người thuộc hộ gia đình cận nghèo là 9.700 người, chiếm 1,7% tổng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Tuy nhiên, so với tiềm năng, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện vẫn còn rất thấp, nhất là số người thuộc hộ gia đình nghèo, cận nghèo tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện 2 năm qua chỉ chiếm dưới 3% so với tổng số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Theo Phó tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam Trần Đình Liệu, hạn chế trên do nhiều nguyên nhân, trong đó có nguyên nhân về chính sách và tổ chức thực hiện. Phân tích của ông Trần Đình Liệu cho thấy, mức hỗ trợ của Nhà nước cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện còn thấp.

Hiện người thuộc hộ nghèo được hỗ trợ 30%, tương ứng 46.200 đồng/tháng; hộ cận nghèo được hỗ trợ 25%, tương ứng 38.500 đồng/tháng; các đối tượng còn lại được hỗ trợ 10%, tương ứng 15.400 đồng/tháng.

Số tiền hỗ trợ năm 2018 là gần 25,5 tỷ đồng, năm 2019 là 90,46 tỷ đồng và dự kiến năm 2020 là 170 tỷ đồng. Bên cạnh đó, thời gian đóng bảo hiểm xã hội để được hưởng lương hưu còn dài, đủ 20 năm trở lên và đủ 55 tuổi đối với nữ, đủ 60 tuổi đối với nam.
Cũng theo ông Trần Đình Liệu, sự quan tâm vào cuộc của một số chính quyền các cấp, các ngành và Bảo hiểm xã hội tại một số địa phương trong thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện còn chưa quyết liệt; thu nhập của người dân còn thấp, không ổn định, trong khi đó, hầu hết các địa phương chưa bố trí hỗ trợ thêm mức đóng ngoài mức quy định của Nhà nước cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Người dân còn mong muốn Nhà nước có thêm chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội tự nguyện ngắn hạn khác, như: ốm đau, sinh con, tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp để có nhiều lựa chọn khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Để hoàn thành mục tiêu phát triển bảo hiểm xã hội tự nguyện theo Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách bảo hiểm xã hội (đến năm 2021 có khoảng 35% lực lượng lao động trong độ tuổi, trong đó bảo hiểm xã hội tự nguyện chiếm khoảng 1%; đến năm 2030 có khoảng 60% lực lượng lao động trong độ tuổi, trong đó bảo hiểm xã hội tự nguyện chiếm khoảng 5%), Bảo hiểm xã hội Việt Nam vừa có văn bản đề nghị Bộ Tài chính nghiên cứu trình Chính phủ tăng mức hỗ trợ cho người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, nhất là người thuộc hộ gia đình nghèo, cận nghèo để nhiều người có đủ khả năng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.

Hạn chế số người đang tham gia nhưng vì không có điều kiện tiếp tục đã phải dừng đóng, hưởng bảo hiểm xã hội một lần. Trong đó, nâng mức hỗ trợ từ 30% lên 50% đối với hộ nghèo; từ 25% lên 30% đối với hộ cận nghèo và từ 10% lên 20% đối với các đối tượng còn lại.
Công văn số 2602/UBVĐXH14 của Ủy ban Về các vấn đề xã hội của Quốc hội gửi Chính phủ kiến nghị giải pháp mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội đối với người lao động khu vực phi chính thức ở Việt Nam và dự kiến của Bảo hiểm xã hội Việt Nam về kế hoạch tài chính - ngân sách 5 năm, giai đoạn 2021-2025 cho thấy, nếu Nhà nước hỗ trợ theo mức đề nghị này, số người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đến năm 2025 đạt khoảng 3,6 triệu người; đến năm 2030 đạt 8,9 triệu người.

Số tiền chi hỗ trợ tăng dần từng năm đến năm 2025 ở mức 1.167 tỷ đồng (chiếm 0,3% chi cho an sinh xã hội) và đến năm 2030 ở mức 3.141 tỷ đồng (chiếm 0,71% chi cho an sinh xã hội)./.