Tết Tân Sửu - tìm hiểu ý nghĩa hình tượng con trâu trong tranh dân gian Đông Hồ
Bên cạnh việc lựa chọn những bức tranh phong cảnh, hoa lá thì việc treo tranh linh vật của năm đang là xu hướng.
Đáp ứng nhu cầu thụ hưởng văn hóa tinh thần đó, những người sản xuất tranh Đông Hồ, xã Song Hồ, huyện Thuận Thành, tỉnh Bắc Ninh đang ngày đêm sáng tạo, bảo tồn dòng tranh quý.
* Ước vọng cuộc sống thanh bình
Theo Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Đăng Chế, thôn Đông Hồ, xã Song Hồ, những người chơi tranh dân gian Đông Hồ đam mê tranh không chỉ vì vẻ đẹp bề ngoài mà trong mỗi bức tranh còn có ý nghĩa sâu xa mà các nghệ nhân xưa đã gửi gắm.
Với những người dân trong vùng, tranh Đông Hồ thường được gọi là tranh Tết vì người chơi tranh thường chủ yếu chơi vào dịp Tết.
Mỗi bức tranh lại có ý nghĩa riêng, tượng trưng cho mơ ước người dân. Đặc biệt, với mỗi năm, các nghệ nhân ở đây thường gắn với những con vật tượng trưng cho năm đó.
Năm 2021 là năm Tân Sửu, con giáp biểu tượng là con trâu nên những ngày này, đến Đông Hồ, người dân thường chọn cho mình những bức tranh có hình ảnh con trâu.
Vừa giới thiệu ý nghĩa những bức tranh cho các du khách, anh Nguyễn Đăng Tâm, con trai Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Đăng Chế cho biết, trong số những con vật biểu tượng trong các năm con trâu là hình ảnh được các nghệ nhân tranh dân gian Đông Hồ sáng tạo nhiều nhất với hơn 10 mẫu tranh bởi con trâu gắn liền với cuộc sống sinh hoạt thường ngày và đời sống sản xuất của người dân Việt Nam xưa.
Mỗi mẫu tranh có ý nghĩa riêng nhưng anh tâm đắc nhất là hai bức tranh “chăn trâu thổi sáo” và “chăn trâu đọc sách”.
Để chuẩn bị các mặt hàng tranh Tết, gia đình anh đã làm hàng vạn bức tranh lớn nhỏ, phục vụ khách hàng.
Với bức tranh “chăn trâu thổi sáo”, từ xa xưa, các nghệ nhân tranh Đông Hồ đã có sự kết hợp hài hòa giữ bố cục, màu sắc.
Với màu sắc tự nhiên như xanh, đen, nâu, những nghệ nhân đã khắc họa hình ảnh chú bé khôi ngô ngồi trên lưng trâu xếp tròn chân dưới tàu lá sen màu xanh thổi sáo, bên dưới là chú trâu đen đang vểnh tai nghe, chân tung tăng như nhảy theo tiếng sáo.
Qua bức tranh, những nghệ nhân Đông Hồ như muốn thể hiện sự giao hòa giữa trời, đất, người, vật, chú trâu cũng đang hòa mình vào tiếng sáo của cậu bé, trở thành bạn thân thiết của con người.
Nhìn vào bức tranh, người thưởng thức đều cảm nhận cuộc sống thanh bình, khiến tất cả mệt mỏi đều xua tan.
Bên cạnh bức tranh “chăn trâu thổi sáo”, bức tranh “chăn trâu đọc sách” cũng được mọi người tìm mua rất nhiều, nhất là dịp Tết đến.
“Hình ảnh con trâu gặm cỏ, thể hiện đức tính siêng năng, cần cù, chăm chỉ, bên cạnh là cậu bé vừa chăn trâu vừa đọc sách. Qua đó, những nghệ nhân xưa muốn tôn vinh tinh thần hiếu học của người dân Việt Nam. Mặc dù trong điều kiện thiếu thốn, nhưng cậu bé vẫn luôn ham học, tìm tòi, khám phá. Đức tính này không thể thiếu trong mọi thời đại. Ngoài ra, với cuộc sống của người nông dân, việc mục đồng chăn trâu đọc sách mang tới sự thanh bình, yên vui. Những nghệ nhân tranh dân gian Đông Hồ đã khéo léo thể hiện ước mơ của người nông dân cho thời tiết thuận hòa, yên ấm để mùa mang được tươi tốt, bội thu”, anh Nguyễn Đăng Tâm cho biết thêm.
Ngoài sản xuất ra những bức tranh truyền thống, phục vụ người dân, các nghệ nhân làng tranh dân gian Đông Hồ vẫn đang hàng ngày sáng tạo, phát triển những giá trị của dòng tranh quý, đáp ứng đời sống văn hóa, tinh thần của người dân.
Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Oanh, làng Đông Hồ, xã Song Hồ cho biết, từ năm 10 tuổi bà đã được cha ông truyền dạy cho cách làm tranh. Từ đó, bà đã thuần thục các kỹ thuật tạo bản khắc, dập khuôn, tạo màu, vẽ… cho bức tranh.
Đến nay, cùng với những nhu cầu ngày càng cao của người dân, bà luôn sưu tầm, phục chế bản khắc tranh cổ của cha ông; đồng thời sáng tạo thêm cho bức tranh phong phú.
Tuy nhiên, những sáng tạo đó đều trên cơ sở, chất liệu cổ truyền cha ông để lại, từ chất liệu giấy điệp và màu sắc lấy từ thiên nhiên.
Theo Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Thị Oanh, năm nay là năm Tân Sửu, khách hàng chủ yếu đến tìm hiểu về tranh con trâu, bên cạnh làm ra những bức tranh treo truyền thống với hình tượng con trâu đen, trâu xanh gắn liền với đồng ruộng, bà sáng tạo thêm hình ảnh con trâu vàng với mong ước cuộc sống sung túc, phú quý.
Với bàn tay khéo léo, sự sáng tạo, dịp Tết Tân Sửu gia đình bà chuẩn bị hàng trăm bức tranh lớn nhỏ với đầy đủ các chủ đề, kích thước có giá từ vài chục nghìn đồng đến hàng triệu đồng.
* Cấp bách bảo tồn làng nghề truyền thống
Tranh dân gian Đông Hồ là một dòng tranh tiêu biểu có giá trị nội dung và nghệ thuật độc đáo, mang lại dấu ấn đậm nét, tạo nên bản sắc riêng cho văn hóa Việt Nam.
Tuy nhiên cùng với những thăng trầm của lịch sử, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ gặp nhiều khó khăn.
Đặc biệt, thời gian qua, ảnh hưởng mạnh mẽ của đại dịch COVID-19, dòng tranh đang đối mặt với nguy cơ mai một khi các đoàn khách du lịch thưa vắng, vì thế nguồn thu từ nghề làm tranh cũng giảm hẳn.
Anh Nguyễn Đăng Tâm chia sẻ, nếu như những năm trước, mỗi năm gia đình đón hàng vạn khách du lịch, bán hàng vạn tờ tranh thì năm 2020, các tour du lịch bị hủy, khách du lịch giảm hẳn, vì thế, cả gia đình anh và các anh chị em từ nhiều năm nay sống bằng nghề làm tranh, gặp nhiều khó khăn.
Những năm trước, mỗi dịp Tết, mặt hàng chủ lực của gia đình anh là cuốn lịch tranh có in hình các con giáp của năm đó.
Tuy nhiên, năm nay, do dịch COVID-19, không có khách du lịch nên gia đình anh cũng không làm lịch, doanh thu giảm hơn một nửa, khiến đời sống các thành viên trong gia đình rất khó khăn.
Mọi người đều cố gắng động viên nhau tin tưởng dịch bệnh sẽ lùi xa để có điều kiện tiếp tục gìn giữ, bảo tồn dòng tranh quý từ thời cha ông để lại, anh Nguyễn Đăng Tâm chia sẻ thêm.
Trao đổi về những giải pháp bảo tồn và phát triển nghề làm tranh dân gian Đông Hồ, ông Nguyễn Văn Thịnh, Phó Chủ tịch UBND huyện Thuận Thành cho biết: Tranh dân gian đông Hồ là một trong những dòng tranh cổ, có giá trị đã tồn tại và phát triển hàng trăm năm.
Trước đây, dòng tranh này đã có thời phát triển rực rỡ, cả làng Đông Hồ nhà nhà đều làm tranh. Tuy nhiên, những năm sau này, do ảnh hưởng của chiến tranh, sự vận hành của xã hội, dòng tranh đang phải đối diện với nguy cơ bị mai một. Trong làng chỉ còn một số gia đình còn gìn giữ, bảo tồn nghề làm tranh quý.
Với những giá trị văn hóa, tinh thần độc đáo của dòng tranh, năm 2012, nghề làm tranh dân gian Đông Hồ được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Thực hiện bảo tồn và phát huy giá trị to lớn của dòng tranh, năm 2014, UBND tỉnh Bắc Ninh đã phê duyệt đề án “Bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa tranh dân gian Đông Hồ, huyện Thuận Thành giai đoạn 2014-2020, định hướng đến năm 2030”, dự án “Xây dựng Trung tâm bảo tồn và phát huy giá trị tranh dân gian Đông Hồ”.
Theo đó, tỉnh đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền quảng bá dòng tranh; đồng thời đề nghị Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, trình Thủ tướng Chính phủ xây dựng hồ sơ ứng cử quốc gia trình UNESCO đưa nghề làm tranh dân gian Đông Hồ vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.
Hiện nay, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Bắc Ninh đã phối hợp với địa phương hoàn thiện trung tâm bảo tồn tranh Dân gian Đông Hồ với diện tích 19.000 m2 để đưa vào hoạt động và tiếp tục tuyên truyền quảng bá, xây dựng khu bảo tồn tranh.
Đặc biệt, tháng 2/2019, tỉnh Bắc Ninh đã công nhận làng tranh dân gian Đông Hồ là một trong số các điểm du lịch.
Tỉnh đẩy mạnh công tác tuyên truyền tranh trên các tuyến đường chính, quảng bá qua các tờ rơi, tờ gấp, trên các cổng thông tin điện tử, các phương tiện thông tin đại chúng để mọi người biết đến và có ý thức bảo tồn, phát huy giá trị độc đáo của dòng tranh này, Phó Chủ tịch UBND huyện Thuận Thành cho biết thêm./.
Tin liên quan
-
Đời sống
Bàn thờ gia tiên - nơi hội tụ những giá trị thiêng liêng của Tết
13:39' - 11/02/2021
Tết là một dịp để người Việt tỏ lòng thành kính với tổ tiên, hằng mong các vị tiền nhân cùng con cháu đón một mùa xuân mới an khang, thịnh vượng.
-
Đời sống
Loạt chương trình 'countdown' đón Giao thừa Tết Nguyên đán 2021
13:11' - 11/02/2021
Loạt chương trình giải trí đặc sắc sẵn sàng lên sóng truyền hình đêm Giao thừa, cùng khán giả đếm ngược chào đón năm mới Tân Sửu 2021 như: Táo quân 2021, Sóng 21, Mùa đoàn tụ, Tết Ánh dương...
-
Đời sống
Xông đất đầu năm - nét đẹp văn hóa Việt
11:38' - 11/02/2021
Sau thời điểm giao thừa, “xông đất” đầu năm là tục lệ không thể thiếu, trở thành một nét văn hóa đẹp, với mong ước một năm may mắn, thịnh vượng và phúc lộc thọ toàn.
Tin cùng chuyên mục
-
Kinh tế & Xã hội
Đảm bảo cấp điện mùa nắng nóng và phục vụ các ngày lễ sắp tới
12:16'
Ông Vũ Anh Phương - Phó Tổng Giám đốc EVNNPC cùng đoàn công tác đã làm việc với Công ty Điện lực Sơn La về việc chuẩn bị cung ứng điện mùa nắng nóng và phục vụ các hoạt động trong dịp lễ, tết sắp tới.
-
Kinh tế & Xã hội
Đồng Nai khai thác lợi thế sân bay để dẫn đầu
11:25'
Đồng Nai sẽ trở thành cửa ngõ trung chuyển của cả miền Nam với hệ thống cơ sở hạ tầng năng động, toàn diện, linh hoạt, bao gồm đường bộ, đường sắt, đường hàng không, đường thủy, hàng hải...
-
Kinh tế & Xã hội
Thông xe cầu Châu Đốc bắc qua sông Hậu
11:16'
Sáng 23/4, tại Châu Đốc, UBND tỉnh An Giang tổ chức lễ thông xe cầu Châu Đốc thuộc dự án xây dựng tuyến đường liên kết đoạn từ thị xã Tân Châu đến thành phố Châu Đốc, kết nối Kiên Giang và Đồng Tháp.
-
Kinh tế & Xã hội
Tăng cường phối hợp bảo vệ lưới truyền tải điện trên địa bàn thành phố Tây Ninh
11:16'
Truyền tải điện miền Đông 2, Công ty Truyền tải điện 4 vừa tổ chức Hội nghị tổng kết công tác bảo vệ an toàn lưới điện cao áp năm 2022, 2023 và 3 tháng đầu năm 2024 trên địa bàn thành phố Tây Ninh.
-
Kinh tế & Xã hội
Tỉnh Lâm Đồng yêu cầu huyện Bảo Lâm xử lý vụ khu biệt thự xây dựng không phép
11:12'
Ngày 23/4, UBND tỉnh Lâm Đồng cho biết đã có văn bản chỉ đạo Sở Xây dựng và UBND huyện Bảo Lâm xử lý việc xây dựng các công trình tại thôn 10A, xã Lộc Thành, huyện Bảo Lâm.
-
Kinh tế & Xã hội
Báo Nhân Dân và Nhân dân nhật báo (Trung Quốc) tăng cường hợp tác
11:11'
Thời gian qua, Báo Nhân Dân có nhiều đổi mới sáng tạo cả về nội dung, hình thức, để theo kịp sự phát triển kinh tế-xã hội, xu thế công nghệ cũng như thay đổi tư duy của độc giả.
-
Kinh tế & Xã hội
Thái Lan lại cân nhắc đánh thuế du lịch
10:38'
Theo phóng viên TTXVN tại Bangkok, các nhà điều hành du lịch Thái Lan đang kêu gọi chính phủ xem xét nghiêm túc các giải pháp cho vấn đề quá tải du lịch, trong đó có đề xuất thu thuế du lịch 300 baht.
-
Kinh tế & Xã hội
Tàu vũ trụ Voyager 1 nối lại việc gửi các bản cập nhật kỹ thuật về Trái Đất
10:25'
Lần đầu tiên kể từ tháng 11/2023, tàu vũ trụ Voyager 1 của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA) đã nối lại việc gửi những dữ liệu có thể sử dụng được về tình trạng của hệ thống kỹ thuật trên tàu.
-
Kinh tế & Xã hội
Đà Nẵng nâng cấp, cải tạo cảnh quan tuyến đường ven sông Hàn
09:54'
Sáng 23/4, Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình giao thông Đà Nẵng khởi công công trình cải tạo cảnh quan vỉa hè sông Hàn, dọc đường Thăng Long, từ Công viên Châu Á đến giáp quận Cẩm Lệ.