Thoát nghèo nhờ trồng “cây vàng” trên núi

Nông dân chăm sóc chuối tại vườn. Ảnh minh họa: Nguyễn Văn Việt-TTXVN

Tại 2 xã này, người dân ví cây chuối phấn vàng như một “cây vàng” và là “bảo bối” giúp bà con phát triển kinh tế, giảm nghèo, vươn lên làm giàu. 
Cách trung tâm huyện lỵ Thanh Sơn chừng hơn 50 km, chúng tôi tìm về xã Tân Minh – nơi được coi là “đệ nhất” chuối phấn vàng để mục sở thị “rừng chuối” đặc sản của người Dao và người Mường nơi đây.
Tiếp chúng tôi trong ngôi nhà khanh trang, sạch sẽ, bà Hoàng Thị Bền, khu Dớn, xã Tân Minh chia sẻ, cách đây vài năm, gia đình bà chỉ kiếm sống bằng chăn nuôi gia cầm. Nhà có nhiều diện tích đồi rừng nhưng trồng cây gì là chết cây ấy, hoàn cảnh quá khổ nên chồng bà với hai đứa con phải đi làm ăn xa.
Năm 2015, được sự hướng dẫn, vận động của chính quyền xã nên gia đình bà bắt đầu tập trung trồng thâm canh giống chuối phấn vàng. Năm đầu tiên do chưa nắm bắt đầy đủ các kỹ thuật, thiếu kinh nghiệm phòng trừ bệnh cho cây nên năng suất không cao. Từ những năm sau, năm nào chuối phấn vàng cũng được cũng được mùa.
“Hiện tại, gia đình tôi trồng 800 gốc chuối trên diện tích gần 2 ha, trung bình mỗi năm thu về khoảng 60 - 80 triệu đồng từ cây chuối phấn vàng”, bà Bền cho biết.
Còn gia đình ông Hà Văn Tuấn xã Tân Minh, một trong những người đi tiên phong trong việc phát triển cây chuối phấn vàng và được bà con nơi đây mệnh danh triệu phú do thu nhập từ cây trồng này mang lại. Ông Tuấn bộc bạch, nơi đây là địa hình núi, nhiều đá rất kén cây trồng nên chỉ có thể trồng cây lâm nghiệp xen cây chuối.
Để cây chuối phấn vàng ra buồng, quả to, mã quả đẹp cần lưu ý bón thêm phân chuồng và phát quang cỏ quanh gốc. Cây chuối dễ trồng, dễ sống, không phải đầu tư nhiều công chăm sóc. Là loại cây trồng ít bị sâu bệnh nhưng không phải không có, đã có nhiều hộ gia đình trong xã gần như bỏ cuộc hoặc phải trồng đi trồng lại nhiều lần bởi chưa biết cách đối phó với sâu bệnh.

Tuy nhiên, bà con được hỗ trợ phân chuồng, vôi bột khử trùng, thuốc bảo vệ thực vật, tổ chức thực hiện và chuyển giao kỹ thuật nhờ đó mà cơ bản khống chế được sâu bệnh, dần dần yên tâm sản xuất, không ngừng mở rộng diện tích trồng.
Theo ông Tuấn, đặc điểm của giống chuối này là không cần chăm sóc quá nhiều, nhàn hơn làm nông rất nhiều, một mình ông vẫn đủ sức chăm sóc toàn bộ vườn chuối.

Tuy nhiên, so với cùng giống chuối phấn vàng ở Hưng Yên thì mẫu mã chuối Tân Minh kém sắc hơn, để lâu sẽ bị thâm do trên đồi đất đai cằn cỗi, khó tích, không tưới nước được, chỉ chờ nước mưa nhưng độ ngọt thì sắc và thơm hơn nhiều với giống chuối phấn Hưng Yên
Ông Phùng Danh Tuyên, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp và Dịch vụ Tân Minh cho hay, hiện nay trên toàn xã có đến 25 ha trồng chuối, gần như hộ nào cũng trồng nhưng chỉ có 7 hộ có diện tích và sản lượng lớn tập trung lại thành hợp tác xã.

Tuy nhiên, do mới được  thành lập từ năm 2018, kinh phí eo hẹp nên việc quảng bá, mở rộng thị trường chuối phấn vàng còn gặp rất nhiều khó khăn.
Đánh giá về tính hiệu quả kinh tế mà cây trồng này mang lại, người dân xã Tân Minh, Tân Lập  cho hay, hiện tại, ước tính trung bình, một buồng chuối phấn vàng từ 25 - 30 kg, có buồng lên tới trên 40 kg. Với giá 6.000 -8.000 đồng/kg, thì trừ chi phí mỗi ha chuối cũng đã cho thu nhập từ 60 - 80 triệu đồng.
Nhờ trồng chuối, nhiều gia đình trong xã đã có tiền mua sắm vật dụng cho gia đình và gửi tiết kiệm. Ở Tân Minh, hộ có diện tích chuối lớn nhất xã là trên 2 ha, ít cũng được khoảng 5 sào.
Để tiện đầu ra cho chuối quả, trong xã đã có một vài đại lý chuyên thu gom chuối cho bà con. Chuối vừa trổ buồng đã được đánh dấu, đợi chuối già là gom cho đại lý. Bởi vậy, bà con không phải lo khâu tiêu thụ.

Thu nhập từ chuối tính ra hơn hẳn trồng lúa và trồng rừng. Hơn nữa cây chuối phấn vàng ít bị gián đoạn về thời vụ, mùa đông cũng như mùa hè đều cho mức thu hoạch tương đương nhau nếu như được chăm sóc tốt.
Ông Triệu Xuân Hiếu, Chủ tịch UBND xã Tân Minh chia sẻ, nhiều năm về trước, Tân Minh là xã đặc biệt khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo chiếm hơn 60%, đời sống bà con khó khăn, chủ yếu dựa vào kinh tế đồi rừng. Khi thị trường tiêu thụ chuối phát triển, người dân mới thấy hiệu quả và lợi ích từ cây chuối. Cũng nhờ chồng chuối phấn vàng đặc sản mà nhiều người dân đã thoát nghèo, làm giàu chính đáng.
Không chỉ ở Tân Minh, hàng chục ha chuối phấn vàng ở xã Tâm Lập cũng đang phát triển mạnh, ông Đinh Tiến Thanh, Chủ tịch UBND xã Tân Lập khẳng định, trong những năm gần đây chuối phấn vàng đã được bà con ở Tân Lập mở rộng diện tích góp phần phủ xanh đồi núi, chống xói mòn đất góp phần bảo vệ môi trường sinh thái. Chuối phấn vàng trở thành đặc sản của vùng và sản phẩm được tiêu thụ rộng rãi trong và ngoài tỉnh.
Cây chuối phấn vàng là một cây trồng bản địa trồng rất lâu đời trên đồng đất xã Tân Lập là cây xóa đói, giảm nghèo cho người dân địa phương. Trong thời gian tới, xã Tân Lập tiếp tục có định hướng khuyến khích cho các hộ dân trên địa bàn tiếp tục duy trì và phát triển cây chuối phấn vàng.
Mới đây, chuối phấn vàng ở Tân Lập và Tân Minh đã được cấp chứng nhận thương hiệu, nhãn hiệu cho cây chuối phấn vàng. Hiện nay, xã Tân lập khuyến khích bà con đang trồng chuối quảng canh sang thâm canh chuối để tạo ra sản phẩm hàng hóa cung cấp ra thị trường cũng như tạo lập thương hiệu, nhãn hiệu chuối phấn vàng đặc sản của huyện Thanh Sơn nói chung, Tân Minh, Tân Lập nói riêng.
Trao đổi với phóng viên, ông Kiều Đức Mạnh, Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Thanh Sơn cho biết, huyện đã có hướng đi để kiện toàn bộ máy Hợp tác xã Tân Minh, đầu tư thêm vốn để quảng bá sản phẩm, cải thiện mẫu mã sản phẩm, có nhãn dán riêng cho thương hiệu đặc sản chuối phấn vàng tại địa phương nhằm đưa thương hiệu chuối Tân Minh, Tân Lập của huyện Thanh Sơn càng ngày càng nhiều ngươi biết và tìm đến, sớm có chỗ đứng nhất định trên thị trường nông sản Việt Nam.
Giờ đây trên khắp những quả đồi, núi của xã Tân Lập, Tân Minh đâu đâu cũng thấy sức vươn của chuối phấn vàng. Ngoài sản phẩm chính là quả các hộ dân còn thu được sản phẩm từ hoa, thân và lá của cây chuối. Có thể nói cây chuối không có sản phẩm thừa mà giá trị cây chuối đem lại năm sau luôn cao hơn năm trước. Nhờ cây chuối phấn vàng mà người dân nơi đây đang có hướng đi để thoát nghèo./.